En la paroĥ'a preĝ'ej'o de Luĉica la mal'jun'a pastr'o do'n Jur'e Ratkoviĉ leg'is mal'laŭt'a'n di'serv'o'n. Al li respond'ad'is mal'fort'a, mal'supr'e'n fleks'it'a mal'jun'ul'et'o, la pedel'o Fran. Est'is antaŭ'krist'nask'a sezon'o. Fort'a vent'o, furioz'a tempest'o muĝ'is kaj knar'is ĉirkaŭ la preĝ'ej'o. La pastr'o kaj la pedel'o rigard'is al la vitr'o'j de la alt'a'j fenestr'o'j apud la altar'o, kiu'j trem'is kaj sku'iĝ'is pro la vent'o. Jam tag'iĝ'is. La pal'a'j flam'o'j de la vaks'kandel'o'j sur la altar'o sen'ĉes'e trem'et'as. Frost'a aer'o cirkul'as en la mal'grand'a preĝ'ej'o, kaj humid'a mal'varm'o lev'iĝ'ad'as de sur la pavim'it'a, frot'it'a plank'o. En la preĝ'ej'o trov'iĝ'as kelk'a'j kript'o'j, kaj sur ĝi'a'j ŝton'a'j kovr'il'o'j est'as ĉiz'it'a'j mort'int'o'krani'o'j kaj sub ili long'ec'a'j fort-artik'a'j ost'o'j. Ĉi tiu'j ost'o'j cert'e prezent'as brak'o'j'n de mort'int'o. La pied'o'j de pi'a'j Luĉicanoj for'frot'is ankaŭ la ŝton'a'j'n kovr'il'o'j'n kaj la ĉiz'it'a'j'n krani'o'j'n kaj la ost'o'j'n.
Al la mes'o ven'is kelk'a'j vir'in'o'j kiu'j sur'genu'is sen ord'o en la nigr'iĝ'int'a'j kaj verm'o'tru'a'j benk'o'j. Iom for de la vir'in'o'j en unu angul'o genu'is mal'jun'ul'o, en'volv'it'a en varm'a'n kaj long'a'n vintr'a'n surtut'o'n. La alt'a kol'um'o de la mantel'o, en kiu'n la tut'a hom'o si'n'tir'iĝ'is, est'is lev'it'a. Nur la vert'o de la griz'a kap'o vid'ebl'is. Li mal'lev'is ĝi'n sur la brak'o'j'n, kiu'j'n li met'is sur la benk'o'n antaŭ si, ŝov'int'e unu man'o'n en vast'a'n manik'o'n de la ali'a.
Jam pas'is kelk'a'j minut'o'j de'post kiam la sonor'il'o ek'tint'is sign'ant'e la komenc'o'n de la mes'o, la pastr'o jam kelk'foj'e turn'is si'n ĉe la altar'o, kaj tiam vir'in'o hast'e en'ir'is la preĝ'ej'o'n. La mal'jun'ul'in'o ne ferm'is la pord'o'n tuj post si, la mal'varm'a frap'o de la vent'o en'vad'is la preĝ'ej'o'n kaj traf'is la kalv'a'n pik'il'form'a'n kap'o'n de la mal'jun'a sonor'ig'ist'o.
—Bapt'an'in'o, ĉu vi hejm'e ne hav'as pord'o'n? Ĉu dec'as ven'i en la preĝ'ej'o'n nun? Est'as jam la epistol'a moment'o! — ek'murmur'is la sonor'ig'ist'o, turn'ant'e si'n al la vir'in'o kiu forges'is ferm'i la pord'o'n.
—Fran, mal'laŭt'e, mal'laŭt'e! La pastr'o flustr'ant'e admon'is la sonor'ig'ist'o'n.
Ankaŭ la mal'jun'ul'o en la dik'a mantel'o koler'is pro la vir'in'o kaj murmur'ant'e sku'is si'a'n kap'o'n.
Kiam la vent'o'bru'o ĉes'is, aŭd'ebl'is mal'laŭt'a leg'ad'o de la pastr'o, la flustr'ad'o de la preĝ'ant'a'j mal'jun'ul'in'o'j kaj la lant'a tren'ad'o de la vast'a sonor'ig'ist'a pied'vest'o el dik'a ŝtof'o. Ili est'as ia'spec'a'j pantofl'o'j.
La mes'o fin'iĝ'is, kaj la frost'a aer'o for'pel'is la hom'o'j'n el la preĝ'ej'o, kaj do ili pli rapid'e ol kutim'e dis'iĝ'is mal'aper'ant'e en la et'a'j kurb'a'j strat'o'j.
Kiam la pastr'o ven'is en la sakristi'o'n, li sen'vest'is si'n kaj
spir'blov'int'e en la man'o'j'n, dir'is:
—Mal'varm'e, mal'varm'e kar'a Fran!
—Kio'n far'i kontraŭ tio, sinjor'o! Neni'o strang'a, ja Krist'nask'o est'os post kelk'a'j tag'o'j. Ĉio en si'a propr'a temp'o! — kuraĝ'ig'is si'n la mal'jun'ul'et'o vag'ant'e tra la sakristi'o.
—Fran, mi dir'us, ke vi iom'et'e trem'as!
—Mi... mi, sinjor'o? Ĝis kiam la ben'it'a akv'o en la asperg'il'o ne glaci'iĝ'as, ĝis tiam Fran vintr'o'n ne kon'as! Ali'spec'a'n vintr'o'n mi tra'sufer'is en Odesa, — man'sving'is Fran kaj ek'lul'is si'n sur si'a'j krur'o'j.
—He, ho! ses'dek jar'o'j est'as jam for! Tiam ali'a sang'o flu'is en vi'a'j vejn'o'j.
—Sinjor'o, vi ne kon'as mal'bon'o'n! — ek'sku'is la ŝultr'o'j'n la sonor'ig'ist'o, re'memor'ant'e pri si'a'j jun'aĝ'a'j jar'o'j, kiu'j'n li tra'viv'is sur'mar'e.
—Nu, nu, Fran, ankaŭ mi iom tra'sufer'is! — asert'is la pastr'o kaj tuj daŭr'ig'is:
— Hodiaŭ la mal'jun'a Tom'o pov'as don'i al
vi du glas'et'o'j'n da brand'o...
—Bon'a hom'o! He, facil'e al li!
—Ĉu Tom'o ĉe'est'is la mes'o'n? Mi ek'sci'is, ke li iom mal'san'as.
—Kio damaĝ'as li'n? Li tenac'as kiel ver'a silik'o! Ŝajn'as ke li est'as almenaŭ dek jar'o'j'n pli jun'a ol mi. Jes, jes ver'a silik'o! Ja mi konjekt'as, ke ni'n ne for'pel'os mort'ig'ul'o; oni dev'os mort'ig'i ni'n per male'o. Se mi tiel bon'fart'us kiel Tom'o, mi ĝis'viv'us la cent'a'n jar'o'n! — fin'dir'is Fran spir'blov'ant'e en si'a'j'n man'o'j'n.
La par'o ̨estro post'e for'ir'is hejm'e'n, dum la pedel'o ferm'int'e la pord'o'j'n, for'tren'is si'n mal'antaŭ la preĝ'ej'o'n por vid'i, kiel aspekt'as la mar'o.
Sur la orient'a bord'o de Istri'o, sur alt'a klif'o, sur tenac'a rok'o, kiu el la mar'o vertikal'e lev'iĝ'as, ar'iĝ'is ĝis ĉirkaŭ kvin'dek dom'o'j de la urb'et'o Luĉica. La urb'et'o situ'as super la mar'o kvar'cent fut'o'j'n alt'e. Ĝi'a bord'o rav'ig'as ĉies okul'o'n per si'a sovaĝ'a kaj trist'a bel'ec'o. Ĝi tut'a est'as krut'a, nur kelk'lok'e al'ir'ebl'a. La rok'a'n dekliv'o'n sekv'as kalv'a klif'o, mister'a plant'ar'o intim'e verd'as ĝis la post'a promontor'o, kiu etend'as si'n en la mar'o'n kvazaŭ mal'glat'a lang'eg'o. Mal'antaŭ la promontor'o mal'ferm'iĝ'as mal'viv'a golf'o, kaj sub la grand'eg'a'j krut'aĵ'o'j blank'as fajn'a sabl'o sur la mal'profund'a strand'o. El la tenebr'a mar'o, mal'antaŭ la inter'rok'aĵ'o lev'iĝ'as terur'a'j stri'it'a'j el'star'ant'a'j klif'o'j kaj mal'glat'a'j ŝton'trab'o'j, sur kiu'j kaŭr'as korv'o'j kaj griz'a'j kolomb'o'j. Ĝust'e super la mar'nivel'o gap'as mal'lum'a'j apertur'o'j de humid'a'j kavern'o'j al la golf'et'o. Dumtajde la akv'o trans'verŝ'as si'n muĝ'e bru'ant'e. For'e de la mar'o verd'as mal'oft'a'j arb'ar'et'o'j; mal'alt'a'j pice'o'j vid'ebl'et'as el inter la gruz'o kaj ŝton'ar'o. Inter la ŝton'bar'aĵ'o'j ŝov'as si'n el la ŝton'ar'o unu'op'a'j oliv'arb'o'j, ie-ie ankaŭ op'e. La flav'a'j river'et'o'j, tra'fos'int'a'j al si flu'ej'o'j'n inter la rok'o'j de la kalv'a'j klif'o'j, krut'e mal'supr'e'n'iĝ'as en la mar'o'n, divid'ant'e unu rok'o'n de la ali'a, kiu'j aspekt'as kvazaŭ nigr'a'j fortik'aĵ'o'j, se oni nokt'e observ'as ili'n de sur la mar'o. Ĉiu river'et'o dum'somer'e sen'akv'iĝ'as.
La bord'o de Luĉica aspekt'as grandioz'e kaj trist'ec'e. Se oni admir'as ĝi'n, sid'ant'e for'e en bark'o, oni ne pov'as per'okul'e sufiĉ'e ĝu'i pro la terur'a'j klif'eg'o'j. La griz'a'j kaj akr'a'j krut'aĵ'o'j ne pov'as la kor'o'n ĝoj'ig'i, nek vigl'ig'i, nek mild'ig'i. Se oni rigard'as ili'n dum ili kviet'e en la mar'o spegul'iĝ'as, la anim'o trankvil'as, la kor'o bat'as pli lant'e, dolĉ'a'j kaj sen'son'a'j sent'o'j en'flu'as la brust'o'n, kaj la okul'rigard'o mal'lev'iĝ'as laŭ la krut'aĵ'o'j al la rav'a'j profund'o'j, kie re'bril'as la lazur'a ĉiel'volb'o. La mar'o prezent'as si'n kiel ne'mezur'ebl'a sen'fin'o, sam'kiel la ĉiel'o mem.
Observ'ant'e la tenebr'a'j'n ŝton'trab'o'j'n kaj rok'o'j'n, kiel ili long'iĝ'as kaj mal'aper'as en la sen'fin'o'n sub la nigr'a bark'et'o, la pens'o merg'iĝ'as pli kaj pli profund'e'n, ĝis kiam ĝi subit'e ĉes'as anim'trem'e... La fiŝ'o klupe'o ek'plaŭd'is sur la kviet'a supr'aĵ'o, oni ek'trem'et'as, la spirit'o kur'sving'iĝ'as en la mal'varm'a'j'n profund'o'j'n, tim'o ek'okup'as la kor'o'n, ĉar oni opini'as, ke ĉio ĉirkaŭ'a est'as sorĉ'it'a ĝis'etern'e, ke neni'e ekzist'as viv'o. La okul'o ankoraŭ vag'as en la blu'a'j profund'o'j; sed kiam oni rimark'as ar'o'n da mev'o'j, kaj kiam oni aŭd'as super la kap'o susur'o'n de la flug'il'o'j, ili'a'n ĉirp'o'n, oni ek'observ'as la ĉiel'o'n sekv'ant'e la flug'o'n de la liber'a'j mev'o'j, oni en'lul'iĝ'as en sentimental'a'j'n pens'o'j'n...
Spirant'e tiu'n pri'spic'it'a'n kaj sal'ec'a'n odor'o'n de la mar'akv'o, oni pens'as tut'e pri neni'o...
Ĉe la nord'a flank'o de la urb'o Luĉica star'as la mal'nov'a paroĥ'a preĝ'ej'o inter la mar'ist'a'j dom'o'j kaj la du'on'e ruin'iĝ'int'a mur'eg'o, kiu est'as for de la preĝ'ej'o je kvin'o da paŝ'o'j. Ĉi tiu, per heder'o ĉirkaŭ'kresk'it'a mur'eg'o, per kiu en la antikv'a'j temp'o'j est'is ĉirkaŭ'barit'a tut'a Luĉica, nun lev'iĝ'as nur ĉe la nord'a flank'o. En la fend'iĝ'int'a mur'eg'o trov'iĝ'as plur'a'j breĉ'o'j kaj tru'o'j, kie la tempest'o grinc'as kiel serpent'o en fend'aĵ'o. Se oni ŝov'as la kap'o'n en iu'n de tiu'j breĉ'o'j, oni pov'as vid'i preskaŭ la tut'a'n golf'o'n de Rijeka kaj la ŝton'oz'a'j'n kaj per tempest'o raz'it'a'j'n mont'o'j'n, kiu'j etend'as si'n de Uĉka ĝis Sen'j.
La sonor'ig'ist'o Fran, lul'ant'e si'n sur la febl'a'j kaj kurb'a'j krur'o'j, ven'is ĝis tiu'j breĉ'o'j; sed en'ŝov'int'e si'a'n pik'il'form'a'n kap'o'n en iu'n el ili, li tuj re'tir'is ĝi'n. La mal'varm'a kaj furioz'a frap'o de la vent'o ferm'ig'is li'a'j'n okul'o'j'n. Muĝ'ant'e kaj fajf'ant'e la tempest'o ĵet'ad'as sabl'o'n kaj polv'o'n de sur la rand'o de la mur'eg'o. Ĝi ror'as tra la mal'larĝ'a'j breĉ'o'j kaj ulul'as tra la tru'o'j. Ĝi trem'ig'as kaj sku'ig'as la old'a'n heder'o'n kaj kirl'as la bala'aĵ'o'n en la angul'o'j de mal'vast'a strat'et'o. La sonor'ig'ist'o, ten'ant'e si'a'n blu'a'n naz'o'n, klopod'as ĵet'i rigard'o'n al la mar'o. Li vol'as vid'i, ĉu mal'feliĉ'e boat'o en la golf'o trov'iĝ'as; sed la vent'o akr'e pik'as la vizaĝ'o'n kaj sen'kompat'e frap'as la palpebr'o'j'n. Jen li en'ŝov'as la kap'o'n en la tru'o'n, jen li hast'e el'tir'as ĝi'n. La raz'it'a'j kaj sulk'ig'it'a'j vang'o'j nigr'iĝ'is viol'kolor'e pro la mal'varm'o; la mal'larĝ'a'j lip'o'j, turn'it'a'j en la buŝ'o'n trans la sen'dent'a makzel'o kun'tir'iĝ'is eĉ pli, kaj la el'star'ant'a menton'o etend'as si'n en la vent'o'n kvazaŭ intenc'ant'a tra'hak'i kaj mal'fort'ig'i ĝi'n. La sonor'ig'ist'o hav'as long'a'n kol'o'n, kaj kiam li en'tir'as ĝi'n inter si'a'j'n ŝultr'o'j'n, la old'a nigr'iĝ'int'a haŭt'o fald'iĝ'as kaj sulk'iĝ'as kiel ĉe la kol'o de testud'o, kiam ĝi re'tir'as la kap'o'n sub si'a'n kiras'o'n.
La sun'o jam iom'et'e lev'iĝ'is super la insul'o'n Krk. La or'a'j stri'o'j dis'verŝ'iĝ'as super la kirl'ant'a'n akv'o'n kiu fum'as kaj blank'as kiel delikat'a neĝ'o, flug'ant'a sag'o'rapid'e super la ond'o'j.
Nur ie-ie vid'iĝ'as ŝaŭm'ant'a'j ond'eg'o'j rul'iĝ'ant'a'j al la bord'o de Istri'o.
La sonor'ig'ist'o re'rigard'as al la mar'o kun'prem'ant'e si'a'j'n palpebr'o'j'n. Nun ŝajn'is aper'i io en la fum'o de la furioz'a'j ond'o'j; sed tio ne est'is blank'a sed iom pli griz'a, kiel tol'o, kiel mal'sek'a vel'o. Fran ankoraŭ pli streĉ'is si'a'j'n larm'a'j'n okul'o'j'n al la mal'grand'a vel'o kaj io nigr'iĝ'is en la mar'a krem'o. Tio est'as boat'o, tio est'as ĝi'a trunk'o, tio est'as ĝi'a'j nigr'a'j flank'o'j, kiu'j montr'as si'n lev'iĝ'ant'a'j sur la ond'o'j, kiu'j mal'aper'as en sal'a'j'n verd'ec'a'j'n abism'o'j'n. La sonor'ig'ist'o kompat'as la mal'feliĉ'ul'o'j'n en la bark'o. Ja kie ili pov'as sav'i si'n, kie ili pov'as al'bord'iĝ'i sub tia'j eg'a'j klif'o'j?
La mal'jun'a Fran nun for'tren'is si'n, hast'e lul'ant'e, al Tom'o Bariloviĉ, al la riĉ'a negoc'ist'o, por sci'ig'i, kio'n li vid'is sur'mar'e, kaj por trink'i glas'et'o'n da brand'o. La dom'o de la negoc'ist'o star'as proksim'e de la preĝ'ej'o.
La mal'jun'a Tom'o, sid'ant'e apud la fajr'ej'o sur mal'alt'a benk'et'o, varm'ig'as si'a'j'n man'o'j'n ĉe la grand'a flam'o, kiu alt'e'n krak'as inter du aŭ tri grand'a'j pot'o'j. La plen'puf'a'j, glat'a'j kaj ruĝ'a'j vang'o'j mal'ver'ig'as la fakt'o'n, ke la mal'jun'ul'o'n prem'as sep'dek'o da jar'o'j. Li'a edz'in'o Tonk'a, mal'jun'ul'in'o kun mal'grand'a kaj rekt'a statur'o, aranĝ'as pot'o'j'n ĉirkaŭ la fajr'o kaj koler'as pro la fum'o en la kuir'ej'o.
—Bon'a'n maten'o'n! — ek'murmur'is la sonor'ig'ist'o, balanc'iĝ'int'e en la kuir'ej'o'n. Li'a buŝ'o mov'iĝ'is kvazaŭ maĉ'ant'a i'o'n.
—Burask'o, burask'o, kar'a Fran! Ver'dir'e, mi ĉi'nokt'e sent'is mal'varm'o'n je du lit'kovr'il'o'j pli ol hieraŭ. Oldulinjo, don'u al li glas'et'o'n da brand'o; ĉu vi ne vid'as, ke li komplet'e kun'tir'iĝ'is pro la mal'varm'o? — dir'is Tom'o al si'a edz'in'o.
—Mi est'as sufiĉ'e mal'jun'a, sed tia tempest'o ankoraŭ ne muĝ'is, nek tondr'is en la kamen'tub'o kiel nun. Al diabl'o, ĉi fum'o; ĝi el'mord'os mi'a'j'n okul'o'j'n! Fran ĉu vi ŝat'us sek'a'n fig'o'n antaŭ la brand'o; ni hav'as ili'n, dank'o'n al Di'o, ankoraŭ du plen'a'j'n kest'o'j'n, — fanfaron'is Tonk'a.
—Vi hav'as ĉio'n, ĉio'n, kar'a baptanjo, sed kia util'o de fig'o'j, ĉar mi ne hav'as dent'o'j'n, — plend'is Fran, montr'ant'e per'fingr'e si'a'n sen'dent'a'n makzel'o'n.
—Mal'jun'a'j, jes mal'jun'a'j ni est'as jam, kar'a Fran! — kap'jes'as Tonk'a.
— Kiom ajn ni est'as mal'jun'a'j, tia'n tempest'o'n ni ne tra'viv'is ankoraŭ. Ĝi tiel dis'flam'is, ke la mar'o bol'as, ĝi tondr'as kaj trem'as, kvazaŭ ĝi detru'os la kampanil'o'n. Ĵus mi ven'is el de'post la kirk'o; io mal'bon'a okaz'as, vel'o vid'iĝ'as en la mar'o.
—Ĉu, pro Di'o! Dum tia veter'o! — mir'as Tom'o.
—Ho di'a'j hom'o'j, ĉu ili hav'as prudent'o'n! Ja, ĉu est'as saĝ'e el'ir'i el haven'o dum tia veter'o! — lament'as Tonk'a, frot'ant'e si'a'j'n okul'o'j'n pro la fum'o.
—Cert'e ili est'is kapt'it'a'j sur'mar'e. Mal'bon'o, ho mal'bon'o traf'is ili'n! — balbut'as la sonor'ig'ist'o.
—Ve al ĉiu, kiu hodiaŭ ne est'as sub si'a tegment'o! — ve'spir'as Tonk'a.
—Fran, vi cert'e tromp'iĝ'is, tio nur ŝajn'is al vi, — rimark'is Tom'o.
—Kun'pren'u la lorn'o'n, bapt'an'o, kaj ni ek'ir'u, ke vi konvink'iĝ'u, — re'dir'is Fran, rigard'ant'e la man'o'j'n de la bapt'an'in'o, kiu port'as botel'o'n kun la brand'o.
—Mi ja dir'is, mi jam vesper'e dir'is, kiam komenc'is muĝ'i, ke la tempest'o ne pas'os sen akcident'o. Di'o sci'as, kio'n signif'as ĉi tiu vent'o!
—Rakont'is al mi la Ital'o, kiu ripar'as mal'nov'a'j'n ombrel'o'j'n en la kaban'o ĉe la kirk'o, ke rab'ist'o'j ie super Bakar, tie mal'antaŭ la mont'ar'o, mort'ig'is kelk'a'j'n hom'o'j'n. He, kiu vag'as ĉirkaŭ la mond'o, tiu sci'as ĉi'aĵ'o'j'n! — murmur'as Fran.
—Jes pro tio ven'is la tempest'o! Nu pren'u nun, Fran ten'u, varm'ig'u vi'a'n kor'o'n. Kio'n ali'e? Ni mal'jun'a'j est'as, mal'jun'a'j, — Tonk'a balanc'is si'a'n kap'o'n.
La sonor'ig'ist'o pren'is la glas'et'o'n de la brand'o en si'a'n magr'a'n kaj kvazaŭ mal'nov'a vaks'o flav'a'n man'o'n, viŝ'is la buŝ'o'n per la man'dors'o de la ali'a, ek'rid'et'is al la glas'et'o, ek'palpebr'um'is kaj for'trink'is; kaj lul'iĝ'int'e tut'korp'e, sku'ant'e la kap'o'n, el'dir'is trans la makzel'o.
—Kvazaŭ fajr'o!
—Ĝi est'as antaŭ'pas'int'jar'a, Fran! Pli bon'a ne ekzist'as de Pul'a ĝis Rijeka! — laŭd'as si'n Tom'o mal'supr'e'n'ir'int'e de sur la kamen'o.
En tiu moment'o hast'e ven'is al la sojl'o de la kuir'ej'o jun'ul'o statur'e mal'alt'a kaj tenac'a.
—Kio okaz'is, Antonio? — demand'as Tom'o la jun'ul'o'n.
—Bark'o sur'mar'e, — respond'is Antonio bas'voĉ'e, daŭr'e star'ant'e sur la sojl'o kaj kruc'ten'ant'e fort'a'j'n brak'o'j'n antaŭ la larĝ'a dekolt'it'a brust'o.
—Ĉu vi, Antonio, ŝat'us iom da brand'o? — propon'is al li Tom'o.
—Ne. Bark'o est'as sur'mar'e, — li sving'is per si'a iom grand'a kap'o, de kiu montr'iĝ'is nigr'a kaj vil'a har'ar'o el sub la mar'ist'a mal'pur'a ĉap'o.
Ŝajn'as, kvazaŭ la grand'a kap'o prem'as la mal'long'a'n, tenac'a'n kol'o'n. La vest'aĵ'o de Antonio est'as ĉifon'it'a, ie eĉ flik'o flik'o'n kovr'as. Est'as furioz'a mal'varm'o, sed li kvazaŭ ne sent'as ĝi'n, ĉar la pantalon'o sur unu gamb'o est'as kusp'it'a ĝis'genu'e.
Pro la mal'varm'o kaj la vent'o li'a sur'o ruĝ'iĝ'is sur'krur'e. La karn'o ĉi tie est'as firm'a, kvazaŭ silik'a.
Tonk'a, ek'rigard'ant'e al li'a nigr'ec'a vizaĝ'o kaj li'a mal'long'a
vil'a barb'o, dir'is:
—Antonio, varm'ig'u vi'n iom ĉe la fajr'o.
—Grand'a est'as la tempest'o, la bark'o frakas'iĝ'os, — re'dir'is la jun'ul'o.
—Kiu pov'us tio'n sci'i? — la sonor'ig'ist'o sku'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—Jes, ĝi frakas'iĝ'os! re'e dir'is Antonio, kaj li'a'j okul'o'j ek'bril'is. La okul'o'j est'as grand'a'j, nigr'a'j kaj bril'a'j.
Tom'o kaj Antonio nun ek'ir'is al la mal'nov'a mur'eg'o, kie ili
renkont'is kelk'a'j'n mar'ist'o'j'n, trakt'ant'a'j pri la sort'o de la bark'o. Tom'o pren'int'e unu'e inter la genu'o'j'n la bask'o'j'n de la larĝ'a kaj long'a palt'o, por ke la vent'o ne fald'u ili'n, met'is en unu
breĉ'o'n de la mur'eg'o flav'a'n lorn'o'n, rimark'is la bark'o'n kaj
spekt'ant'e ĝi'n dir'is al la ali'a'j:
—Ili pere'is, pere'is! Ŝajn'as, ke ĝi est'as Istri'a bark'o, jes, de
ni'a bord'o. Ĝi est'as mal'grand'a kutr'o. Ĝi hav'as nur part'o'n de
vel'o, nu jen, jen, la bark'o turn'iĝ'as al ĉiu'j direkt'o'j; cert'e la
stir'il'o romp'iĝ'is. Jes, ili pere'is. La vent'o kaj la ond'o'j laŭ'plaĉ'e
port'as la bark'o'n; sed aŭd'u, hom'o'j, al mi ŝajn'as, ke ili tro mal'rapid'e mov'iĝ'as. Mi vet'us, ke ili tren'as, ke ili el'klus'as la ankr'o'n post si de sur la poŭp'o.
—Ebl'e neni'u trov'iĝ'as en la bark'o. La fort'ec'o de la mar'o, la ond'o'j ebl'e for'port'is ili'n de sur la ferdek'o, — rimark'is fos'ist'o.
—Ankaŭ tio est'as ebl'a, sed ne'cert'e est'as tiel, — kap'balanc'is mar'ist'o.
— Hom'o'j, ne babil'u, pri sen'senc'aĵ'o'j! Ĉu vi opini'as, ke mi van'e for'don'is tri or'a'j'n frank'o'j'n por mi'a lorn'o? Ja mi vid'as ili'n, kvazaŭ sur mi'a man'plat'o. Jes, jes, kvar'op'o ar'iĝ'is sur la poŭp'o.
—Ho povr'a'j, ho zorg'o'plen'a'j hom'o'j! — lament'is mal'jun'ul'in'o —Vi pov'is, bapt'an'in'o, rest'i hejm'e, ĉe ŝpin'il'o, — ek'grumbl'is Tom'o.
—Ankaŭ mi vid'as, ke ili tro mal'rapid'e mov'iĝ'as malgraŭ tia potenc'o de la vent'o. Cert'e ili hav'as ankr'o'n post la poŭp'o. Ili ĵet'is ĝi'n esperant'e, ke la vent'o ĉes'os, kaj por ven'i ĝis'bord'e antaŭ la tag'iĝ'o, — asert'is Antun Ŝabariĉ, mal'jun'a ŝip'an'o.
—Mi dir'as, ke sur la bark'o ne trov'iĝ'as taŭg'a mar'ist'o. Kiu ne taŭg'as por la mar'o, li paŝt'u si'a'j'n kapr'o'j'n hejm'e. Se ili hav'us iom da prudent'o, ili lev'us la ankr'o'n, aŭ eĉ pli, ili de'tranĉ'us la ŝnur'o'n kaj direkt'iĝ'us per tia mal'grand'a vel'o, sub la bord'o'n de Cres. Tie est'as mal'pli intens'a mar'o kaj mal'pli'a vent'o, — koler'is Tom'o.
—He, facil'e al ni ĉi tie! — kap'balanc'is Antun Ŝabariĉ.
— Se ili pov'us ven'i sub ĉi tiu'n kab'o'n, por ŝirm'i si'n en la golf'et'o, ĉar se ili rul'iĝ'us al la sam'a direkt'o, ili ven'us i'e'n sub la urb'o'n, kaj tie eĉ mus'o ne sav'us si'n, se iu trov'iĝ'as en la bark'o, — konklud'is la mal'jun'a Tom'o.
La hom'amas'o ar'iĝ'ad'is mal'antaŭ la kirk'o. La boat'o, mal'grand'a kutr'o kun unu mast'o, al'proksim'iĝ'ant'e la bord'o'n, ĝust'e pas'is la long'ec'a'n rif'a'n promontor'o'n Ŝipak kaj la mal'grand'a'n golf'o'n sub ĉi tiu promontor'o. En la golf'et'o la mar'o est'is pli kviet'a. La hom'o'j diven'ad'is, kie'n la boat'o ven'us, se tiel pel'at'a per la vent'o kaj per la grand'eg'a'j ond'o'j.
—Se ili ne for'iĝ'os for de la bord'o, ili frakas'iĝ'os ĉe Sadriŝĉe, se mi'a'j okul'o'j ne perfid'as mi'n, — dir'is Antun Ŝabariĉ.
—Tie ili ne sav'iĝ'os; nu ni far'u i'o'n. Ni ir'u sur la klif'o'j'n, ni kun'pren'u kelk'a'j'n ŝnur'eg'o'j'n, kaj ek, ni sav'u ili'n se ebl'e, — ek'kri'is la negoc'ist'o Stip'e, fil'o de la mal'jun'a Tom'o.
—Mi ir'as serĉ'i ŝnur'eg'o'j'n, — dir'is Antonio kaj for'kur'is kri'ant'e:
— Help'o'n, hom'o'j help'o'n! Boat'o, la boat'o romp'iĝ'os!
—Anonc'u al la pastr'o, ke li ven'u al la kab'o. Li ben'os la mizer'ul'o'j'n, li rekomend'os ili'a'j'n spirit'o'j'n al la Di'o, se Di'o ne kompat'os sav'i ili'a'j'n viv'o'j'n, — parol'is Tom'o kun ĉagren'a voĉ'o, viŝ'ant'e la larm'o'j'n de la okul'o'j.
La tut'a urb'et'o mal'trankvil'iĝ'is, la dom'pord'o'j mal'ferm'iĝ'ad'is, la hom'o'j inter'vok'ad'is si'n, kun'iĝ'ad'is kaj kur'is port'ant'e long'a'j'n ŝnur'o'j'n sur alt'a'j'n klif'o'j'n, kiu'j alt'iĝ'as super la ravin'et'o Sadriŝĉe. Ĉi tiu krut'ej'o, ĉi tiu kaldron'o, vast'iĝ'as iom sud'e de la lok'o Luĉica, grand'a kvazaŭ rond'a hal'o, kaj mal'ferm'it'a ĝust'e al la tempest'o, al la nord'orient'a vent'o, tiel ke ĝi ricev'as rekt'e la ond'o'j'n, kiu'j ven'as en ĝi'n kun tiu vent'o. Ĉe tri flank'o'j de la ravin'o la rok'o'j lev'iĝ'as vertikal'e el la mar'o. Ĉe ĝi'a'j rand'o'j la klif'o'j est'as pli alt'a'j ol la horor'aspekt'a, super la mar'o'n el'star'ant'a rok'o en la mez'o.
Jam est'is la ok'a hor'o. La tag'o est'is seren'a, la ĉiel'o tra'vid'ebl'a. Nur super la nord'orient'a mont'ar'o de Kvarner kirl'iĝ'as griz'a'j nub'o'j. La mal'supr'a'j fin'o'j de tiu'j nub'o'j pend'as kvazaŭ dis'ŝir'it'a'j purpur'a'j ĉifon'eg'o'j, or'ig'it'a'j per la ruĝ'o de la sun'radi'o'j. La mar'ist'o'j luĉicanoj dis'ŝut'iĝ'is laŭ la rok'o'j super la ravin'o de Sadriŝĉe.
Sur la rif'o el'star'ant'a de la kalv'a kab'o mal'antaŭ Luĉica ar'iĝ'is kelk'a'j vir'in'o'j, mal'jun'ul'o'j kaj pli aĝ'a'j infan'o'j. La vent'o, muĝ'ant'e inter la klif'o'j, kusp'ad'is la rob'o'j'n ĉirkaŭ la korp'o'j'n kaj sku'is la mal'alt'a'j'n kaj mal'dens'a'j'n juniper'o'j'n. La infan'o'j klak'ant'e per dent'o'j, trem'ant'e pro la mal'varm'o, mut'e rigard'is la boat'o'n. La pastr'o vest'it'a kiel por sepult'o, ten'is en la man'o mal'grand'a'n krucifiks'o'n, kaj li'a'j pal'a'j lip'o'j lant'e mov'iĝ'is, flustr'is ard'a'n preĝ'o'n.
La ĉagren'o, kiu reflekt'iĝ'is sur la vizaĝ'o'j de tiu'j hom'o'j, est'is pli intens'a ol la horor'a neni'ig'o, etend'iĝ'ant'a sur la mar'o.
Kun larm'o'plen'a'j okul'o'j la hom'o'j rigard'is al la mar'supr'aĵ'o, kiu antaŭ ili bol'is, kaj la preĝ'o est'iĝ'is pli ard'a, vid'ant'e ĉie ŝaŭm'o'n, fum'o'n, furioz'o'n, mort'o'n. Ĉe la sud'a horizont'o inter'kis'is si'n la mar'o kun la ĉiel'o. La mal'kviet'a'j ond'o'j baŭm'as ĉi tie, ili alt'iĝ'as al la kviet'a kaj mal'varm'a ĉiel'o.
La bark'o ŝov'iĝ'as al la bord'o, ĉiu'j okul'o'j est'as direkt'it'a'j al ĝi. La kolos'a'j ond'o'j ĵet'as ĝi'n sur si'a'j'n pint'o'j'n, lav'as ĝi'a'n ferdek'o'n, trans'verŝ'as si'n tra ĝi'n, fal'ig'as ĝi'n en la konfuz'a'j'n kaj verd'ec'a'j'n akv'o'val'o'j'n. Ĉirkaŭ la bark'o la mar'o bol'as, la akv'o kirl'iĝ'as, ĉie volv'iĝ'as fum'o, ĉie dis'ig'it'a ŝaŭm'o, muĝ'ad'o, krak'ad'o, furioz'a horor'a neni'ig'ad'o.
La hom'o'j ne ŝir'as for si'a'j'n okul'o'j'n de la mal'feliĉ'a bark'o, kiu'n la ond'o'j al'pel'is sub la klif'o'j'n. Ĉiu'j klin'as si'n de super la rok'o'j, kaj la bark'o trov'iĝ'as sub'e, kvazaŭ en abism'o. Kvar hom'o'j trov'iĝ'as en ĝi; la povr'ul'o'j ten'as si'n je la romp'it'a flos'o, por ke la ond'o'j ne for'port'u ili'n de sur la ferdek'o, por ke la ond'o'j ne trans'verŝ'u ili'n en la profund'o'n. Kiam la bark'o rest'as sur la ond'o, la sun'o ek'lek'as ĝi'a'n lav'it'a'n ferdek'o'n kaj ek'bril'as ĉe ĝi'a nigr'a trunk'o.
Fin'e jen la mizer'ul'o'j en la golf'et'o. La pastr'o kruc'sign'as la bark'o'n per la krucifiks'o, li ben'as ĝi'n per la sankt'a akv'o, asperg'ant'e la abism'o'n. La larm'o'j trem'et'as sur li'a pal'a vizaĝ'o.
La hom'o'j mal'laŭt'e singult'as. La kompat'ind'a'j ŝip'an'o'j sur la bark'o ankoraŭ est'as viv'a'j, sed antaŭ ili el'star'as al la ĉiel'o nigr'iĝ'int'a'j klif'o'j, kiu'j re'bat'as la tondr'ad'o'n de la ond'o'j per infer'a rikan'ad'o kaj horor'a ror'ad'o.
Mez'e de la golf'et'o el la mar'o montr'as si'n rif'o, grand'et'a kiel fiŝ'ist'a bark'o. Inter la rif'o kaj la nigr'iĝ'int'a kaj ĉirkaŭ'mord'it'a klif'baz'o la mar'o est'as mal'profund'a, ĝis hom'a tali'o. La rif'o est'as for de la bord'o je dek'kvin'o de paŝ'o'j. En la krut'ej'o la mar'o impet'as muĝ'ant'e, sturm'as la klif'o'n hurl'ant'e, ĝi frakas'iĝ'as per krak'eg'o, re'tir'iĝ'as la surf'o, ĝi impet'as, klak'as, kapriol'as, tondr'as, bol'as, ŝaŭm'as, sonor'as, ve'as kaj knar'as.
Grand'a ond'o en'ŝov'is la bark'o'n inter la rif'o'n kaj la bord'o'n, sur tiu'n mal'profund'aĵ'o'n. La bark'o per la mast'o frap'is la el'star'ant'a'n klif'o'n, la mast'o romp'iĝ'is kaj fal'is en la mar'o'n kun'e kun la vel'o. Kiam la ond'o re'tir'iĝ'is de sur la mal'profund'aĵ'o, ĝi kun'tir'is la bark'o'n, kiu per la flank'o frap'is la rif'o'n. Ĉi'moment'e la mar'ist'o'j el'salt'is sur la rif'o'n. La bark'o romp'iĝ'is kaj dum moment'o mal'aper'is frakas'it'a en la ond'o'j. La hom'o'j super la klif'o'j re'spir'is, vid'int'e tiu'j'n povr'ul'o'j'n sur la rif'o, je kiu ili glu'iĝ'is kiel hirud'o'j. Sur la klif'o'j oni inter'vok'as si'n, ordon'as, oni mal'lev'as la ŝnur'eg'o'j'n en la ravin'o'n. Nun oni pov'as vid'i la mal'feliĉ'a'j'n ŝip'an'o'j'n kaj la rif'o'n, sed nun ĉio mal'aper'as en la ŝaŭm'o, kiam ond'o super'verŝ'as ili'n. La vent'o sving'as la ŝnur'eg'o'j'n, unu ven'is al la rif'o. Unu ŝip'an'o kapt'is ĝi'n kaj en'ŝov'is si'n en la pret'a'n kapt'il'o'n, kiu prem'is li'n sub la aksel'o'j.
Tiu'j sur la klif'eg'o, kie est'as la pastr'o, signal'is sving'ant'e per
man'o'j al la ali'a'j, kiu'j est'as super la krut'ej'o, ke ili tir'u la ŝnur'eg'o'n. La luĉicanoj komenc'is lev'i la mal'feliĉ'ul'o'n, kaj la hom'o'j ek'kri'is:
— Unu est'as sav'it'a! Unu est'as sav'it'a!
La luĉicanoj haŭl'as la ŝnur'o'n, sed ili ne vid'as la hom'o'n, kiu lig'is si'n per ĝi, ĉar li pend'as super la mar'o sub la el'star'ant'a rok'o, nur ili sent'as i'o'n pez'a'n je la ŝnur'o. La mar'ist'o'j tir'as kaj tir'as, Antonio est'as plej proksim'a al la rand'o de la klif'eg'o, la muskol'o'j sveliĝis, la okul'o'j bril'as, per si'a'j fort'a'j krur'o'j li apog'is si'n al la rok'o'j, la tenden'o'j en li krak'as. La ŝnur'o mov'is kelk'a'j'n ŝton'o'j'n, tiu'j rul'iĝ'is, kaj unu frap'is la kap'o'n de la ŝip'an'o, kiu pend'is sub la klif'o. Kiam ili el'tir'is li'n, la vert'o est'is tra'fend'it'a, la vizaĝ'o sang'makul'it'a. Oni unu'e opini'is, ke li est'as jam mort'int'a; sed kiam oni rimark'is, ke li spir'as, kvar'op'o li'n lev'is kaj for'port'is li'n en la urb'et'o'n, en la dom'o'n, kiu est'is plej proksim'a, kaj ĝi est'is la dom'o de la mar'ist'o Antun Ŝabariĉ.
Kiel est'is sav'it'a la unu'a, tiel est'is sav'it'a'j ankoraŭ du, sed tiu'j ne vund'iĝ'is. Sur la rif'o rest'as ankoraŭ unu. Laŭ la dir'o'j de la sav'it'o'j, li est'is knab'o de dek'kvin jar'o'j. Oni ankaŭ ek'sci'is, ke la bark'o est'is el Jelenŝĉica, kiu situ'as for de Luĉica je du hor'o'j sud'e.
La knab'o ten'is si'n long'temp'e sur la rif'o, kaj la vent'o kvazaŭ ne vol'is al'ĵet'i la ŝnur'eg'o'n. Ĉiu'j jam perd'is la esper'o'n sav'i li'n. Kiam la luĉicanoj demand'is, el kiu famili'o de'ven'as ĉi tiu knab'o, la sav'it'o'j respond'is, ke li en Jelenŝĉica ne hav'as patr'o'n nek patr'in'o'n, nek iu'n ajn el parenc'ar'o, ke li est'as trov'it'o, al'port'it'a el Triest'o. Aŭd'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, Antonio komenc'is kri'i, kiel rabi'a.
—Mal'lev'ig'u mi'n sub la klif'o'n, mi firm'e lig'os mi'n. Inter la rif'o kaj la bord'o la mar'o est'as mal'profund'a; kiam la ond'o re'tir'iĝ'os, mi salt'os sur la rif'o'n, mi kun'lig'os la knab'o'n apud mi'n, kaj kiam mi signal'os est'i pret'a, vi lev'u mi'n.
—Ne, ne frenez'u, Antonio! — al'kri'is mult'a'j. — Ne, vi mort'ig'us vi'n!
Antonio far'is laz'o'n ĉe la fin'o de la ŝnur'eg'o, kaj en'ŝov'iĝ'int'e
en ĝi'n, li mal'esper'e ek'ulul'is:
—Ten'u la ŝnur'o'n, aŭ mi mem ĵet'os mi'n sub la klif'o'n.
La mar'ist'o'j ek'pren'is la ŝnur'o'n kaj komenc'is mal'rapid'e mal'lev'i li'n. Iom post'e la ŝnur'o ek'est'is mal'pez'a. Antonio est'is jam en la mar'o. La hom'o'j sur la klif'o'j mir'is, preĝ'is kaj kruc'sign'is. Re'tir'iĝ'ant'a ond'o re'tir'is Antonion sur la rif'o'n.
Okul'mov'e, li kapt'is la knab'o'n je la zon'o. Li'a'j okul'o'j ek'bril'is
pro ne'mezur'ebl'a ĝoj'o. Li ek'rigard'is al la pal'a kaj tim'ig'it'a vizaĝ'o de la povr'ul'o, li ĉirkaŭ'pren'is li'n firm'e kaj ek'kri'is:
—
Tir'u!
La mar'ist'o'j laŭ la signal'o de sur la ali'a klif'o komenc'is lev'i la du'op'o'n. La amas'o dank'as al Di'o, pro la kompat'o, ke per tia mister'a manier'o est'os sav'it'a'j la hom'a'j viv'o'j, kiu'j jam est'is en la faŭk'o de la tim'ind'a mort'o.
—Tir'u, tir'u! — ĝoj'e kri'is la amas'o.
Antonio kaj la knab'o balanc'as je apenaŭ tri klaft'o'j super la mar'o, la sang'o prem'iĝ'is en kor'o'j de la hom'o'j sur la klif'eg'o.
Ĉiu'j ŝton'iĝ'is. La ŝnur'o, jam ĉirkaŭ'ronĝ'it'a de la akr'a'j ŝton'o'j, de'romp'iĝ'is kvazaŭ mal'dik'a faden'o. La mal'feliĉ'ul'o'j fal'eg'is en la mar'o'n. Gigant'a ond'o, romp'ant'e kaj tondr'ant'e en'vag'is en la mal'profund'a'n golf'et'o'n, kovr'is ili'n kaj super'verŝ'is. La ond'eg'o muĝ'ant'e kaj surf'ant'e re'tir'is si'n, kaj tiu'j de sur la klif'o rimark'is hom'o'n, kiu etend'iĝ'is ventr'o'kuŝ'e inter akr'a'j ŝton'o'j de la rif'o. Tiu est'is Antonio. Li ek'star'is, rekt'iĝ'is dum'moment'e, ĉirkaŭ'rigard'is la golf'et'o'n kaj rimark'is sur la krest'o de la ond'o, kiu rul'iĝ'is al la rif'o, du kun'met'it'a'j'n man'o'j'n inter la dis'pec'ig'it'a ŝaŭm'o. Antonio rapid'e kuŝ'iĝ'is sur la rif'o'n, firm'iĝ'is sur ĝi'n, kaj kiam la ond'o'krest'o trans'verŝ'is li'n, li re'ek'star'is. Li mal'esper'a ĉirkaŭ'rigard'is la mar'o'n, sed ĉie ŝaŭm'o, ĉie klak'ad'o, ĉie tim'ind'a neni'aĵ'o...
La popol'o sur la klif'o'j genu'iĝ'is. La vent'o sibl'as kaj fajf'as, frakas'iĝ'ant'e kontraŭ la rok'o'j kaj sku'ig'ant'e la mal'lum'a'j'n juniper'o'j'n. Sub la seren'a kaj lazur'a ĉiel'o etend'iĝ'as sen'fin'a mar'o.
Laŭ la blank'a supr'aĵ'o verŝ'iĝ'is la sun'a or'o. La pastr'o preĝ'as al Di'o por la pac'a spirit'o de la mort'int'o. La larm'o'j mal'sek'ig'as li'a'n pal'a'n kaj ĉagren'o'mien'a'n vizaĝ'o'n. La vent'o dis'port'as la gut'et'o'j'n de la sankt'ig'it'a akv'o. La popol'o singult'ant'e respond'ad'as al la preĝ'o de la pastr'o.
Ne'long'e post'e Antonio est'is sav'it'a, kiam li kapt'is la ŝnur'o'n.
La amas'o ek'ir'is nun en la urb'et'o'n, inter'parol'ant'e pri la bark'o'romp'iĝ'o kaj pri ĉio, kio okaz'is. Bon'a'j hom'o'j akcept'is en si'a'j'n dom'o'j'n la du sav'it'o'j'n, kaj la grav'e vund'it'a mastr'o de la boat'o trov'iĝ'is jam du'on'hor'e en la dom'o de Antun Ŝabariĉ. La vund'it'a Mat'o Bartoliĉ est'is negoc'ist'o el Jelenŝĉica. Ĉiu'n semajn'o'n li, unu aŭ du foj'e, kutim'is vetur'ig'i vin'o'n, ole'o'n kaj ali'a'j'n artikl'o'j'n en Rijekon per si'a bark'o, kiu jen sub la klif'o romp'iĝ'is.
Unu hor'o'n post la bark'o'romp'iĝ'o, la mal'jun'a Fran sonor'ig'is funebr'e en la mal'lum'a kaj mal'varm'a tur'o. La mal'ĝoj'a son'o, anonc'ant'e la terur'a'n mort'o'n de la dron'int'o, perd'iĝ'is kaj mal'viv'iĝ'is en la bru'o de la vent'o.
La mal'jun'a Tonk'a, tren'ant'e si'n ĉirkaŭ la fajr'uj'o kaj plor'ant'e pro la okaz'int'a akcident'o kaj koler'ant'e pro la fum'o, parol'is lament'ant'e.
—Ho ci mar'o, mal'bon'a mar'o! Jam sufiĉ'e ci for'glut'is, sufiĉ'e da ost'o'j blank'as en ci'a fund'o! Ja kial kar'a Di'o tiel destin'is?
Ho povr'a knab'o! Tiel mort'i, sen pastr'o, sen sankt'a ole'o kaj sen krucifiks'o en'man'e!
—Ne util'as lament'i! Tiel ĉiam est'is; iu'j mort'as en ond'o'j, kaj ali'a'j en lit'o, — respond'is Tom'o, ŝi'a edz'o, met'int'e zorg'e en si'a'n pip'o'n dik'a'n ard'aĵ'o'n, kiu salt'et'is sur li'a polm'o.
—Jes, jes, ĉiu hav'as si'a'n destin'o'n! — kap'balanc'is Tonk'a. — Ja ankaŭ ni'a'n, — je tiu ĉi ”ni'a'n” oni sub'kompren'as pri ili'a fil'o Stip'e, — ankaŭ ni'a'n pov'us traf'i akcident'o. Ho, nigr'a tag'o, neniam ci'n ĝis'viv'u la luĉicanoj!
—Est'us pli bon'e, ke vi silent'u! Kiel pov'as io tia traf'i vi'a'n old'a'n kap'o'n? — riproĉ'is Tom'o si'a'n edz'in'o'n, embaras'iĝ'int'e pro tim'o, ke tiu nigr'a tag'o tamen pov'us ven'i.
—Mi sci'as kio'n mi parol'as, mi sci'as! Jam plur'foj'e mi dir'is al Stip'e, ke li est'u si'n'gard'a kaj ke li ne el'ir'u el la haven'o dum tempest'o. Kaj kial tiom pen'i sen'ĉes'e? Ĉu ni ne hav'as sufiĉ'e da ĉio en la dom'o kaj ĉirkaŭ ĝi? Ja ankaŭ vi sufiĉ'e tra'sufer'is en vi'a viv'o! Ĉu iu'tag'e ni ne las'os ĉio'n? Ĉu ne sufiĉ'os nur kelk'a'j ter'bul'o'j kaj kvar bret'o'j?
Ni dev'as labor'i, dum ni viv'as kaj dum ni pov'as labor'i! — dir'is Tom'o. — Ĉu vi sci'as i'o'n pri la mond'o! Jen, kia saĝ'o vir'in'a! Vi parol'as kaj babil'as pri ĉi'aĵ'o'j; nu vi ali'manier'e kaj pli mal'seren'e aspekt'us, se morgaŭ'a'n maten'o'n vi ne hav'us pelv'et'o'n da varm'a kaf'o! Ho, ho! Est'as pli facil'e plor'i ol dron'i! — man'sving'is Tom'o, sid'iĝ'ant'e ĉe la fajr'uj'o en varm'a palt'o.
Ankaŭ mi sufiĉ'e, dum mi'a viv'o, vart'is infan'o'j'n kaj zorg'is pri la dom'o kaj ĉirkaŭ ĝi, ja tiu ĉi fum'o for'mord'is jam mi'a'j'n okul'o'j'n kaj la vid'kapabl'o'n!
—Jes, oldunjo, vi est'is! Sed rilat'e al Stip'e, las'u li'n liber'a. Li sci'as bon'e pri la stir'il'o kaj pri la vel'o! — asert'is Tom'o rigard'ant'e en grand'a'n pot'o'n, en kiu est'is kuir'at'a kontent'ig'a pec'o da bov'aĵ'o, kiu jam flav'ig'is la bol'ant'a'n akv'o'n.
La negoc'ist'o Stip'e, mezur'ant'e sak'o'j'n de suker'o, kaf'o kaj farun'o sur grand'a pes'il'o en la vestibl'o antaŭ la kuir'ej'o, aŭskult'is la inter'parol'o'n de si'a'j ge'patr'o'j. Stip'e est'as je ĉirkaŭ kvar'dek jar'o'j'n aĝ'a. Li preskaŭ ne est'is vid'ebl'a el inter tiu'j sak'eg'o'j, pro si'a mal'alt'statur'o kaj dik'ec'o. Li rid'et'is kaj evident'iĝ'is ke li est'as vir'o kun klar'a kaj san'a mens'o. La mal'jun'a patr'o trans'don'is ĉiu'j'n negoc'o'j'n al si'a fil'o. Tio est'as riĉ'a famili'o. Stip'e est'as vidv'o. Lev'ant'e la sak'o'j'n sur la pes'il'o'n, li ek'ŝerc'is kun la patr'in'o por iom ĝoj'ig'i ŝi'n.
—Kar'a pa'nj'o, nun de'nov'e vi hav'as kaŭz'o'n plor'i almenaŭ unu monat'o'n long'e. Mi sci'as, vi re'memor'os ĉiu'j'n mar'ist'o'j'n ĝis nun dron'int'a'j'n. Mi kompren'as, vi plor'as, ĉar ankaŭ al vi ne mank'as ankoraŭ cent jar'o'j ĝis la moment'o, kiam la spir'o ni'n perfid'os. He, mort'i oni dev'as, kar'a pa'nj'o! Sen ŝerc'o, oni dev'as for'ir'i en la ombr'o'n sub la tili'o'n!
Sur la tomb'ej'o en Luĉica est'is grand'a dis'branĉ'iĝ'int'a tili'o.
Mort'i aŭ ir'i sub la tili'o'n, en Luĉica est'as la sam'a noci'o.
—Ho, kar'a Stip'e, vi ŝerc'as facil'e, ĉar vi ne sci'as, ke mi ne pov'as mi'a'j'n okul'o'j'n ferm'i, dum ni'a dom'o trem'as pro tempest'o, dum vi for'est'as el sub ni'a tegment'o! Akcident'o okaz'as, dum oni plej mal'mult'e pens'as pri ĝi, kaj pri mal'feliĉ'o oni ne dev'as preĝ'i, kutim'is dir'i vi'a for'pas'int'a av'o.
—Kio'n oni far'i pov'as, pa'nj'o! La mar'o kiel la mar'o! La knab'o dron'is, li ne ekzist'as plu, al li est'as bon'e nun, li fin'is si'a'n task'o'n, sed se li viv'us plu, li ebl'e sufer'us pro mal'varm'o, mal'sat'o kaj pro ĉi'a'j mal'bon'o'j.
—Jes, jes, li fin'is si'a'n voj'o'n; nun li est'as en paradiz'o, — kap'balanc'is la mal'jun'ul'in'o.
—Des pli bon'e al li! Mi opini'as, ke est'as pli bel'e en la paradiz'o, inter la sankt'ul'o'j kaj anĝel'o'j, ol sur la mal'grand'a kutr'o, kie li est'is ŝip'an'aĉ'o, mal'sat'a kaj ĉifon'vest'it'a, — ŝerc'is Stip'e.
—Parol'u vi, fil'o, kio ajn plaĉ'as al vi, sed mi ne vol'as ir'i for de ĉi tie, ĉar mi sci'as, kiel ĉi tie est'as; sed kiel est'as tie, kie la knab'o est'as nun, pri tio mal'mult'a'j pov'as i'o'n dir'i! — sving'is Tom'o per la kap'o.
—Kiel oni dir'as, tiu knab'o hav'is neniu'n parenc'o'n en Jelenŝĉica. Ke li est'as trov'it'o. Pa'nj'o kar'a, vi sci'as, ke Antonio est'as pli bon'a ol mult'a'j ali'a'j; sed jen, oni ne ŝat'as rilat'i kun li. Tiu'j orf'o'j spert'is mult'a'j'n amar'ec'o'j'n! Povr'a Antonio! Mi sat'ig'os kaj trink'ig'os li'n dek tag'o'j'n, tuj post'e li ven'os al ni. Kiu pli si'n'don'e ofer'us si'n al proksim'ul'o, ol li far'is hodiaŭ? — demand'is Stip'e atent'ant'e por preciz'e mezur'i la kaf'sak'eg'o'n.
Stip'e bezon'is Antonion jam sam'tag'e, kiam romp'iĝ'is la boat'o de Mat'o Bartoliĉ. Oni serĉ'is Antonion dum la tut'a post'tag'mez'o, sed van'e.
Antonio Marola est'as trov'it'o. Ĉirkaŭ tri'dek jar'o'j'n li aĝ'as.
Mal'riĉ'a vir'in'o, Kat'a, al'port'is li'n el Triest'o, kiam li aĝ'is apenaŭ unu jar'o'n. En li'a kvin'a jar'o mort'is Kat'a, kaj li rest'is tut'sol'a en tiu ĉi mond'o. Bon'a'j hom'o'j nutr'is kaj vest'is li'n, por ke li ne pere'u pro mizer'o. La vilaĝ'a infan'ar'o lud'is kun Antonio, sed se ili ek'disput'is, ili pri'mok'is li'n, ĉar li est'is trov'it'a, kaj ili nom'is li'n bastard'o. Ju pli aĝ'a li est'iĝ'is, des pli li si'n'tir'iĝ'is for de la ali'a'j infan'o'j. Li'a plej kar'a amuz'o est'is fiŝ'kapt'ad'o.
Kiam li super'ruz'is iu'n fiŝ'o'n per delikat'a hok'kapt'il'o kaj el'tir'is ĝi'n el la mar'o per fajn'a fibr'o, li'a'j nigr'a'j okul'o'j bril'et'is de ĝoj'o. Li lert'e manipul'is per la hok'kapt'il'o, li atent'e rigard'is la nigr'a'j'n faden'o'j'n, ĉu or'fiŝ'o, tinus'o, salvelen'o aŭ pagel'o ek'avid'os, por tiel al'iĝ'i la jam kapt'it'a'n fiŝ'et'o'n sur'bord'e, kies blank'a ventr'o ŝvel'iĝ'is kaj ruĝ'a'j brank'o'j dis'iĝ'is spirant'e venen'a'n aer'o'n sur la dur'a klif'o. La sun'radi'o'j re'bril'is ĉe la mal'sek'a'j skvam'o'j de la kalcitr'ant'a fiŝ'o je la hok'et'o, ĉu pro dolor'o aŭ tim'o, kiam Antonio supr'e'n tir'is ili'n. Ili tiam salt'et'is sur la mal'mol'a ŝton'o, kaj kiam ili trankvil'iĝ'is, ili el'spir'ad'is, re'memor'ant'e pri la ĉarm'a liber'o, kiu'n ili ĝu'is en la frid'a mar'profund'aĵ'o. Antonio tiam kolekt'is sek'a'j'n branĉ'o'j'n, subtil'a'n onobrik'o'n kaj sek'a'n salvi'o'n en arb'ar'et'o apud la mar'o, li prepar'is mal'kompakt'a'n brul'aĵ'kolekt'o'n kaj ek'fajr'ig'int'e ĝi'n li blov'is intens'e, ke la vang'o'j ŝvel'puf'iĝ'is, la okul'o'j larm'is pro fum'o.
Nun la fum'o kviet'iĝ'is, la lign'o ard'iĝ'is, sur la karb'o, kiu pal'is kontraŭ la ard'a sun'o, la fiŝ'et'o'j ruĝ'iĝ'ad'is, sibl'is kaj gril'is, kun'tir'iĝ'ant'e kaj fum'ant'e. Sur la rif'o'plen'a, griz'a kaj sol'ec'a bord'o, sub la lum'blu'a ĉiel'o, en la varm'a aer'o, sid'ant'e sur ronĝ'it'a kaj erozi'it'a klif'o, super la mar'o mem, spegul'iĝ'ant'e en la tra'vid'ebl'a kaj blank'a akv'o, li rapid'e ŝir'is la viand'o'n de sur la fiŝ'o'star'o, kun la vizaĝ'o nigr'iĝ'int'a kaj la korp'o du'on'nud'a, Antonio ten'is la fiŝ'o'n per unu man'o ĉe la kap'o, per la ali'a, ĉe la vost'o.
Antonio est'is fort- kaj firm'statur'a. Jam kiel dek'jar'a knab'o, li labor'is eĉ plej mal'facil'a'j'n labor'o'j'n silent'e kaj sufer'ant'e ĉi'a'n pen'o'n, nur por pan'pec'o aŭ por pelv'o da lent'o. Iĝ'int'e dek'du jar'a, li'n pren'is en si'a'n hejm'o'n la mar'ist'o Antun Ŝabariĉ.
Krom ali'a'j labor'o'j, Antonio zorg'is pri la infan'o'j de Ŝabariĉ:
pri la et'a Mark'o kaj pri li'a pli jun'a frat'in'o Marija. Foj'e li labor'is ankaŭ ali'e, sed plej oft'e ĉe la negoc'ist'o Stip'e.
(Post la akcident'o Antonio kvazaŭ mal'aper'is en la ter'o'n.
Neni'e en Luĉica oni pov'is vid'i li'n. Dum plur'a'j hor'o'j li sid'is sur la klif'o apud'bord'e, li gap'is en la mar'o'n kaj eĥ'as la vort'o ”trov'it'o”. Li decid'is nepr'e trov'i la mal'feliĉ'a'n knab'o'n. Li kaŭr'is sur'bord'e kaj rigard'is la mar'o'n, kaj la du'a'n tag'o'n de serĉ'ad'o aspekt'is en'mar'e ĉe la plen'a lun'lum'o kvazaŭ grand'a makul'o en la akv'o.) Li spasm'e sku'iĝ'is per la tut'a korp'o, kaj halt'int'e dum'moment'e, li rapid'e ek'kur'is al la mar'o. Li rigard'is. Hom'o kuŝ'is en la akv'o. Du'on'o de la korp'o est'is sur la mal'profund'a dun'o. La kap'o est'is en la mar'o, kun la vizaĝ'o turn'it'a al la fund'o. Antonio al'paŝ'is en la mar'o'n, li pren'is la korp'o'n ĉe la ŝultr'o, lev'is kaj tren'is ĝi'n ekster'e'n. Li kuŝ'ig'is ĝi'n du'on'sid'e. Genu'int'e li klin'iĝ'is al la kadavr'o kaj ek'rigard'is al ĝi. Mal'sek'a'j kaj ĉifon'it'a'j vest'o'j ĉirkaŭ'tord'is la jun'a'n korp'o'n. La lun'o re'bril'is ĉe la pal'a kaj blu'a vizaĝ'o. El la nigr'a sen'ord'a har'ar'o gut'is akv'o.
La genu'o'j est'is nud'a'j kaj romp'it'a'j; la frunt'o romp'it'a, du'lok'e.
En la verd'et'a'j tru'o'j blank'is la krani'ost'o'j. Ankaŭ la makzel'o romp'iĝ'is. Sang'o ne ekzist'is.
Antonio pren'is la dron'int'o'n je la man'o. Ĝi est'is mal'sek'a
kaj mal'varm'a. Li las'is ĝi'n. Tiam li met'is si'a'n man'o'n sur la
romp'it'a'n frunt'o'n, li rigard'is al la blu'a lav'it'a vizaĝ'o, li mov'iĝ'is, kaj tiam raŭk'e kaj dolor'e el'buŝ'ig'is:
—Bastard'o! — li for'ŝov'is la kadavr'o'n...
Post'e sid'iĝ'int'e apud la kap'o de la mort'int'o, li sink'is en pens'ad'o'n. Long'temp'e post'e li ek'sent'is mal'varm'a'n nokt'o'n; li re'memor'is pri la varm'a ĉambr'o en la dom'o de Antun Ŝabariĉ, li re'memor'is pri li'a fil'in'o Marija, kiu ĉiam est'is tiel bon'a al li, kaj li ek'plor'is...
Fru'maten'e Antonio pren'is la kadavr'o'n sur'brak'e'n kaj ek'grimp'is laŭ ŝton'oz'a'j krut'a'j pad'o'j. Port'ant'e la kadavr'o'n, li hast'e marŝ'is de ŝton'o al ŝton'o laŭ dekliv'o'j, tra arb'ar'et'o'j kaj trans river'et'o'j. Jen li kaŝ'iĝ'is de la lun'lum'o, jen li kaj la mort'int'o, nur moment'e est'is super'verŝ'it'a'j de la lun'lum'o. Fin'fin'e li al'vag'is antaŭ la tomb'ej'o'n de Luĉica. Tie star'is ruin'iĝ'int'a mort'int'dom'et'o. Antonio en'ir'is kaj met'is la mort'int'o'n sur la port'il'o'n. Nun li de'nov'e ek'rigard'is al la kadavr'o. Grand'a'j larm'o'j komenc'is rapid'e gut'i laŭ la vang'o'j. Li fal'is sur'genu'e'n kaj preĝ'int'e laŭt'e mal'long'a'n preĝ'o'n li ek'star'is kaj de'nov'e ek'rigard'is dolor'sent'e kaj kares'e al tiu blu'a vizaĝ'o. Kis'int'e la frakas'it'a'n kaj mal'varm'a'n buŝ'o'n de la mort'int'o li el'ir'is el la dom'et'o viŝ'ant'e la larm'o'j'n de sur la nigr'ec'a vizaĝ'o per la man'dors'o de si'a vejn'o'ŝvel'a man'o.
Unu hor'o'n post la ŝip'romp'iĝ'o la par'o ̨estro ven'is en la dom'o'n de la mar'ist'o Ŝabariĉ konfes'ig'i kaj komuni'i la vund'it'a'n Bartoliĉ. La par'o ̨estron akompan'is mult'a'j luĉicanoj. La ĉambr'et'o, en kiu kuŝ'is la povr'a mastr'o de la romp'it'a bark'o, plen'iĝ'is de la popol'o. Mat'o'n oni met'is sur alt'a'n lit'o'n, kiu okup'is preskaŭ la du'on'o'n de la ĉambr'et'o. Li kuŝ'is iom lev'it'a kaj li spir'is mal'facil'e. Jela Ŝabariĉ kaj ŝi'a fil'in'o Marija zorg'e el'lav'is, pur'ig'is kaj bandaĝ'is la terur'a'n vund'o'n sur la kap'o de la mal'san'ul'o.
La pastr'o preĝ'is long'e, rigard'ant'e al la trist'ec'a lit'o, kaj kiam li fin'is preĝ'i, li ordon'is al la vir'in'o'j, ke ili tuj anonc'ig'u al li, se Bartoliĉ re'konsci'iĝ'os kaj pov'os parol'i. Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j opini'is, ke Mat'o ne re'san'iĝ'os pro la grav'a vund'o kiu'n far'is la grand'a ŝton'o, kiam oni lev'ad'is li'n el la krut'ej'o Sadriŝĉe.
—Ĉu vi sci'ig'is Jelenŝĉicon pri la mal'feliĉ'o? Se est'as destin'it'e al li trans'lok'iĝ'i en la etern'o'n, est'us bon'e, ke iu li'a ven'u ĉi tie'n. Ebl'e ili pov'us trov'i li'n ankoraŭ viv'a'n, — dir'is la par'o ̨estro for'ir'ant'e.
—Jes sinjor'o, ni sci'ig'is. Jen, ĵus antaŭ ne'long'e ni send'is la mal'grand'a'n Johanĉjon kun leter'o. La knab'o est'as lert'a pied'ir'ant'o; post du hor'o'j tut'a Jelenŝĉica ek'plor'os, — re'dir'is la mal'jun'a Jela al la per'o ̨estro.
—Bon'e, Jela, bon'e! No, kiu skrib'is la leter'o'n? Bon'a Di'o, mild'ig'u aflikt'dolor'o'n al la mal'jun'a'j ge'patr'o'j de tiu ĉi mal'feliĉ'a jun'ul'o, — suspir'is la par'o ̨estro.
—Terur'a mal'feliĉ'o traf'is ili'n! Stip'e, ni'a bon'a Stip'e, kon'as la patr'o'n de Mat'o. Li skrib'is la leter'o'n; kio'n ali'a'n ni pov'is, li dev'is sci'ig'i la ver'o'n! — ŝi klak'is per la man'o'j.
—Ĉu iu'n vort'o'n li el'parol'is de kiam li est'as en la lit'o?
—Ne, bon'a sinjor'o.
—Li est'as grav'e vund'it'a, sed se la cerb'o ne est'as difekt'it'a, li tamen pov'us re'san'iĝ'i. Ni Di'o'n konfid'u! — dir'is la pastr'o, ek'rigard'ant'e al la ĉiel'o kun konfidenc'a mien'o.
—Ĉio est'as en di'a'j man'o'j! Kiam ni lav'is kaj pur'ig'is la vund'o'n, li dolor'e ek'ĝem'is kelk'foj'e. Ni vok'is li'a'n nom'o'n, met'ad'is vinagr'o'n sub li'a'n naz'o'n, frot'is li'a'j'n tempi'o'j'n; sed li eĉ okul'o'n ne mal'ferm'is, — dir'is Jela.
—Dir'u al ni, sinjor'o, ĉu ver'e li ne mort'os? — demand'is Marija la par'o ̨estron mal'laŭt'e.
—Ja, kiu tio'n pov'us sci'i, kar'a infan'o! Pri'zorg'u li'n, Di'o rekompenc'os al vi! Jela, mi send'os al vi iom da bov'aĵ'o; iom da sup'o ne damaĝ'os li'n. Kiel dir'it'e, mi pet'as, send'u iu'n por sci'ig'i mi'n, se li re'konsci'iĝ'os, — dir'is la par'o ̨estro, kaj salut'is la ĉirkaŭ'star'ant'o'j'n, for'ir'ant'e el la dom'o.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — La mar'ist'o'j long'e konversaci'is, kaj fin'e ili ĉiu'j el'ir'is el la dom'o, post'las'ant'e en ĝi nur Jelan kaj Marijan. La mal'jun'a Jela ek'ir'is en la ĉambr'o'n al Marija por vid'i, kiel fart'as la mal'san'ul'o. Re'ven'int'e en la kuir'ej'o'n, ŝi bat'is per verg'o grand'a'n nigr'a'n kat'o'n, kiu stern'iĝ'is sur la varm'a'j brik'o'j ĉe la fajr'uj'o.
Jela sur'met'is kelk'a'j'n dik'a'j'n ŝtip'o'j'n sur la fajr'o'n kaj klopod'is prepar'i i'a'n tag'manĝ'o'n. La en'ir'o en la ĉambr'o'n, kie kuŝ'as la mal'san'ul'o, situ'as ĉe la kuir'ej'o. La pord'o est'as du'on'ferm'it'a.
La patr'in'o kaj la fil'in'o mal'laŭt'e konversaci'is kaj atent'is, ĉu Mat'o ek'mov'os si'n aŭ ek'parol'os i'o'n. La mal'facil'a spir'ad'o de la vund'it'o inter'romp'ad'is la silent'o'n, kiu est'iĝ'is, kiam la vir'in'o'j ĉes'is parol'i. Ĉi tiu modest'a mar'ist'dom'et'o situ'is front'e al la mar'o. Kun frunt'o blank'a. En la fenestr'o'j verd'is majoran'o kaj bazilio. La flor'o'j est'as de Marija. Ŝi vart'is kaj pri'verŝ'ad'is ili'n kaj per ili ŝi ornam'is si'a'n brust'o'n ĉiu'dimanĉ'e kiam ŝi ir'is al la ĉef'mes'o. Bild'o'j de di'a'j sankt'ul'o'j pend'as sur blank'a'j kaj kelk'lok'e sur flav'iĝ'int'a'j vand'o'j en la ĉambr'et'o. Super la lit'o ruĝ'as en flav'a kadr'o sankt'a Nikolao, la patron'o de la mar'ist'o'j. Ĉe la kap'kusen'o pend'as vitr'a uj'et'o kun sankt'ig'it'a akv'o.
Al grand'a najl'o apud la akv'o est'as al'lig'it'a fask'o da velk'iĝ'int'a'j oliv'branĉ'et'o'j, kiu'j'n oni brul'os dum tondr'ad'o aŭ hajl'o. La sankt'a kaj odor'a fum'o hav'as potenc'o'n for'pel'i nigr'a'j'n kaj griz'a'j'n nub'o'j'n, ĉiu'j'n sorĉ'ist'in'o'j'n kaj mal'bon'a'j'n spirit'o'j'n kiu'j svarm'as en ili'a'j sin'o'j. Sankt'ig'it'a'j oliv'branĉ'et'o'j est'as uz'at'a'j de vir'in'o'j en Luĉica ankaŭ por ali'a'j intenc'o'j. La mal'jun'a Jela re'san'ig'is plur'foj'e si'a'n Marijan, dum ŝi'a infan'aĝ'o, kiam mal'bon'a okul'o de najbar'in'o damaĝ'is, pro envi'o, ĉar Marija est'is bel'a kaj fort'statur'a knab'in'et'o. Kontraŭ sorĉ'o ne ekzist'as pli efik'a kurac'il'o ol oliv'fum'o.
En la ĉambr'et'o est'as ĉio pur'a, kaj ĉiu objekt'o star'as sur si'a lok'o. Grand'a'j kest'o'j est'as vic'ig'it'a'j laŭ'long'e de la vand'o, ŝrank'o bril'as inter la fenestr'o'j, kaj sur ĝi ru ̧flavas pom'o'j en mal'grand'a'j tas'o'j. La odor'o de la pom'o'j dis'vast'iĝ'as tra la ĉambr'et'o. Sur la ŝrank'o est'as grand'a horloĝ'o teg'it'a per or'o sub sonor'il'form'a vitr'o. Super la ŝrank'o est'as en'bat'it'a'j en la vand'o'n du kejl'o'j, sur kiu'j est'as mal'grand'a bret'et'o, kaj sur ĝi grand'a ŝip'o, du fut'o'j'n long'a. La ŝip'o hav'as tri mast'o'j'n, la vel'o'j flav'iĝ'is. Sur la poŭp'o est'as his'it'a flag'o el paper'o, sed per si'a kolor'o ĝi prezent'as neniu'n standard'o'n en la mond'o. Ĝi est'as verk'o de la ĉarm'a Marija.
La brak'o'j de Mat'o kuŝ'as trankvil'e apud la korp'o, kiu etend'iĝ'is sub la viol'kolor'a kovr'il'o. Li'a kap'o est'as pans'it'a per blank'a'j tuk'o'j sub kiu'j montr'as si'n nigr'a har'ar'o. La supr'a part'o de la frunt'o est'as blank'a kvazaŭ neĝ'o, kaj la mal'supr'a vari'as al pli nigr'a kolor'o. Kontraŭ la lit'o sid'as Marija kaj de temp'o al temp'o ek'rigard'as al la vizaĝ'o de Mat'o. La okul'o'j est'as ferm'it'a'j, kaj la long'a'j nigr'a'j palpebr'o'j mal'supr'e'n'iĝ'is al la iom ŝvel'int'a blu'a haŭt'o sub la okul'o'j. Mal'long'a nigr'a barb'o ĉirkaŭ'rand'as li'a'n vizaĝ'o'n, sur kiu lukt'as la mort'o kun la viv'o.
Super la dolor'e tord'it'a lip'o nigr'as bel'a kaj supl'a lip'har'ar'o. La supr'a vic'o de la blank'a'j kaj fortik'a'j dent'o'j bril'as inter la pal'a'j lip'o'j, kiu'j de temp'o al temp'o iom'et'e ek'trem'as.
—Ĉu li mov'iĝ'as? Ĉu li spir'as pli facil'e? — demand'is la patr'in'o el la kuir'ej'o.
—Ne, li kuŝ'as trankvil'e.
—Ho, povr'a jun'ul'o!
—Ne tim'u, pa'nj'o, vi vid'os, ke li re'san'iĝ'os.
—Di'o plen'um'u vi'a'n esper'o'n!
—Ni sci'as neni'o'n; sed mi konjekt'as, io parol'as en mi'a kor'o, ke li ne mort'os.
— Est'us domaĝ'o, se pere'us tiel tenac'a kaj bel'a jun'ul'o!
Marija ek'rigard'is la dolor'a'n vizaĝ'o'n de Mat'o, kaj pens'is:
la patr'in'o prav'e dir'as, ŝi ek'parol'is laŭt'e:
—Jes, jes, li ne mort'os, li hav'as firm'a'n konstituci'o'n, nun mi
rimark'is, kiel fortik'a'j'n brak'o'j'n li hav'as.
—Ni'a bapt'an'o Stip'e rakont'is al mi... for vi old'a cindr'ul'in'o, ŝic; ŝic! — koler'is Jela pro la kat'o, — jes, li rakont'is al mi, ke Mat'o est'as bon'a kaj prudent'a jun'ul'o.
—Ankaŭ mi aŭd'is, kiam Stip'e rakont'is.
—Ve, mal'sek'a est'as li'a vest'aĵ'o, kvazaŭ la tut'a'n nokt'o'n li kuŝ'is en mar'profund'o. Ja, kiel ne, apud tia vent'o. Mult'eg'e da mar'o trans'verŝ'iĝ'is trans la boat'o! — lament'is Jela, pend'ig'ant'e la vest'o'n sur la fulg'ec'a'j'n kejl'o'j'n super la fajr'ej'o. Mi tim'as ke la vest'o sek'iĝ'os antaŭ, ol li pov'os re'star'iĝ'i.
—Jes, tiel est'os, kar'a Marija.
—Ke almenaŭ la kurac'ist'o ven'u ĝust'a'temp'e, por ne riproĉ'i al ni, ke ni ne far'is ĉio'n ebl'a'n.
—Aĥ la kurac'ist'o ne zorg'as pri mal'riĉ'ul'o'j! La sinjor'o'j, kar'a mi'a, ĉiu'j egal'as! Kred'u al mi, Marija, mi est'as pli aĝ'a, kred'u al mi, mal'feliĉ'o por ni, se ni bezon'os rilat'i kun ili. Kia util'o de kurac'ist'o? Se destin'it'e, Di'o sci'as, kial destin'it'e!
—Pa'nj'o, ne parol'u tiel!
—Kurac'ist'o est'as hom'o, kiel ni ĉiu'j, kia help'o de ili! Mi sci'as pri grand'a'n nombr'o'n da hom'o'j, kiu'j'n ili send'is en la tomb'o'n!
—Vi ne prav'as, kar'a pa'nj'o! Mi kaj vi ne vizit'is lern'ej'o'n, ni neni'o'n sci'as, sed kurac'ist'o'j lern'as pri ĉi'aĵ'o'j en grand'a'j urb'o'j, ili ankaŭ mort'int'a'j'n hom'o'j'n sekc'as kaj dis'tranĉ'as.
—Hont'ind'a ag'o, ĉu ili ne abomen'as hom'a'n korp'o'n! Marija, ne parol'u al mi pri tio, ĉar mi tuj re'memor'as mi'a'n Mark'o'n! Sufiĉ'e mi pen'is pri li, mult'foj'e mi persvad'is li'n, ke la
pastr'a profesi'o est'as la plej util'a kaj la plej bel'a en tiu ĉi mond'o. Jes, van'as parol'i aŭ pet'i, la ge'fil'o'j ne taŭg'as, kiel iam antaŭ'e! Se li est'us obe'int'a mi'n, mi cert'e sav'us mi'a'n spirit'o'n,
sed tiel'e, Di'o sci'as kie'n sankt'a Miĥaelo dum la juĝ'tag'o pel'os mi'n. Ne est'us mal'komfort'e por Mark'o, se li menci'us kelk'iam ankaŭ mi'a'n nom'o'n dum nigr'a mes'o! Ho, ge'fil'o'j! Li ne
vol'is obe'i mi'n, kaj jen li nun en Vieno tranĉ'as mort'int'a'j'n hom'o'j'n! Kia lern'ej'o? Mi mir'as, kial la imperi'estr'o permes'as tio'n
en si'a lok'o. Cert'e la tut'a urb'o mal'bon'odor'as! Ĉu ne est'us pli
bon'e por li, se li est'us par'o ̨estro ĉi tie en Luĉica? Kiu el ni pli
bon'e viv'as, ol la sinjor'o par'o ̨estro? Pastr'o, par'o ̨estro! Ho,
kar'a Marija! Nur turn'i si'n du, tri foj'e ĉe la altar'o, kelk'foj'e dir'i:
Sinjor'o est'u kun vi! Kaj jen en'poŝ'iĝ'o de kelk'a'j dek'o'j da mon'er'o'j, konform'e al la spec'o de la sankt'a mes'o. Al'don'e tio'n,
ankaŭ en'tomb'ig'o'j, ge'edz'iĝ'o'j, bapt'o'j kaj ali'o! Ili ricev'as ankaŭ
salajr'o'n de la imperi'estr'o, Di'o don'u ĉi'a'n bon'o'n al li, jes, jes
salajr'o'n; ja kiu ali'a raport'us al la imperi'estr'o, se ne par'o ̨estro, kiom da hom'o'j nask'iĝ'is, por est'i soldat'o'j sur li'a'j ŝip'o'j?
Bon'e mi sci'as, ke la ŝose'o-inspekt'ist'o Zvane al'port'as al la par'o ̨estro salajr'o'n ĉiu'monat'e el la imperi'estr'a kas'o.
—Ĉiu'j ne pov'as est'i pastr'o'j kaj episkop'o'j, — flustr'e Marija dir'is el la ĉambr'o. La knab'in'o, rigard'ant'a al la pal'a kaj bel'a vizaĝ'o, aŭd'is nur kelk'a'j'n vort'o'j'n de si'a patr'in'o.
—Vi prav'as, kar'a mi'a, sed ni'a Mark'o facil'e pov'is ating'i tio'n. Li'a voĉ'o konven'as al pastr'o, ja, la tut'a preĝ'ej'o re'e ̨us dum la ĉef'a mes'o. Predik'o'j ankaŭ. Ĉiu'j luĉicanoj suspir'e plor'us en la preĝ'ej'o!
—Kiel vi parol'as pri tio? Kiu dir'is al vi, ke la episkop'o ĝust'e li'n send'us al Luĉica?
—Kial ne, karnjo!? Ĉu vi ne sci'as, ke ĉiu'j luĉicanoj petici'us al la episkop'o, por send'i li'n al ili? Ja ankaŭ Marica de Tom'o, la patr'in'o de Stip'e, plor'is ek'sci'int'a, ke Mark'o ne est'os pastr'o.
Jela daŭr'e parol'is pri si'a fil'o Mark'o, kiu lern'is medicin'o'n en Vieno, kaj pri li'a'j kapabl'o'j, kiu'j far'us el li la unu'a'n Istri'a'n pastr'o'n. Marija ne aŭskult'is ŝi'n plu, ĉar ŝi rigard'ad'is al la dolor'a kaj sufer'o'plen'a vizaĝ'o de la mar'ist'o.
—Marija, kial vi ek'mut'is?
—Kio'n vi dezir'as, pa'nj'o? — flustr'is la knab'in'o.
—Kiel li nun fart'as? Ho ve, la vest'o neniam sek'iĝ'os ĉe tia fajr'o!
—Pa'nj'o, parol'u pli mal'laŭt'e. Al mi ŝajn'as, ke li spir'as pli facil'e.
—Povr'a jun'ul'o.
—Jes, jes, pli trankvil'e li spir'as. Ankaŭ la vizaĝ'o iom re'viv'iĝ'as. Mi esper'as ke li baldaŭ ek'parol'os.
—Bon'e, bon'e, karnjo mi'a; sed ŝanĝ'u ankaŭ la mal'sek'ig'aĵ'o'n sur li'a kap'o.
—Ĉu la patr'o ven'os baldaŭ?
—Mi ne sci'as, Marija.
—Ĉu vi sci'as kie'n li for'ir'is?
—Li ir'is vid'i, kiel fart'as la ali'a'j du sav'it'o'j. Grand'a mal'bon'o traf'is ili'n! Ven'ont'foj'e ili atent'os pli! Nu, kia util'o? Kiu pov'as kontraŭ'i tia'n vent'o'n? — la vir'in'o'j ek'silent'is.
Marija, re'star'iĝ'int'e mal'laŭt'e, proksim'iĝ'is al la lit'o kaj apog'is si'n al ĝi ĉe la pied'o'j de Mat'o. Ŝi mal'lev'is si'a'n bel'a'n kap'o'n en la polm'o'n de si'a dekstr'a man'o kaj sink'is en melankoli'a'j'n pens'o'j'n.
Marija sur'hav'is nigr'a'n jup'o'n, kun pez'a'j kaj dens'a'j fald'o'j,
kiu fal'is laŭ ŝi'a svelt'a kaj plen'form'a korp'o. Sur ŝi'a ĉarm'a vizaĝ'o vid'iĝ'is melankoli'a konstern'iĝ'o kaj dolor'a angor'o. Amar'o en'verŝ'iĝ'is en ŝi'a'n anim'o'n. Grand'a trist'ec'o krisp'ig'is la tut'aĵ'o'n de vejn'et'o'j super la profund'a'j okul'o'j, akr'a dolor'o prem'is ŝi'a'j'n nigr'a'j'n brov'o'j'n, dolĉ'a kaj indulg'em'a kompat'o verŝ'iĝ'is laŭ ŝi'a tut'a korp'o. La nigr'a kaj glat'e komb'it'a har'ar'o prezent'is modest'a'n kaj subtil'a'n ĉarm'o'n de ŝi'a mal'seren'a frunt'o. La bril'a'j okul'o'j de Marija, evident'e konstern'it'a'j, ripoz'is
sur la sufer'plen'a vizaĝ'o de la vund'it'a jun'ul'o. La knab'in'o
long'temp'e kares'is li'n per si'a'j mild'a'j rigard'o'j, observ'ant'e kaj
rigard'ant'e jen la frunt'o'n, jen la buŝ'o'n, kaj jen la ferm'it'a'j'n
okul'o'j'n de la mal'san'ul'o. Kiam ŝi ek'sent'is larm'o'j'n sur si'a'j
palpebr'o'j, ŝi ven'is al la fenestr'o kaj rigard'is al la mar'o, kiu
ankoraŭ ŝaŭm'is. La vent'o iom mal'intens'iĝ'is, kaj la nebul'o
super la mar'o kelk'ie dis'ŝir'iĝ'is. Nun est'is ebl'e vid'i la verd'a'j'n
kaj konfuz'a'j'n ond'o'j'n kaj ili'a'n sal'a'n akv'o'n, kiu flug'is kiel nebul'o trans la ond'ant'a surfac'o. Marija, star'ant'e proksim'e ĉe la
vitr'o kaj mal'klar'ig'int'e ĝi'n per si'a el'spir'o, viŝ'is ĝi'n kaj de'nov'e rigard'is al la mar'o. Kiam la vitr'o de'nov'e mal'klar'iĝ'is, ŝi
per'fingr'e sur'skrib'is:
Mat'o.
Marija lern'is leg'i kaj skrib'i de la bon'a mal'jun'a par'o ̨estro.
Spekt'ant'e tra la larm'o'j, per kiu'j la okul'o'j est'is sur'verŝ'it'a'j, la mal'aper'iĝ'int'a'j'n liter'o'j'n de sur la vitr'o, ŝi ek'aŭd'is ĝem'spir'o'n el la lit'o. Ŝi hast'e turn'is si'n kaj ek'ir'is al la mal'san'ul'o. Mat'o de'nov'e suspir'is kaj mal'ferm'int'e du'on'e si'a'j'n okul'o'j'n, mov'is la man'o'n.
—Ĉu vi i'o'n dezir'as? — Marija ek'flustr'is tim'em'e, dum ŝi'a'n vizaĝ'o'n tra'flug'is ĝoj'o.
Mat'o pli mal'ferm'is la okul'o'j'n, ek'rigard'is sufer'ant'e la knab'in'o'n kaj pez'e el'spir'is.
—Pa'nj'o, pa'nj'o! — Marija ek'vok'is mal'laŭt'e.
—Kio okaz'is, mi'a kar'a?
—Ven'u ĉi tie'n, li konsci'iĝ'is.
—Jen mi, — dir'is Jela en'kur'ant'a en la ĉambr'o'n.
Ek'pren'int'a la man'o'n de Mat'o, ŝi palp'is la puls'o'n, kaj ne pov'int'a trov'i ĝi'n, ŝi ek'balbut'is.
—Ja kie tio okaz'os? Ĉu li i'o'n dir'is, ĉu li mov'iĝ'is en la lit'o?
—Li mal'ferm'is la okul'o'j'n.
Jela kap'sku'ant'e demand'is dub'e:
—Aŭskult'u mi'n, kar'a jun'ul'o, ĉu vi ŝat'us iom da sup'o? Unu
aŭ du kuler'o'j ne mal'util'os al vi. Ĉu vi aŭd'as! Ĉu vi fart'as iom
pli bon'e? Parol'u, kompat'ind'a, dir'u al ni kio'n ajn vi vol'as, kiel
se vi est'us en vi'a propr'a dom'o.
—Pa'nj'o, li ne pov'as aŭd'i vi'n, — el'buŝ'ig'is la knab'in'o per dolor'sent'a voĉ'o. La vir'in'o'j ek'silent'is. Sur la vizaĝ'o de Marija est'is vid'ebl'a angor'o. La mal'san'ul'o mov'iĝ'is, leĝer'e ek'trem'is, suspir'is kaj tut'e mal'ferm'is la okul'o'j'n. Konstern'it'a li ek'rigard'is la vir'in'o'j'n, vol'is dir'i i'o'n, sed li'a vort'o perd'iĝ'is en la gorĝ'o, nur febl'a kaj ne'kompren'ebl'a voĉ'o el'ir'is el li'a buŝ'o.
Marija pren'is li'a'n dekstr'a'n man'o'n, klin'iĝ'is super la lit'o kaj
super li'a vizaĝ'o kaj demand'is li'n:
—Kiel vi fart'as?
Mat'o rond'promen'is okul'e tra la ĉambr'o, rigard'is la patr'in'o'n kaj ŝi'a'n fil'in'o'n, kaj kun'prem'is la palpebr'o'j'n mal'rapid'e.
—Ne tim'u, kar'a! Vi frap'iĝ'is; neni'a mal'bon'o, konfid'u Di'o'n!
— Jela konsol'is li'n.
—Pa'nj'o, li ne pov'as aŭd'i vi'n, — suspir'is la knab'in'o ripet'e.
Mat'o ek'rigard'is al Marija kaj ek'rid'et'is al ŝi kun apenaŭ rimark'ebl'a dolor'a rid'et'o.
—Kiel vi fart'as? — Marija de'nov'e demand'is kaj kompat'e rigard'is li'a'n vizaĝ'o'n.
—Aŭd'u mi'n, kar'a amik'o, obe'u mi'n kaj akcept'u kuler'o'n da sup'o.
Mat'o kap'ne'is.
Marija kaj Jela kompren'int'e ek'rigard'is unu la ali'a'n:
— Li
ne mort'os.
La povr'a Mat'o, rigard'ant'e al la vir'in'o'j per mal'klar'a'j du'on'est'ing'it'a'j okul'o'j, mal'facil'e ek'flustr'is:
—La mar'ist'o'j?
—Ĉiu'j sav'it'a'j, ĉiu'j! — Marija tromp'is li'n.
—Jes, ĉiu'j! — ripet'is la patr'in'o.
—Ĉu ĉiu'j?
—Trankvil'iĝ'u, kar'a amik'o, ne tim'u, neni'a mal'bon'o, — konsol'is li'n Jela.
—Kie mi trov'iĝ'as?
—Ĉe Antun Ŝabariĉ, — respond'is Marija.
Mat'o, mild'e rid'et'int'e al la knab'in'o, el'buŝ'ig'is:
—En Luĉica?
—Jes, jes, en Luĉica, — el'dir'is la vir'in'o'j.
—Mi'a boat'o? — Mat'o suspir'is.
—Ne pens'u nun pri vi'a mal'feliĉ'o, — respond'is Jela.
—Jes, ne pens'u; ne ind'as zorg'i, grav'as, ke vi ĉiu'j sav'is vi'a'j'n viv'o'j'n, — parol'is Marija.
—Mi'n dolor'as...
—Kie dolor'as? — demand'is la vir'in'o'j.
—En la kap'o.
—Ŝton'o vund'is vi'n, oni dir'as, — flustr'is Marija, rigard'ant'e li'n konsol'ig'e.
—Ĉu iu pov'us..., — Mat'o ne pov'is fin'dir'i.
—Parol'u, kar'a, parol'u. Ĉio'n ni far'os laŭ vi'a plaĉ'o, — Jela instig'is li'n.
—Pastr'o'n... terur'e al mi...
—Trankvil'iĝ'u, trankvil'iĝ'u! — Marija pet'is li'n.
—Ho, pa'nj'o mi'a! — Mat'o ek'ĝem'is.
—Mi tuj ir'os por al'ven'ig'i la pastr'o'n, — dir'is Jela kaj ek'ir'is al la paroĥ'dom'o. Dum'voj'e ŝi rakont'is, ke Mat'o de'nov'e parol'as.
La vizaĝ'o de Mat'o komenc'is seren'iĝ'i, kaj en la kor'o Marija sent'is grand'a'n ĝoj'o'n. La okul'o'j de la mar'ist'o plen'iĝ'is per
febl'a bril'o. Li mild'e rigard'is la knab'in'o'n kaj mal'laŭt'e dir'is:
—Ĉiu'j do est'as sav'it'a'j?
—Jes, ĉiu'j, nu ne parol'u tro, ankaŭ al vi Di'o don'os san'o'n.
—Ho, pa'nj'o mi'a, hieraŭ mi ne konjekt'is...
—Dir'u, dir'u, kio'n vi'a kor'o dezir'as?
—Mi ne konjekt'is, ke tia mal'feliĉ'o traf'os mi'n.
—Di'o vol'is tiel.
—Sed kiu est'as vi, bon'a knab'in'o?
—Mi'a patr'o nom'iĝ'as Antun Ŝabariĉ.
—Mi kon'as li'n...Ho ve al mi, ho mi'a kap'o! — ĝem'is la kompat'ind'a Mat'o.
—Est'u pacienc'a iom; ni zorg'os al'ven'ig'i kurac'ist'o'n.
—Sed ĉu vi sci'ig'is jam iu'n en Jelenŝĉica?
—Jes, tuj post la akcident'o.
—Vi est'as bon'a'j hom'o'j! — Mat'o suspir'is kaj dank'em'e kaj kares'e rigard'is al Marija.
Marija dir'is pudor'e.
—Kiu ja ne kompat'us vi'n?
—Kie est'as mi'a'j mar'ist'o'j?
—Ĉe ni'a'j najbar'o'j. Ili est'as san'a'j; ili nur mal'varm'um'iĝ'is; ja la tut'a'n nokt'o'n vi est'is en la akv'o.
—Jes, jes, bon'a knab'in'o.
—Vi sufiĉ'e sufer'is ĉi nokt'e!
—Mi tut'e ne konjekt'is...
—Ripoz'u, kar'a amik'o! — Marija pet'is, ĉar li parol'is kun grand'a pen'o.
—Kiel rekompenc'i al vi?
—Ne parol'u tiel! — Marija dir'is afabl'e.
—Mirakl'e mi sav'is mi'a'n viv'o'n...
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Li'a'j nigr'a'j okul'o'j ek'bril'is kaj pli mal'ferm'iĝ'is. Per'okul'e li sekv'is la kar'a'n vizaĝ'o'n de la bon'a Marija. Ĉi tiu ĉarm'a virg'ul'in'o ŝajn'is al li kiel anĝel'o gard'ant'o, kiu ven'is el la ĉiel'o al li'a kap'kusen'o por konsol'i kaj mild'ig'i li'a'n kor'dolor'o'n. Spekt'ant'e la knab'in'o'n, li pens'is pri mort'o, sed ĉi moment'e spasm'o sku'is li'a'n anim'o'n.
En tiu ĉi sam'a tag'o dum krepusk'o Mat'o'n vizit'is la mal'jun'a par'o ̨estro, la negoc'ist'o Tom'o Bariloviĉ kaj li'a fil'o Stip'e. La povr'a Mat'o pov'is jam pli facil'e parol'i. Ili konsol'is li'n kaj kuraĝ'ig'is parol'ant'e, ke li est'as ankoraŭ jun'a kun fortik'a konstituci'o, kaj ke li, post ne'long'e, per Di'a help'o, el'lit'iĝ'os kaj re'san'iĝ'os.
Mat'o kaj Stip'e kon'is unu la ali'a'n jam laŭ'vid'e. Ili inter'vid'iĝ'is jam kelk'foj'e sur la bord'o de Rijeka.
La sav'it'a'j mar'ist'o'j ĉiel dezir'is vizit'i si'a'n vund'it'a'n mastr'o'n la sam'a'n vesper'o'n, sed tio'n ne permes'is la famili'an'o'j, ĉe kiu'j ili est'is loĝ'ig'it'a'j, zorg'ant'e, ke ili tiel ĉifon'vest'it'a'j ne mal'varm'um'u.
(Dum la famili'an'o'j zorg'is pri la vund'it'a Mat'o, al Luĉica ven'is li'a'j ge'patr'o'j, kiu'j'n tuj sci'ig'is pri la akcident'o de ili'a fil'o la dom'estr'o Antun Ŝabariĉ. La emoci'a kaj kares'a renkont'iĝ'o de la ge'patr'o'j kun la vund'it'a fil'o est'is larm'ig'e kor'tuŝ'a. La ge'patr'o'j de Mat'o, kiu'j de antaŭ'e kon'is la famili'o'n Ŝabariĉ, est'is feliĉ'a'j, ke ili'a fil'o Mat'o kuŝ'as ĝust'e en ili'a dom'o. Sekv'is parol'o'j kaj rakont'o'j pri la akcident'o, ĝis la krepusk'o. Marija adiaŭ'is la ĉe'est'ant'o'j'n, kaj ŝi'a'j rigard'o'j renkont'iĝ'is kun la rigard'o'j de la vund'it'a Mat'o. La sekv'ont'a'n tag'o'n Mat'o'n vizit'is li'a'j fidel'a'j mar'ist'o'j Menego kaj Per'o kaj ili decid'is, ke ili vesper'e re'ven'os al Jelenŝĉica, kun la patr'in'o de Mat'o. Ili pli fru'e ne pov'as.) —Kial? — demand'is Mat'o.
—La estr'o de ĉi tiu komun'um'o invit'is ni'n ven'i al li la hodiaŭ'a'n post'tag'mez'o'n, — respond'is Per'o.
—Nu ir'u. Mi sci'as kial li invit'as vi'n; li vol'as pri'serĉ'i vi'n kaj post'e skrib'i al la distrikt'a sid'ej'o, ke la boat'o romp'iĝ'is en li'a komun'um'o, kaj ke tiu'j ĉi bon'a'j hom'o'j sav'is vi'a'j'n viv'o'j'n. Dir'u al li nur la ver'o'n, ĉio'n vi si'n'sekv'e dir'u, — dir'is al ili ili'a mastr'o.
Per'o kaj Menego ek'ir'is al la komun'um'estr'o kaj trov'is tie en li'a kancelari'o tri vir'o'j'n el Luĉica. Ili ven'is por dir'i, kio okaz'is sur la klif'o'j, kaj kiel la Luĉicanoj sav'is la mar'ist'o'j'n. Tiu ĉi tri'op'o est'as nur'nur'a'j amik'o'j, kiu'j'n la komun'um'estr'o hav'as en Luĉica. La urb'estr'o Ermano Murelli antaŭ mult'a'j jar'o'j ek'loĝ'is en Luĉica.
Kiam la mar'ist'o'j ven'is en la mal'lum'a'n ĉambr'o'n, la estr'o propon'is al ili sid'lok'o'j'n. Per'o kaj Menego, tim'e ĉirkaŭ'observ'is, kaj tiam ek'sid'is sur mal'nov'a'j'n kaj mal'solid'a'j'n seĝ'o'j'n. En la ĉambr'o est'is mult'e da dis'ĵet'it'a'j paper'o'j kaj flav'iĝ'int'a'j kaj polv'ig'it'a'j gazet'o'j. En ĉi tiu mal'ord'o stern'iĝ'is la urb'estr'o sur larĝ'a brak'seĝ'o, kaj li rid'et'is kaj rid'et'is al la mar'ist'o'j, kiu'j oblikv'e rigard'is li'n, dezir'ant'e baldaŭ fin'i la vizit'o'n.
La edz'in'o de la urb'estr'o Anastazija kaj ili'a fil'in'o Id'a al'port'is sur larĝ'a'j teler'o'j romp'it'a'j'n jugland'o'j'n kaj tranĉ'it'a'j'n pan'pec'o'j'n kaj du botel'o'j'n da ruĝ'a vin'o. La urb'estr'o verŝ'is ĝi'n en glas'o'j'n kaj regal'is la hom'o'j'n.
—Nu, nu, ek, trink'u glas'o'n da vin'o, kaj tiam ni ek'ir'os al la labor'o!
Li parol'is afabl'e, dolĉ'e kaj rid'et'ant'e laŭ si'a manier'o, kiel kutim'e. Li'a vizaĝ'o est'is rond'form'a kaj ruĝ'a, mal'long'a kaj larĝ'a lip'har'ar'o mov'is si'n laŭ la supr'a lip'o dum la parol'o. La urb'estr'o est'is pli jun'a ol li'a edz'in'o Anastazija.
—Kia est'as vi'a nom'o? — la magr'a kaj alt'a Anastazija demand'is Menegon.
—Menego Paĉiĉ.
—Kaj vi kar'a amik'o?
—Mi?
—Jes, jes, vi! — ripet'is Anastazija, rigard'ant'e en li'a'n vizaĝ'o'n per si'a'j mal'grand'a'j okul'o'j ruĝ'iĝ'int'a'j pro inflam'o.
—Mi nom'iĝ'as Per'o Streha, — respond'is la mar'ist'o.
—Vi ambaŭ ven'as el Jelenŝĉica? — daŭr'ig'is la urb'estr'o.
—Jes, ambaŭ, — la mar'ist'o'j respond'is sam'temp'e.
—Tiel, tiel, sed trink'u ankoraŭ unu glas'et'o'n. Id'a, en'verŝ'u al ili; tia'n ili ne trink'as ĉiu'tag'e! — rid'et'is Murelli al'tir'ant'e la veŝt'o'n super si'a'n grand'a'n ventr'o'n, kiu preskaŭ ripoz'is sur la dik'a'j kaj mal'long'a'j krur'o'j.
—Pren'u ankaŭ pec'o'n da pan'o, ne hont'u; vi sent'u kiel en vi'a hejm'o, — instig'is ili'n la mastr'in'o klopod'ant'e, ke ŝi'a nigr'o'haŭt'a kaj iom flav'et'a vizaĝ'o est'u afabl'a. Ŝi'a'j vang'o'j est'is tut'e sulk'ig'it'a'j per dens'a'j fald'o'j, kaj griz'a'j har'o'j el du veruk'o'j, kiu'j trov'iĝ'is inter la fald'o'j, memor'ig'as pri kot'a flav'o'nigr'a flak'o, el kiu el'star'as vost'o'j de anas'o'j merg'iĝ'ant'a'j kun la kap'o'j en akv'o, sulk'et'ant'e la surfac'o'n.
—Dir'u al mi, kar'a Streha, kiam vi ek'ir'is el Rijeka kaj kie la tempest'o atak'is vi'n? Dir'u al mi ĉio'n, kiel plej bon'e vi sci'as.
—Jes, mi vol'as, — respond'is Menego.
—Nu, dir'u do vi. Mi demand'is la amik'o'n Streha. Nu, ne grav'as, — dir'is la urb'estr'o.
—Silent'u, Menego, la sinjor'o urb'estr'o demand'is mi'n, sed se ĝust'e vi dezir'as parol'i, vi pov'as liber'e, — dir'is Streha.
—Est'as tut'e sam'e! — Menego supr'e'n mov'is la ŝultr'o'j'n.
—Ĉial, est'as sam'e, — la mal'grand'a Streha klin'is la kap'o'n glad'ant'e ĝi'n.
—Ek, ek, kar'a'j amik'o'j, ĉu unu aŭ la ali'a; ne grav'as kiu parol'os. Tio est'as egal'a! — per'man'e sving'is la dik'a urb'estr'o.
—Tio'n ankaŭ mi dir'as! — konfirm'is Streha.
—Kio'n vi dir'as, kar'a amik'o? — demand'is Anastazija.
—Li dir'as, ke li opini'as, ke est'as sam'e ĉu parol'os li aŭ mi, — klar'ig'is Menego.
—Kompren'ebl'e, ke est'as egal'e! — ek'koler'et'is la urb'estr'o.
—Ja, ankaŭ mi tiel dir'as! — ek'kri'is sam'temp'e Streha kaj Menego.
Id'a, la fil'in'o de la urb'estr'o, fraŭl'in'o tri'dek jar'o'j'n aĝ'a, al'don'is per si'a sibl'a voĉ'o:
—Ja ne implik'iĝ'u en la parol'o'n de la ali'a!
—Silent'u, stult'ul'in'o! — koler'e riproĉ'is ŝi'n ŝi'a patr'in'o. — Se ankaŭ vi komenc'os, tiam ĝis morgaŭ ni ne ven'os al la fin'o.
Id'a ofend'iĝ'is. Ruĝ'iĝ'int'e laŭ si'a pal'a vizaĝ'o, ŝi ek'star'is kaj el'ir'is el la ĉambr'o lam'ant'e. Id'a tre simil'is al si'a patr'in'o.
La tri'op'o el Luĉica sid'is kaj trankvil'e fum'is, sorb'et'ant'e la vin'o'n kaj ŝmac'ant'e per la buŝ'o'j.
Anastazija koler'is, ĉar ŝi van'e klopod'is far'i afabl'a'n rid'et'o'n per si'a'j magr'a'j lip'o'j, kiu'j mal'kovr'is ŝi'a'n sen'dent'a'n makzel'o'n, La fald'o'j sur ŝi'a vizaĝ'o ond'et'is. La griz'a'j har'o'j de la veruk'o mov'is si'n kvazaŭ anas'vost'o'j super kot'a marĉ'o.
—Nu, parol'u jam, ĉu unu aŭ la ali'a! Parol'u do vi! — per'man'e Anastazija sving'is al Menego.
—Nokt'o'mez'o est'is kiam ni ating'is, — komenc'is parol'i Menego.
—Tiel, jes, ĉirkaŭ nokt'o'mez'o, — en'fal'is Streha en la parol'o'n. — Ni vel'is pel'at'a'j per la vent'o, sid'ant'e ĉe la stir'il'o, konversaci'ant'e kaj fum'ant'e.
(Nun la mar'ist'o'j, — Menego kaj Streha, — daŭr'ig'is si'a'n rakont'o'n pri la ŝip'romp'iĝ'o kaj pri la manier'o, kiel ili'n sav'is bon'a'j hom'o'j. La ruz'a Murelli dezir'is el tiu akcident'o hav'ig'i al si orden'o'n. Li klopod'is konvink'i la sav'it'o'j'n, ke ili ne est'us sav'it'a'j, se li ne ordon'us al hom'o'j sav'i la mal'feliĉ'ul'o'j'n. Ĉi tiu'j'n mem'glor'ig'o'j'n konfirm'is li'a'j tri vir'o'j, bedaŭr'ind'e luĉicanoj, kiu'j serv'is al li. Fin'fin'e oni far'is protokol'o'n, kiu'n Menego kaj Streha atest'is per si'a'j kruc'sign'o'j, ĉar ili ne sci'pov'is skrib'i.) Iom post'e la urb'estr'o gvid'is la mar'ist'o'j'n al la dom'sojl'o.
Salut'int'e ankoraŭ'foj'e, li re'ven'is en la ĉambr'o'n frot'ant'e ĝoj'e la man'o'j'n kaj salt'et'ant'e.
—Kio'n vi opini'as? — demand'is la edz'in'o, streĉ'ant'e la vang'o'sulk'o'j'n, kaj verv'e rigard'ant'e li'n al la okul'o'j.
—Sen dub'o, kar'a Anastazija! — respond'is ŝi'a Ermano, rid'et'ant'e acid'e kaj strab'e rigard'ant'e al ŝi'a sulk'ig'it'a vizaĝ'o.
La amik'o'j de la urb'estr'o long'temp'e trink'is mut'e, en la kancelari'o de la komun'um'o, kaj fum'is el mal'long'a'j pipet'o'j.
La luĉicanoj ne estim'is tiu'j'n vir'o'j'n, kiu'j nur ĉiu'okaz'e kap'jes'ad'is al Murelli.
—Tiu procent'eg'ul'o Stip'e aŭ eĉ la par'o ̨estro pov'us damaĝ'i al mi'a'j kalkul'o'j, — flustr'is Ermano al si'a edz'in'o en la orel'o'n.
—Ne babil'u, mal'saĝ'ul'o, sed klopod'u, ke tiu'j hom'o'j el'ir'u el la dom'o. Ili for'trink'os la tut'a'n barel'o'n! Kial ili dis'verŝ'us ni'a'n vin'o'n en ni'a dom'o! — Anastazija re'dir'is al li mal'laŭt'e.
La sam'a'n tag'o'n vesper'e ek'ir'is Menego, Streha kaj la patr'o de Mat'o al Jelenŝĉica. La patr'o kis'int'e la fil'o'n, viŝ'is kelk'a'j'n larm'o'gut'o'j'n esperant'e, ke li baldaŭ renkont'os li'n hejm'e.
Du tag'o'j'n post la ŝip'romp'iĝ'o, fru'maten'e, Antonio en'ven'is hast'e en la dom'o'n. Jela, rimark'int'e li'n, surpriz'iĝ'is, kiam ŝi vid'is li'n tiel ĉifon'it'a'n, pal'a'n kaj ne'komb'it'a'n.
—Antonio, pro Di'o, kie vi est'is? Kiu'j mal'bon'o'j traf'is vi'n?
—Mi trov'is la dron'int'a'n knab'o'n.
—Kio!?
—Jes, mi trov'is li'n.
—Kie vi trov'is li'n?
—La mar'o el'ĵet'is li'n sur la sabl'o'n.
—Kaj kio'n vi tiam far'is?
—Mi al'port'is li'n en la tomb'ej'o'n.
Antonio en'ir'is en la ĉambr'o'n. Ĉiu'j est'is surpriz'it'a'j. Li rigard'is al Marija kaj vol'is el'ir'i, sed la knab'in'o halt'ig'is li'n dir'ant'e:
—Kio okaz'as al vi, Antonio? Ni serĉ'is vi'n ĉie.
—Ankaŭ mi serĉ'is kaj mi trov'is li'n, — li respond'is abrupt'e.
Post kiam Mat'o aŭd'is, ke la knab'o dron'is kaj ke Antonio
trov'is la korp'o'n, li'a'j'n okul'o'j'n plen'ig'is larm'o'j, kaj li dir'is:
—Li dron'is do, sed vi ĉiu'j dir'is, ke li for'ir'is al Jelenŝĉica tuj
post la ŝip'romp'iĝ'o.
—Tro mal'bon'e vi fart'is hieraŭ kaj antaŭ'hieraŭ, kaj ni ne vol'is mal'ĝoj'ig'i vi'n, — pretekst'is Marija.
Antonio mir'ig'it'a rigard'as al Mat'o, kvazaŭ koler'a, kvazaŭ li envi'us, ke Mat'o kuŝ'as en tiu varm'a lit'o kaj ke Marija li'n fleg'as.
La knab'in'o dir'is al Antonio:
—Aŭskult'u, vi ne fart'as bon'e; vi trem'as pro mal'varm'o.
Antonio tim'em'e rigard'is ŝi'n kaj ir'is en la kuir'ej'o'n apud la fajr'ej'o'n, kie jam flagr'is dik'a'j ŝtip'o'j.
Pas'is kelk'a'j hor'o'j kaj la komplet'a Luĉica ek'sci'is, ke la kadavr'o de la dron'int'a trov'it'o est'as sur la tomb'ej'o. Dek'o de la vilaĝ'a infan'ar'o ar'iĝ'is ĉirkaŭ la kirk'et'o sur la tomb'ej'o. La pli aĝ'a'j ne vol'is rigard'i tra la fenestr'et'o en la mort'int'ej'o'n, sed ili lev'as la pli jun'a'j'n sur si'a'j'n ŝultr'o'j'n. La knab'o'j indiferent'e rigard'is la mort'int'a'n trov'it'o'n, kiu kuŝ'is sur la port'il'o, kaj ili rakont'is al la ali'a'j pri la aspekt'o de li'a'j vizaĝ'o, man'o'j, kaj pri la aspekt'o de la romp'it'a frunt'o.
La trov'it'o est'is en'tomb'ig'it'a.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Post du semajn'o'j da mal'san'period'o Mat'o komenc'is el'lit'iĝ'i, sed li ne el'ir'is el la ĉambr'o. Ĉiu'tag'e li far'iĝ'is pli kaj pli ĝoj'a, kaj tiel ankaŭ Marija kaj ŝi'a patr'in'o. Li parol'is, ke li konstru'os nov'a'n boat'o'n tuj post la re'san'iĝ'o kaj ke li ne tim'as la mar'o'n.
Pas'is unu monat'o, kaj Mat'o tiom pli'fort'iĝ'is, ke li pov'is ek'ir'i al Jelenŝĉica. Li sent'is mal'ĝoj'o'n en si'a kor'o, ĉe la pens'o, ke li for'las'os la dom'o'n de Ŝabariĉ kaj la ĉambr'et'o'n, en kiu li tiom tra'sufer'is kaj en kiu oni regal'is li'n per la plej atent'a am'o kaj per ne'el'dir'ebl'a ofer'em'o.
Mat'o ne pov'is trov'i ĝust'a'n vort'o'n kiel dank'i al Jela kaj Marija, kiam li adiaŭ'is ili'n.
—Kiam vi komplet'e re'san'iĝ'os, vizit'u ni'n. Ne trov'iĝ'as Luĉica en ali'a part'o de la mond'o, — dir'is Jela al li.
Ankaŭ la patr'in'o de Mat'o kaj li'a patr'o Andro, kiu'j ven'is por re'hejm'ig'i li'n, dank'is al la vir'in'o'j pro la am'o kaj pro ĉiu bon'o.
Mat'o rigard'ant'e al la nigr'a'j kaj mal'sek'a'j okul'o'j de Marija
kaj prem'ant'e ŝi'a'n man'o'n, kiu tiom'foj'e lav'is kaj bandaĝ'is li'a'n
vund'o'n, el'buŝ'ig'is kun trem'ant'a voĉ'o:
—Marija, mi neniam forges'os vi'n.
La ĉarm'a'n jun'ul'in'o'n sur'verŝ'is ruĝ'o ĉe la kol'o kaj la vizaĝ'o, kaj ŝi ŝtel'mov'e viŝ'is larm'o'j'n de feliĉ'o...
Pas'is la vintr'o. Jam kvin monat'o'j pas'is de la boat'romp'iĝ'o en Sandriŝĉe. En Luĉica kolekt'iĝ'is mult'a'j sinjor'o'j el proksim'a'j urb'et'o'j. La urb'estr'o Ermano Murelli fest'is rar'a'n solen'aĵ'o'n.
Pro li'a grand'a si'n'ofer'em'o dum tiu boat'romp'iĝ'o en Sadriŝĉe, oni premi'is li'n per orden'o kun or'a kruc'et'o.
Sorb'et'ant'e kaf'o'n kaj fum'ant'e sufiĉ'e alt'prez'a'n cigar'o'n, Isidoro Maletti, la urb'estr'o de Jelenŝĉica, dir'is al la urb'estr'o de
Luĉica:
—Aŭd'u, Murelli, ĝi ja est'is mir'ind'a spektakl'o, la romp'iĝ'o
de boat'o sub vi'a'j klif'o'j.
—Ankaŭ mi opini'as tiel, — respond'is Murelli, la urb'estr'o de Luĉica, — ankaŭ mi opini'as ke ĝi est'is interes'a spektakl'o.
Kred'u al mi, mi bedaŭr'as, ke en tiu tag'o mi ne est'is en Luĉica. Nur la sekv'ant'a'n tag'o'n mi re'ven'is el Triest'o, kie mi vizit'is mi'a'j'n parenc'o'j'n.
Du'on'hor'o'n de pied'ir'ad'o de Luĉica al la nord'o serpent'um'as inter la mont'o'j ”La nigr'a river'o” mal'lev'iĝ'ant'e krut'e al la mar'bord'o. La flu'ej'bord'o'j alt'iĝ'as kun la per'akv'e glat'ig'it'a'j rok'o'j. Ne'long'e for la mar'bord'o sekv'as kaskad'o'j unu post la ali'a, la flu'ej'o est'iĝ'as pli profund'a kaj pli larĝ'a, kaj fin'e ĝi fal'as sur long'a'n sabl'ej'o'n, nom'at'a ”Kolon'o'j”. La sabl'ej'o hav'as long'ec'o'n de i'a'j cent paŝ'o'j. Super la sabl'ej'o el'star'as rif'a rok'o, kiu etend'as si'n en la mar'o'n kiel alt'a kab'o. Kiam laŭ la river'et'o ek'sturm'as akv'o, ĝi al'rul'as ter'o'n kaj gruz'o'n sur la plat'a'n sabl'ej'o'n, sed la ond'o'j pel'at'a'j el la sud'a flank'o ĉio'n for'viŝ'as, tuj post la est'iĝ'o de sek'a sezon'o. La ond'o'j, dis'verŝ'iĝ'ant'a'j laŭ la sabl'ej'o, rul'as sur ĝi ŝton'o'j'n, ŝov'as ili'n al la kab'o, tir'as ili'n post si dum re'tir'iĝ'ad'o, kaj la ŝton'o'j est'iĝ'as pli kaj pli et'a'j, ĝis kiam la mar'o ili'n glob'ig'as, blank'ig'as kaj glat'ig'as. Ju pli proksim'e al la mar'o, des pli la ŝton'glob'et'o'j est'as pli et'a'j. La sabl'ej'o mal'lev'iĝ'as laŭ'grad'e en la akv'o'n. Dek paŝ'et'o'j'n for la bord'o la akv'o ating'as ĝis la kol'o de hom'o. La dun'o'j blank'as kvazaŭ neĝ'o, ili bril'as, se la sun'o al ili klin'iĝ'as. Ankaŭ la mar'fund'o blank'as proksim'e de la bord'o, sed iom for'e, mal'dik'a ŝlim'sabl'o verd'as trans'ir'ant'e en griz'a'n kolor'o'n. La fund'o tiam est'iĝ'as tenebr'o'verd'a pro la musk'o, kiu ĉirkaŭ'kresk'as la ŝton'o'j'n dik'a'j'n kiel hom'krani'o'j, kaj pro la mar'a'j plant'o'j, kiu'j mov'iĝ'as apenaŭ percept'ebl'e kaj kresk'as inter tiu'j ŝton'o'j.
Dum la kviet'o, la mar'o est'as tiom trankvil'a kaj tiom tra'vid'ebl'a kaj inert'a, ke ĝi aspekt'as kiel plej pur'a kristal'o, ke oni preskaŭ kred'us est'i vid'ant'a sek'a'n fund'o'n, se ne vid'ebl'us hel'a arĝent'a stri'o, kie la akv'o inter'kis'as kun la bord'o. Pli for'e de la musk'o, la fund'o mal'aper'as, kaj la mar'vast'o tenebr'iĝ'as, ĝis ĝi fin'e konvert'iĝ'as al blu'a kaj al pli hel'a kolor'o, kiu rav'ig'as la okul'o'n, kiu plen'ig'as la brust'o'n per dolĉ'a sopir'o kaj per rev'a nostalgi'o. La sabl'ej'o ”Kolon'o'j” etend'as si'n de la okcident'o al la orient'o. Ĉe la orient'a flank'o el la mar'o montr'iĝ'as glat'a rif'o, grand'a kiel mal'grand'a tabl'o. Dum alt'a tajd'o, ĝi est'as super la mar'o je unu fut'o. La rif'o est'as for de la bord'o je tri paŝ'o'j, kaj la ĉirkaŭ'ant'a mar'o ating'as al plen'kresk'int'a hom'o apenaŭ ĝis genu'o. Sur tiu ĉi glat'a rok'o la vir'in'o'j lav'as tol'aĵ'o'n, kiam oni en Luĉica ne hav'as akv'o'n kaj se la marĉ'et'o'j de la river'et'o'j sek'iĝ'as.
Iu'n tag'o'n fin'e de la monat'o juli'o la ĉarm'a Marija, la fil'in'o de la mar'ist'o Ŝabariĉ, lav'is tol'aĵ'o'n sur ĉi tiu glat'a rok'o. La tut'a'n tag'o'n la sun'o apog'as si'a'j'n radi'o'j'n sur la sabl'ej'o'n ekspon'it'a'n al ĝi. La brul'ant'a aer'o vibr'is super la kalv'a kaj la ŝton'o'riĉ'a bord'o kiel delikat'a kaj tra'vid'ebl'a nebul'o. Antaŭ Marija stern'iĝ'is trankvil'a kaj ne'mezur'ebl'a mar'o, inter'kis'ant'e kun la ĉiel'o en mal'proksim'eg'o de la bril'ant'a horizont'o. La glat'a surfac'o kvazaŭ est'us kun'fand'it'a kun la lazur'a ĉiel'o. La bord'o'j de Istri'o, la bord'o'j de la insul'o'j kaj insul'et'o'j, la krut'aĵ'o'j kaj la arb'ar'et'o'j, la blank'a'j kirk'et'o'j sur la mont'et'o'j, la griz'a'j vilaĝ'et'o'j kaj la mal'hel'a'j urb'et'o'j kaj unu'op'a'j vil'a ̧domoj, ĉio tio du'obl'iĝ'ant'e spegul'is si'n kviet'e kaj rav'e en la blu'a'j profund'o'j.
La sun'o jam klin'iĝ'is al la okcident'o. La ombr'o'j de la klif'o'j fal'is al la mar'o kaj la ombr'o'j de la juniper'o'j kaj de la mont'krest'o'j long'iĝ'is laŭ la promontor'o kiel pint'o'form'a'j makul'o'j, kiel dis'ŝir'it'a'j ĉifon'eg'o'j. La or'a'j radi'o'j, ŝut'iĝ'ant'e tra la inter'krut'ej'o, per la river'et'o dis'part'ig'it'a'j mont'o'j kaj trans la ravin'o'j, ard'ig'is la sabl'o'n kaj per punc'a or'o sur'verŝ'is la bel'a'n knab'in'o'n. Marija, star'ant'e en la akv'o, fleks'iĝ'is super la rif'o'n, sur kiu ŝi lav'is la tol'aĵ'o'n.
La klar'a aer'o, la bril'o de la sub'ir'ant'a sun'o, la akv'o'odor'o, la odor'o de salvi'o'j kaj oleastr'o'j, varm'a spir'o de la varm'ig'it'a'j rok'o'j, ĉiu tiu rav'a bel'ec'o de la varm'a somer'a tag'o, ĉio tio ĉirkaŭ'is la ĉarm'a'n, jun'a'n kaj san'a'n knab'in'o'n.
La frap'o'j de ŝi'a lav'bat'il'o romp'ad'as la grandioz'a'n silent'o'n per re'eĥ'o'j en la kanjon'o'j kaj de sur la rok'o'j.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Fin'int'e la lav'ad'o'n, Marija el'ir'is el la mar'o, si'n'gard'e ir'ant'e laŭ la sabl'ej'o. La sun'o jam kaŝ'iĝ'is de sur la sabl'ej'o. Ŝi komenc'is kolekt'i la tol'aĵ'o'j'n, kiu'j'n ŝi stern'is sur la ŝton'eg'o'j por sek'ig'i ili'n, ŝi ek'aŭd'is kelk'a'j'n ŝton'o'j'n rul'iĝ'ant'a'j'n en la mar'o'n. Ŝi rigard'is al la bord'o kaj ek'vid'is hom'o'n kiu grimp'is sub la klif'o'j, super la mar'o mem.
—Antonio, ĉu est'as vi? — mir'ant'e ek'kri'is la konstern'it'a Marija.
—Jes, — respond'is Antonio.
—Kie vi grimp'as? Vi ja frenez'iĝ'is! — admon'is li'n la knab'in'o.
—Ne tim'u, mi ne fal'os en la mar'o'n.
—Sed kie vi est'is?
—Mi fiŝ'kapt'is tie mal'antaŭ tiu promontor'et'o. Mi eĉ iom kapt'is.
—Ho, kia util'o el fiŝ'o'j! Atent'u, ke vi ne tremp'u vi'n en la akv'o'n!
Antonio, grimp'ant'e, proksim'iĝ'is al la sabl'ej'o. En la ombr'o
sub tiu'j rif'o'j ŝajn'is al Marija, ke ŝi jen vid'as li'n, kaj kiam li
mal'aper'is, ŝi tim'is, ke li fal'us en la mar'o'n. Kaj kiam li fin'e
salt'is sur la sabl'o'n, la knab'in'o demand'is li'n:
—Kie est'as vi'a'j fiŝ'o'j? Vi ja dir'is, ke vi kapt'is kelk'a'j'n.
—Ili ne est'as log'aĵ'avid'a'j, — li re'dir'is kaj komenc'is el'ig'ad'i la fiŝ'o'j'n el sub la ĉemiz'o.
—Ho, sufiĉ'a'n nombr'o'n da ili vi kapt'is! — ĝoj'is la knab'in'o rid'et'ant'e.
—Kelk'a'j'n, sed vi'a patr'o koler'os; mi jam dev'us est'i hejm'e.
—Kial, Antonio?
—Li send'is mi'n kolekt'i brul'o'lign'o'n, sed mi, vid'int'e tia'n bel'a'n mar'o'n, opini'is, ke ne nokt'iĝ'os baldaŭ, kaj ke mi pov'os mal'supr'e'n'ir'i sub la rok'o'j'n por ĉas'i por vesper'manĝ'o.
—Kie est'as la lign'o?
—La fask'o'n mi post'las'is ĉe la voj'o sur la mont'o. Mi aŭd'is antaŭ ne long'e vi'a'n lav'o'bat'il'o'n, kaj mi ven'is.
—Ven'u, Antonio, help'u al mi kolekt'i la tol'aĵ'o'j'n. Tia'n soif'ig'a'n varm'eg'o'n ni ankoraŭ ne hav'is.
—Tuj, tuj, — dir'is Antonio. Li'a vizaĝ'o seren'iĝ'is rigard'ant'e la bon'a'n knab'in'o'n.
—Mi esper'as, ke ni ating'os hejm'e'n ĝis la vesper'a Anĝelus'o. Vi sci'as, ke mi'a patr'in'o tuj mal'trankvil'iĝ'as.
—Ankoraŭ pli fru'e, Marija! Kiom da ir'ad'o ni hav'as de ĉi tie?
—Du'on'o'n da hor'o, aŭ pli. Kiel varm'eg'e est'as hodiaŭ! Bel'a veter'o, — dir'is la knab'in'o en'pens'iĝ'int'a.
—Bel'a, jes bel'a. Ankaŭ la mar'o est'as trankvil'a, tut'e trankvil'a, — respond'is Antonio mal'laŭt'e kaj iel tim'em'e.
—Kio'n vi dir'as?
—Ĉu mi?
—Jes, i'o'n vi dir'is.
—Ke la mar'o est'as trankvil'a.
—Hodiaŭ neni'u boat'o romp'iĝ'os, — rimark'is Marija rigard'ant'e laŭ la bord'o.
—Ankaŭ la boat'o de Bartoliĉ...
—Ja kiel Mat'o traf'is vi'a'n mens'o'n? — embaras'iĝ'is Marija.
—Mi ĉiam pens'as pri Mat'o, — re'dir'is Antonio per amar'a voĉ'o.
—Ĉu tiel?
Post mal'long'a paŭz'o Antonio demand'is ŝi'n, rigard'ant'e sud'e'n.
—Ĉu vi... ĉu vi ne pens'as?
—Kial vi demand'as mi'n pri tio?
—Mat'o est'as bon'a, jes, bon'a.
—Mi sci'as, ke li est'as bon'a, — ŝi re'dir'is ruĝ'iĝ'ant'e.
—Dimanĉ'o'n li ven'os re'e en Luĉican, se li hav'os temp'o'n.
—Mi antaŭ'ĝoj'as pro li'a al'ven'o; jes, mi kaj mi'a'j ge'patr'o'j, — Marija hont'em'e el'buŝ'ig'is.
—Jes, jes, vi ĝoj'as...
—Bon'a'n hom'o'n ĉiu dezir'as.
—Mat'o est'as bon'a, jes, bon'a.
—Ĉu vi ne ŝat'us vid'i li'n? sen vi Antonio, li probabl'e ne viv'us nun. Vi mult'o'n help'is ĉe la akcident'o. Mat'o oft'e parol'as pri vi.
—Ĉu li parol'as pri mi? Hodiaŭ est'as ĵaŭd'o, li hodiaŭ ir'as al Rijeka, kaj sabat'o'n li re'ven'os al Jelenŝĉica...
—Kiu dir'is al vi, ke li hodiaŭ ir'as al Rijeka? — ek'rigard'is Marija en li'a'j'n okul'o'j'n.
—Mi kon'as li'a'n nov'a'n boat'o'n. Jes, sabat'o'n li re'ven'os al Jelenŝĉica, kaj dimanĉ'o'n li ven'os al Luĉica.
—Nu dir'u al mi, kie vi vid'is li'a'n boat'o'n.
—Mi vid'is ĝi'n antaŭ ne long'e tie de sur la promontor'o, kie mi hak'is la brul'o'lign'o'n. La boat'o glit'as laŭ'bord'e, kaj ĝi cert'e baldaŭ el'ir'os el tiu golf'et'o.
—Ĉu ĝi est'as ankoraŭ mal'proksim'e? — demand'is la knab'in'o rid'et'ant'e al li.
—Ne est'as mal'proksim'e, — li re'dir'is per hak'a voĉ'o.
—Tiel!..., — Marija el'buŝ'ig'is, kaj ŝi'a frunt'o mal'seren'iĝ'is ek'rigard'int'e al la vizaĝ'o de Antonio.
—Jes, ĝi montr'iĝ'os ĉe la promontor'o antaŭ ni. Ni atend'u ĝis kiam la boat'o ven'os ĉi tie'n.
La knab'in'o ruĝ'iĝ'is.
Dum ŝi post'e ord'ig'is la tol'aĵ'o'j'n en pak'aĵ'o'n, Antonio dir'is
al ŝi kun amar'a kaj ne'stabil'a voĉ'o:
—Ĉu vi aŭd'as?
—Kio est'as aŭd'ebl'a?
—Ĝi ne est'as mal'proksim'e.
—Antonio, ni ir'u hejm'e'n.
—Ĉu vi ne aŭd'as la rem'il'o'j'n?... Ni atend'u, — li dir'is kun ne'klar'a voĉ'o.
Marija ek'rigard'is al la mal'alt'a kaj long'a promontor'o, kiu de sud'e ferm'as la golf'et'o'n, kie trov'iĝ'as la sabl'ej'o ”Kolon'o'j”.
La knab'in'o aŭskult'is, kaj ŝi'a vizaĝ'o seren'iĝ'is. Aŭd'iĝ'is altern'a plaŭd'ad'o de rem'il'o'j. Mal'antaŭ la pint'o de la mal'alt'a promontor'o jam vid'ebl'is la mast'o de la boat'o. Marija rid'et'is. La boat'o proksim'iĝ'is al la ekstrem'aĵ'o de la promontor'o, kaj la mast'o kaj la vel'o mal'kaŝ'iĝ'is pli kaj pli. Fin'e aper'is ankaŭ la nigr'a ŝip'o'trunk'o.
La frunt'o de Antonio sulk'iĝ'is...
Kvar mar'ist'o'j, star'ant'a'j sur la ferdek'o, apog'is si'n sur long'a'j'n rem'il'o'j'n, kiu'j kurb'iĝ'is en la fortik'a'j man'o'j de la mar'ist'o'j.
La mar'ist'o'j jen klin'is si'n antaŭ'e'n kaj etend'is si'n, kaj jen baŭm'ant'e rekt'iĝ'is. Po du rem'il'o'j ĉiu'flank'e tremp'iĝ'is en la mar'o'n kaj ŝmac'o'ŝpruc'e lev'iĝ'is el ĝi. Antaŭ la boat'o glit'e'glat'e stern'iĝ'is arĝent'o'blu'a akv'o. Ĉe la pint'o de la promontor'o la boat'o turn'iĝ'is en la golf'et'o'n, kaj pas'ant'e sub la klif'o'j, ĝi baldaŭ al'ramp'is proksim'e de la sabl'ej'o.
Marija ek'ir'is hejm'e'n, sed ven'int'e al la apik'a'j klif'o'j, kiu'j el'star'as el la mar'o proksim'e de la sabl'ej'o, ŝi apog'is si'n kun la pez'aĵ'o sur alt'a'n ŝton'o'n. Nun la boat'o al'ramp'is sub la klif'o'n, sur kiu Marija atend'is. Tiu ĉi klif'o alt'as je unu mast'o.
—Aŭskult'u, Menego, al mi ŝajn'as, ke tie sur la sabl'ej'o est'is Marija de Ŝabariĉ, — dir'is Mat'o sub la klif'o ne vid'ant'e la knab'in'o'n.
—Se est'is ŝi, ŝi ne est'as mal'proksim'e, — respond'is Streha.
—Ne, ŝi ne pov'as est'i mal'proksim'e, ĉar de tiu promontor'o ni ne rem'sving'is pli ol kvin'dek'foj'e. Mi'n mal'oft'e tromp'as mi'a okul'o; tuj kiam ni ven'is sub la kab'o'n, mi tuj re'kon'is ŝi'n, — asert'as Mat'o.
—Kaj tiu hom'o kun ŝi est'is cert'e Antonio, — vol'is dir'i Menego.
—Li'n ankaŭ mi re'kon'is! — balanc'is Streha per si'a kap'o.
—Ne babil'u! Kio'n vi sci'as? — Streha mal'aprob'is mal'estim'e.
Marija atent'e aŭskult'is tiu'n ĉi mal'long'a'n parol'o'n sur la boat'o. Ard'a ruĝ'o super'verŝ'is ŝi'a'n kol'o'n kaj la ĉarm'a'n vizaĝ'o'n. Ŝi'a kor'o bat'is fort'e en la brust'o. Antonio sid'ant'e sur mal'alt'a ŝton'o, apog'is si'a'j'n kubut'o'j'n sur la genu'o'j'n kaj mal'lev'is si'a'n grand'a'n kap'o'n en la polm'o'j'n. Li'a'j okul'o'j morn'e rigard'is al la pint'o de la mast'o kiu mov'iĝ'is super la klif'o. Li'a vizaĝ'o aspekt'is mal'seren'a.
La boat'o lant'e turn'is si'n sub la klif'o, for'iĝ'is de ĝi je kelk'a'j rem'sving'o'j kaj ek'vetur'is laŭ'long'e de la sabl'ej'o al la kab'o.
Marija rimark'is la front'a'n part'o'n de la ŝip'et'o. Sur la ferdek'o
trov'iĝ'is ord'ig'it'a'j hejt'ŝtip'o'j kaj kelk'a'j kaĝ'o'j plen'ig'it'a'j per kok'id'o'j. Jam vid'ebl'is du'on'o de la boat'o. Ĉe la mast'o sur la ferdek'o kuŝ'is kelk'a'j meleagr'o'j. Ili est'is kun'lig'it'a'j du'op'e. Inter la
meleagr'o'j kuŝ'is unu bov'id'o, kaj iom for'e ankoraŭ kelk'a'j kaĝ'o'j da kok'id'o'j kaj kok'in'o'j. Ĉiu best'o plend'is kaj lament'is per
si'a'spec'a voĉ'o. Sed jen ankaŭ la kap'o'j de la mar'ist'o'j, jen la
nigr'a kaj la krisp'o'har'a kap'o de Mat'o! La tut'a bark'o jam mal'kaŝ'iĝ'is. La kor'o de Marija vibr'is pro ĝoj'o. Mat'o star'is sur la
poŭp'o. Li apog'is si'n al la rem'il'o, direkt'is per la stir'il'o ŝov'ant'e
ĝi'n dekstr'e'n aŭ mal'dekstr'e'n, laŭ'bezon'e. Mat'o ek'rigard'is al
la bord'o, li rimark'is Marijan, li re'met'is la rem'il'o'n en la bark'o'n kaj ek'kri'is:
—He, hoj! Menego, Streha, ŝija, ŝija! Tio signif'as:
vetur'u
re'e'n!
—Ho, he kar'ul'in'o or'a! Mi sci'is, ke vi ne est'as mal'proksim'e.
Vi observ'as ni'n, kaj eĉ:
”Bon'ŝanc'o'n!” vi ne dir'as! Kiel, kiel
est'as, Marija? — ĝoj'e demand'is ŝi'n Mat'o.
—Varm'e, Mat'o, varm'e! — respond'is Marija rid'et'ant'e al li.
—Jes, ver'e, sur'mar'e sam'kiel sur'bord'e! — al'don'is Streha, viŝ'ant'e la ŝvit'o'n de sur la frunt'o per la man'dors'o.
—Vi, kar'ul'in'o, mal'fru'e re'hejm'iĝ'os. Marija, jen rigard'u ĉi tiu'n mar'o'n, ho, kvazaŭ ole'o!
—Mat'o, vi lac'iĝ'os rem'ant'e ĝis Rijeka, se ne ek'blov'os, — re'dir'is Marija.
—Ek'blov'os post'e, kiam mal'varm'iĝ'os, — el'spir'is Menego.
—Marija, kio'n vi far'is sur la sabl'ej'o? — demand'is ŝi'n la mastr'o Mat'o.
—Mi lav'is. Pro grand'a sek'sezon'o, en la river'et'o'j akv'o ne trov'ebl'as, — plend'is la knab'in'o.
—Palumb'o eĉ gut'o'n ne trov'us! — kap'klin'is Streha.
—Marija, mi re'kon'is vi'n de tiu promontor'o.
—Mi sci'is, Mat'o, ke vi vetur'as.
—Tiel do?
—Jes, Antonio rimark'is vi'n.
—Che nuovo, kia nov'aĵ'o, Antonio? Ĉu fiŝ'o'j trov'ebl'as? — demand'is li'n Mat'o.
—Ĉiu'j'n mi pov'us bak'i sur'ventr'e, — respond'is Antonio brusk'e.
—Ĉu la dent'o'j dolor'as vi'n, ke tia'n acid'a'n mien'o'n vi montr'as? — ŝerc'is Streha.
—Rem'u, rem'u, Rijeka est'as mal'proksim'e! — Antonio montr'is la mar'o'n al ili.
—Kiel est'as hejm'e? Marija, ĉu al'ven'is vi'a frat'o el Vieno? — daŭr'ig'is Mat'o.
—Li ven'os post kelk'a'j tag'o'j.
—Tiu Vieno, oni dir'as, est'as grandioz'a urb'o! — ek'sving'is Streha per la man'o'j.
—Kio'n vi sci'as! En la mond'o ekzist'as pli grand'a'j kaj pli bel'a'j urb'o'j. Kio'n ja vi vid'is? Vi ne vojaĝ'is pli for'e ol al Rijeka aŭ Pul'a! — asert'is Menego.
—He, rakont'o'j'n mi aŭd'is! — respond'is Streha iom koler'e.
—Marija, se la veter'o konven'os, post'morgaŭ mi ven'os al Luĉica. He, Menego, Per'o! en'mar'ig'u la rem'il'o'j'n! Kial, pro diabl'o, vi babil'as? Voga! Rem'u! Streĉ'u! Marija, adiaŭ! — kri'et'is la jun'a mastr'o, la ĉarm'a Mat'o.
—Feliĉ'o'n, feliĉ'o'n! — ek'kri'is Marija rigard'ant'e al la boat'o, kiu ek'tang'is kaj mov'iĝ'is per la unu'a fort'a rem'streĉ'o.
—Adiaŭ, kar'ul'in'o! Salut'u vi'a'j'n famili'an'o'j'n! Se Di'o permes'os, ni baldaŭ vid'os ni'n, — kri'is Mat'o.
—Feliĉ'o'n! feliĉ'o'n! — ek'dezir'is al li la knab'in'o.
Iom post'e la boat'o komenc'is kaŝ'iĝ'i post la kab'o'n, sed antaŭ ol ĝi mal'aper'is, Mat'o turn'is si'n al la klif'o kaj ek'sving'is per'man'e al la knab'in'o. La sulk'o, kiu nigr'is sur la trankvil'a kaj blank'a surfac'o, kaj ankaŭ la larĝ'a'j kaj unu de la ali'a egal'e distanc'it'a'j ŝaŭm'cirkl'o'j, kie est'is la rem'il'o'j en'merg'it'a'j, mark'is la voj'o'n, kie la boat'o pas'is.
Marija en'pens'e rigard'is al la mar'o kaj al la sulk'o kiu fin'e trankvil'iĝ'is kaj sen'mov'iĝ'is. La sun'o ankoraŭ or'ig'is la mont'o'j'n de la insul'o Cres kaj ĝi'a'j'n verd'a'j'n kverk'a'j'n arb'ar'et'o'j'n.
La ruin'o de la antikv'a mon'a ̨ejo sur la sam'a insul'o, sur la mister'a Porozina, est'is ard'ig'it'a per or'a'j radi'o'j, kaj la fenestr'o'j de la mal'grand'a kirk'et'o de Sankt'a Antonio, kiu lev'iĝ'as apud la mon'a ̨ejo spegul'is kvazaŭ flav'a flam'o. Gigant'a ombr'o de la Istri'a mont'ar'o jam kovr'is la trankvil'a'n mar'o'n.
La brust'o de Marija lant'e mov'iĝ'is supr'e'n kaj mal'supr'e'n, ŝi'a kor'o bat'is trankvil'e, kaj mal'antaŭ la promontor'o, el la silent'a golf'o, oni aŭd'is obtuz'a'j'n plaŭd'o'j'n de la rem'il'o'j, oni aŭd'is ĝoj'kri'et'o'j'n. La mont'ar'a aer'o komenc'is mal'lev'iĝ'i sur la mar'o'n, mov'ant'e per la varm'eg'o sek'ig'it'a'j'n salvi'o'j'n kaj zum'ant'e inter la pingl'o'j de la juniper'o'j. Mal'grand'a'j ond'et'o'j vibr'is kaj nigr'ig'is la mar'o'n ĉe la sabl'ej'o. La mal'profund'a fund'o ŝajn'is lul'iĝ'i. La leĝer'a'j blov'et'o'j de ĉi tiu vesper'a vent'et'o sving'iĝ'is al la vast'a mar'o, sed ili mal'aper'is iom for la bord'o.
Antonio sid'is kaŭr'e sur ŝton'o. Li'a'j okul'o'j est'is mal'klar'a'j kaj angor'aspekt'a'j.
Li'a'j nigr'a'j okul'o'j gap'is al la mar'o mut'e kaj dolor'e, kaj la spir'ad'o de Marija ŝajn'as al li ven'i el sub la griz'a'j klif'eg'o'j. Ankaŭ li vol'us el'spir'i, sed li'a'n kor'o'n ĉirkaŭ'volv'is serpent'o, kiu prem'is ĝi'n kaj turment'is, nu ĝi ne pov'is frakas'i tiu'n venen'it'a'n kor'o'n. La grand'a mar'o stern'is si'n antaŭ li, kaj li bedaŭr'is, ke Marija ne trov'iĝ'is en profund'o. Li vol'us salt'i en la akv'o'n de sur la klif'o, por kun'iĝ'i kun ŝi. Tie sub'e, inter la mol'a musk'o li fort'e brak'um'us ŝi'n, neni'u tio'n vid'us, nek ŝi, nek tiu...
tiu Mat'o...
—Antonio, ni ir'u hejm'e'n, — fin'e dir'is Marija, ek'rigard'int'e al la kab'o, mal'antaŭ kiu la boat'o kaŝ'iĝ'is.
—Jes.
Ir'ant'e laŭ la krut'a voj'et'o, ili pli kaj pli for'iĝ'ad'is de la mar'o.
Ie ĉe la du'on'o de la voj'o, Marija apog'is si'n kun la pez'aĵ'o sur
la mal'alt'a'n ŝton'o'mur'o'n. Rimark'int'e grand'a'n fask'o'n de la
brul'o'lign'o, ŝi demand'is mal'laŭt'e:
—Aŭskult'u, vi ŝarĝ'is vi'n tro; ĉu vi'a pez'aĵ'o ne pez'as tro?
—Ne, — dir'is Antonio rigard'ant'e al la ter'o.
Ĉiu'j vejn'o'j sur li'a nigr'et'a vizaĝ'o puf'iĝ'is.
—Se almenaŭ vi kun'port'is iu'n mal'nov'a'n sak'o'n, por ke la lign'o ne prem'vund'u vi'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—Ni ir'u, ni ir'u! — li re'dir'is kun mal'klar'a voĉ'o kaj pied'nud'a ek'marŝ'is laŭ la abrazi'it'a ŝton'ar'o.
Tiel grimp'ant'e ili krepusk'e ating'is la imperi'estr'a'n ŝose'o'n.
Tie ili ambaŭ apog'iĝ'is al mal'alt'a mur'o, por de'nov'e ripoz'i. Ĝis la hejm'o ili dev'is pied'ir'i ankoraŭ preskaŭ du'on'o'n da hor'o.
Marija viŝ'ant'e la ŝvit'o'n de sur si'a frunt'o, rimark'is vir'o'n vest'it'a'n laŭ la sinjor'a vest'mod'o. La hom'o mal'rapid'e promen'is laŭ'voj'e al Luĉica, kaj lud'is kun et'a blank'a hund'o, dev'ig'ant'e ĝi'n trans'salt'ad'i palis'o'n.
—Kiu est'as tiu sinjor'o? — Marija demand'is Antonion.
—Kie?
—Tie, jen, sur'voj'e, li ir'as al ni. Ŝajn'as al mi kon'at'a.
—Jes, est'as li! — re'dir'is Antonio kaj montr'is per fingr'o al grand'a dom'o, kiu blank'is inter la arb'o'trunk'o'j sur unu mont'et'o proksim'e de Luĉica.
—Ĉu est'as li mal'jun'a aŭ jun'a? — daŭr'ig'is Marija, ĉar ŝi vid'is li'n nur moment'e sur la voj'o, kiu kurb'iĝ'as ĝust'e tie.
—La jun'a...ĉu vi ne kon'as li'n?
—Mi kon'as li'n, mi vid'is li'n nur dum moment'o, — respond'is Marija, kaj ŝi'a frunt'o mal'seren'iĝ'is. Post iom'a paŭz'o ŝi
flustr'is ripet'e:
— Ankaŭ mi'a frat'o ven'os baldaŭ el Vieno.
—Jes, Mark'o ven'os.
—La stud'ad'o nun fin'iĝ'as.
—La stud'ad'o?
Marija kaj Antonio ek'ir'is nun al Luĉica. Ili marŝ'is hast'e kaj aŭskult'is la paŝ'bat'o'j'n de la jun'a vir'o, kiu fin'e ating'is ili'n.
Proksim'iĝ'int'e al Marija, li salut'is ŝi'n per afabl'a voĉ'o:
—Bon'a'n vesper'o'n, bel'eg'a knab'in'o! Jen, vi ŝvit'as, kar'ul'in'o,
sub tiu pez'aĵ'o. Kiel bel'a vi est'as... bel'a Marija; vi nom'iĝ'as tiel,
ĉu?
—Jes, mi nom'iĝ'as tiel.
—Sed vi eĉ ne re'salut'is al mi!
—Marija, baldaŭ nokt'iĝ'os; ni ir'u pli rapid'e! — Antonio admon'is ŝi'n.
—Ne hast'u tiom! Sed, jen, ankaŭ vi'n mi kon'as; jes ankaŭ vi'n! Vi est'as Antonio... Antonio, — la sinjor'o silab'um'is, glat'ant'e si'a'n vang'o'n per la man'o.
—Natur'e, vi kon'as mi'n! — Antonio respond'is koler'e, ir'ant'e kelk'a'j'n paŝ'o'j'n antaŭ Marija.
—Nu, bel'eg'a Marija, kiel vi fart'as? — la sinjor'o ek'flustr'is, rigard'ant'e al ŝi'a vizaĝ'o per si'a'j nigr'a'j kaj grand'a'j okul'o'j.
—Mi bon'e, — respond'is la knab'in'o.
—Sed, bon'e, bon'e! Jes, jes, mi sci'iĝ'is, ke negoc'ist'o el Jelenŝĉica ven'as ĉi tie'n...
—Oni klaĉ'as pri ĉi'aĵ'o'j, — Marija dir'is mal'laŭt'e.
—Tiel, tiel! Ĉu nupt'o'fest'o baldaŭ okaz'os?
Marija ruĝ'iĝ'is dir'ant'e neni'o'n.
—Ver'e, do ver'e! He, se ĉiu'j sonor'il'o'j sonor'as, do io okaz'as!
Sen ŝerc'o, mi hieraŭ ek'sci'is pri tio, — dir'is la sinjor'o kaj lev'int'e si'a'n ĉapel'o'n li viŝ'is per silk'a tuk'o si'a'n alt'a'n frunt'o'n.
—Eĉ se tio est'us ver'o? — ek'flustr'is Marija.
—Mi bedaŭr'as, ke Luĉica perd'us la plej bel'a'n knab'in'o'n, — li daŭr'ig'is kaj ek'palp'is ŝi'a'n vang'o'n per si'a fort'a man'o.
Marija re'tir'iĝ'is sub la pez'aĵ'o kaj salt'is for'e'n je du paŝ'o'j.
—Jen, mi ne sci'is, ke mi est'as tiom'a tim'ig'ul'o! Nu kial vi tim'as mi'n? Ĉu est'as mi'a kulp'o, ke vi est'as tiom kar'a kaj ĉarm'a?
—Las'u mi'n, ni ne konven'as unu al ali'a! Vi dev'us hont'i, jes, hont'i...
—Mi, hont'i? Pro kio?
—Jes, vi est'as sinjor'o...
—Ĉu tio grav'as?
—Mi neniu'n mal'bon'o'n far'is al vi iam ajn. Mi ir'as laŭ mi'a voj'o, vi ir'u laŭ la vi'a.
—Vi, ke vi ne far'is mal'bon'o'n al mi? Vi far'is, kar'ul'in'o, vi far'is! Vi vund'is mi'a'n kor'o'n por ĉiam! — li flustr'is, por ke li'n ne aŭd'u Antonio.
—Pri vi'a kor'o mi ne zorg'as!
—Jes, kar'a Marija, de kiam vi kresk'is, mi'a okul'o ĉiam post'sekv'as vi'n! Mi neniel pov'as sufiĉ'e ĝu'rigard'i vi'n!
—Evit'u mi'n, vi frenez'et'ul'o! Las'u mi'n liber'a! Pro vi mi eĉ el la dom'o ne pov'as el'ir'ad'i.
—Est'u kviet'a, kar'ul'in'o! Mi for'las'os vi'n, sed vi dev'as akcept'i tiu'n ĉi mal'grand'a'n skatol'et'o'n. Tio pruv'as, ke mi pens'is pri vi ankaŭ en Vieno.
—Kio'n mi far'is al vi! Las'u mi'n, for'iĝ'u for mi!
—Marija, rigard'u, jen, rigard'u, kiel bel'a'j tiu'j ĉi ring'o'j est'as.
Pren'u ili'n, kar'ul'in'o, pren'u; neni'u sci'os.
—Ho, pa'nj'o mi'a! — Marija suspir'is, ne sci'ant'e, kio'n far'i kaj kiel liber'ig'i si'n de la tent'ul'o.
—Marija, kar'a Marija, kial vi tiel trakt'as mi'n? Kviet'iĝ'u, vi bel'eg'a knab'in'o! Neniu'n kial'o'n vi hav'as tim'i mi'n.
—Ĉu vi Di'o'n ne tim'as?
—Se vi plen'um'os mi'a'n pet'o'n, ĉio est'os bon'ord'e kun vi!
Aŭd'u mi'n, kar'ul'in'o, — li dir'is kaj pren'is ŝi'a'n man'o'n, — aŭd'u mi'n, ven'u morgaŭ...
Marija el'tir'is si'a'n man'o'n el li'a, for'puŝ'is li'n kaj ek'kri'is:
—Antonio, atend'u mi'n, Antonio, halt'u!
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — La vizaĝ'o de Antonio ard'iĝ'is per nigr'a ruĝ'o, kaj neni'o'n demand'ant'e pri la event'o kun Marija, li salt'is al tiu sinjor'o, pren'is li'n ĉe la gorĝ'o per unu man'o, kaj per la ali'a bat'is tiel fort'e li'a'n brust'o'n, ke li tuj fal'is sur la ŝose'o'n.
(Alfred'o Saletti est'is konstern'it'a. Re'konsci'iĝ'int'e el la unu'a embaras'o, li tuj ek'pens'is pri venĝ'o. La fil'o de la riĉ'ul'o, procent'eg'ul'o kaj sang'suĉ'ul'o de la honest'a ĉe'mar'a popol'o, — de la mal'jun'a Saletti, li opini'is, ke li rajt'as far'i ĉio'n vol'at'a'n. Venĝ'o okup'is ĉi'moment'e li'a'n anim'o'n kaj pens'o'j'n.) Dum Alfred'o cerb'um'is en arb'ar'et'o kiel venĝ'i al Antonio, ĉe la fajr'ej'o sid'is la mal'jun'a Ŝabariĉ fum'ant'e el mal'grand'a pipet'o kaj rigard'ant'e al la svarm'ant'a'j muŝ'o'j sur la vand'o'j kaj sur la fulg'o'nigr'a bret'o. La kuir'ej'o est'is lum'ig'it'a mal'intens'e.
Sur la fajr'ej'o flagr'is kelk'a'j ŝtip'o'j. La flam'o'lum'o fal'is sur la mar'ist'a'n sulk'ig'it'a'n vizaĝ'o'n kaj sur li'a'j'n magr'a'j'n brak'o'j'n.
Jela, li'a edz'in'o, bak'is sur la ard'aĵ'o kvar fiŝ'o'j'n, ŝmir'ant'e ili'n per grand'a meleagr'a plum'o, kiu'n ŝi tremp'is en uj'et'o'n kun ole'o. La fiŝ'et'o'j ĉirp'et'is kaj fum'is, kaj tra la kuir'ej'o vast'iĝ'is odor'o de la ole'o kaj el'ir'is tra la mal'ferm'it'a pord'o en la mal'larĝ'a'n strat'et'o'n.
—Atent'u, oldunjo, ke la fiŝ'o'j ne brul'u! — Antun admon'is la edz'in'o'n. — Ja kio'n dir'i, ke ankoraŭ Marija ne ven'as, nek Antonio?
—Ili est'as probabl'e proksim'e. Marija hav'is mult'e da tol'aĵ'o.
Ni est'as mal'mult'a'j en la hejm'o, sed tamen grand'a kvant'o ar'iĝ'as. Antonio kun'pren'is ankaŭ hok'fiŝ'kapt'il'o'j'n, kaj li cert'e si'n'okup'is per fiŝ'kapt'ad'o.
—Kio'n far'i pri la fiŝ'o'j?
—Mi kuir'is iom da ter'pom'o'j. Ja, jes, anstataŭ fum'i, ĉu vi ne pov'us sen'ŝel'ig'i kaj dis'tranĉ'i ili'n?
—Don'u ili'n ĉi tie'n, Jela, don'u.
—Sed antaŭ tio, el'pren'u la pip'o'n el la buŝ'o. Ho, di'a'j vir'o'j!
Vi ĉiam nur ŝat'as fum'o'n sub vi'a'j naz'o'j! Antun, pli bon'e est'us en'met'i tiu'j'n mon'er'o'j'n en la preĝ'ej'a'n almoz'o'skatol'o'n, ol el'spez'i ili'n por tiu sek'a foli'ar'o! Jes, jes, tio pli util'os al vi'a spirit'o! Ja, vi'a'j kor'o kaj pulm'o fin'brul'os!
—Ne brul'os, se ne brul'is ĝis nun. Sed don'u la pelv'o'n kun la ter'pom'o'j ĉi tie'n, — dir'is la mar'ist'o, kaj pren'int'e la pelv'o'n inter si'a'j'n genu'o'j'n, li komenc'is sen'ŝel'ig'i la ter'pom'o'j'n.
—Vi do vid'is la boat'o'n de Mat'o? — dir'is Jela post iom'a paŭz'o.
—Jes, mi vid'is ĝi'n vetur'i apud la bord'o. He, Mat'o est'as labor'em'a, nu kial est'i ali'a! Jes, kiel ver'a verm'o! Ja, ĉiam labor'ant'a! Mi vet'us je ĉi tiu'j ter'pom'o'j kaj je ĉi tiu'j fiŝ'o'j, ke li jam forges'is la akcident'o'n okaz'int'a'n pas'int'vintr'e.
—Kiam oni al'port'is li'n povr'a'n en ni'a'n dom'o'n, mi ne kred'is pri li'a re'san'iĝ'o. Di'o tio'n vol'is! — Jela sving'is per si'a'j man'o'j.
—Li asert'as, ke li'n neniam dolor'as la korp'o'part'o kiu est'is frap'it'a.
—Li'a cerb'o iom sku'iĝ'is. Jes, jes, mal'jun'ul'o, en ni'a mond'o
est'as tiel! Ĉio, ĉio est'as destin'it'a! Tiu mal'feliĉ'o ebl'e al'port'is
feliĉ'o'n en ni'a'n hejm'o'n. Mi sci'as, ke ni'a Marija ne svat'iĝ'os en
Luĉica. En ni'a hejm'o ne est'as sam'e kiel est'is antaŭ'e, kiam ni'a
Mark'o for'ir'is en Vienon. Oni nun'temp'e streb'as al mon'o, sed
ni, old'ul'o mi'a, ne hav'as ĝi'n; jes, jes, ni ne hav'as ĝi'n! — Jela
suspir'is kaj daŭr'ig'is:
— Nur send'i kaj send'i, ĉiu'foj'e skrib'as
Mark'o, jen por tio, jen por tio, ja kiel ni pov'as hav'ig'i ĝi'n tiom'e? Mal'bon'a'j temp'o'j est'iĝ'is, mal'mult'e da vin'o, la ole'o
mank'as, ĉio'n, kio'n ni pri'ŝpar'is, for'ir'is kun Mark'o en Vienon.
—Ne lament'u, Jela! Mark'o fin'stud'os, kaj li util'os al ni.
—He, he, se infan'o'j est'us tia'j, kiel iam antaŭ'e est'is! Mark'o est'as sinjor'o, sed ni, kiu'j ni est'as? Povr'ul'o'j, mal'riĉ'ul'o'j! Se Di'o est'us don'int'a al mi ankoraŭ unu fil'o'n, tiu ne spert'us tiu'j'n alt'a'j'n stud'o'j'n!
—Jela, turn'u la fiŝ'o'j'n. Do vi opini'as, ke Mat'o svat'os ni'a'n Marijan?
—Kio'n vi vol'as, ke mi dir'u al vi? — Jela sku'e mov'is per si'a'j ŝultr'o'j. — Mi dir'us ke io kov'iĝ'os el tio. Ja kiom foj'e Mat'o kutim'is ven'i al Luĉica, antaŭ la romp'iĝ'o de li'a boat'o? Nun ne pas'as dek'kvin tag'o'j sen li'a vizit'o al ni. Taŭg'a'n kaj honest'a'n bo'fil'o'n Di'o don'us al ni! Feliĉ'a'n baldaŭ'a'n fianĉ'iĝ'o'n! Kompren'ebl'e, mi ŝat'us, ke mi'a fil'in'o rest'u en ni'a hejm'o, nu, ne est'as Jelenŝĉica trans Karlovac! — Jela fin'dir'is kaj renvers'is la fiŝ'o'j'n sur grand'a'n plad'o'n.
En tiu moment'o io fal'eg'is antaŭ la dom'o. Antonio fal'ig'is la pez'aĵ'o'n de sur si'a ŝultr'o. Marija, sen'ŝarĝ'int'e si'n antaŭ la pord'o, silent'e en'ir'is en la kuir'ej'o'n kun ter'e'n klin'it'a kap'o.
—Nu kial vi, kar'ul'in'o mi'a, mal'fru'is? Ĉu vi ankaŭ sek'ig'is la tol'aĵ'o'j'n sur la sabl'ej'o? — demand'is la patr'in'o.
—Jes, pa'nj'o, mi sek'ig'is ĝi'n, por ne port'i ĝi'n mal'sek'a supr'e'n, — respond'is Marija re'aranĝ'ant'e la vest'o'n ĉe si'a sin'o.
—Nu, ni sid'iĝ'u nun, ke la fiŝ'o'j ne mal'varm'iĝ'u. Marija, vi cert'e mal'sat'iĝ'is kaj lac'iĝ'is, — dir'is la patr'o verŝ'ant'e ole'o'n sur la ter'pom'o'j'n kiu fum'is en la pelv'o.
—Kie est'as Antonio? — nun dir'as Jela.
—Ni kun'e ven'is; cert'e li est'as antaŭ la dom'o, — dir'is la knab'in'o kun mal'firm'a voĉ'o.
La mal'jun'a Ŝabariĉ al'vok'is Antonion, kiu en'ir'is sen'vort'e, rigard'ant'e embaras'it'e laŭ la kuir'ej'o.
Ĉiu'j sid'iĝ'is kaj komenc'is manĝ'i. Kiam Jela rimark'is ke ŝi'a
Marija silent'as kaj est'as iel embaras'it'a, ŝi zorg'em'e demand'is:
—Marija, mi rigard'as vi'n kaj observ'as, kial vi tiel mut'iĝ'is,
kial vi est'as tiel deprim'it'a kaj trist'a?
La patr'o observ'is la fil'in'o'n okul'oblikv'e kaj kvazaŭ li ek'tim'us. Marija apog'is si'a'n mal'dekstr'a'n kubut'o'n kontraŭ la tabl'o, kaj mal'lev'int'e la kap'o'n en la man'o'n, ŝi rigard'is la patr'in'o'n. Ŝi'a'j lip'o'j spasm'is plor'o'pret'e, ŝi i'o'n el'buŝ'ig'is, sed la vort'o'j sufok'iĝ'is en la gorĝ'o, grand'a'j larm'er'o'j komenc'is rul'iĝ'i laŭ la kar'a vizaĝ'o kaj gut'i sur la mal'delikat'a'n tabl'o'tuk'o'n.
—Kar'ul'in'o, dolor'o mi'a, ja kial vi plor'as, ja kia'j mal'bon'aĵ'o'j vi'n atak'is? — demand'is la tim'ant'a patr'in'o kun mir'o.
Ĉar Marija ne respond'is, la patr'o demand'is Antonion:
—Aŭskult'u, vi est'is kun ŝi, ne turment'u ni'n, dir'u kial ŝi
plor'as?
—Jes, mi est'is kun ŝi, ŝi plor'as... ĉiu plor'us. Jes, jen, tiel'e mi li'n! — dir'is Antonio raŭk'e, etend'int'e rapid'e si'a'n dekstr'a'n man'o'n al Ŝabariĉ kaj kun'prem'int'e la pugn'o'n konvulsi'e. El li'a'j nigr'a'j, profund'a'j okul'o'j fulm'o'bril'is viv'a flam'o, li'a frunt'o mal'seren'iĝ'is, la brov'o'j spasm'e trem'et'is.
—Pa'nj'o! — el'spir'is Marija kaj per la man'o'j kovr'is la okul'o'j'n kaj la larm'o'ros'it'a'n vizaĝ'o'n.
—Marija, mi'a kar'a id'o, dir'u, pro Di'o, kio okaz'is al vi? — Jela ek'ĝem'is.
—Mi ne sci'as kio'n far'i plu; li ĉiam ĝen'as mi'n, — singult'is la knab'in'o.
—Vi'n ĝen'as, kiu, Marija? Dir'u al vi'a patr'in'o.
—Kar'ul'in'o, ne plor'u, dir'u al ni, kia mal'bon'o traf'is vi'n. Marija, ne kondut'u infan'ec'e, parol'u! — el'buŝ'ig'is la pal'a kaj tim'ig'it'a patr'o.
Marija komenc'is parol'i, ke Alfred'o kelk'a'n temp'o'n jam
tent'as ŝi'n kaj ke ŝi tio'n ne vol'is dir'i, por ne mal'ĝoj'ig'i ili'n. La
mal'jun'ul'o'j paraliz'iĝ'is kvazaŭ ŝton'iĝ'int'a'j pro tim'o kaj amar'a
mal'ĝoj'o. Kiam Antun koncentr'iĝ'is, li ek'kri'is kun'prem'int'e la
pugn'o'n:
—Ho, rust'o, kanajl'o! Vi ek'kon'os, kiu est'as Antun Ŝabariĉ!
—Mi'a zorg'o! — ek'kri'is la dent'o'grinc'ant'a Antonio.
—Di'a'j hom'o'j, gard'u vi'n de mal'bon'o! — ek'lament'is Jela.
—Li fal'eg'is sur la ŝose'o'n kvazaŭ sak'o, kiam mi frap'is li'n.
Ankoraŭ'foj'e mi renkont'os li'n! — dir'is Antonio minac'ant'e kaj sving'ant'e per si'a fortik'a dekstr'a man'o.
—Kiu fal'eg'is? — demand'is la konfuz'it'a Jela.
—Li, la jun'a; jes, kvazaŭ sak'o.
—Antonio, kio'n vi far'is? — Jela sving'is kaj klak'is per si'a'j
man'o'j, kaj daŭr'ig'is suspir'ant'e:
— Ho, povr'a mi! Kio'n ni pov'as kontraŭ ili! Fatal'a mal'ĝoj'ig'a tag'o hodiaŭ traf'is ni'n! Se
almenaŭ mi'a Mark'o est'us hejm'e; kio help'us ni'n? Mal'feliĉ'o
traf'is ni'a'n hejm'o'n! Ne, ne, nur Di'o pov'as help'i al ni!
—Ĉu, ke tiu kanajl'o tent'u mi'a'n fil'in'o'n! Prav'e vi far'is, Antonio! Ja per fusil'o mi paf'us li'n kiel rabi'a'n hund'aĉ'o'n!
—Antun, ĉu vi Di'o'n ne tim'as? Ja ankaŭ li est'as bapt'it'a! Ni gard'u ni'n de tiu famili'o sur'mont'e, vi mem sci'as, ke jam la tut'a Luĉica sufiĉ'e sufer'is pro ili. Mal'bon'e por ĉiu, kiu hav'as rilat'o'n kun la mal'jun'a Saletti! Kia patr'o, tia fil'o. Trankvil'iĝ'u, kar'a Antun, al Di'o preĝ'u, por ke la mal'bon'a spirit'o ne de'voj'ig'u vi'n. Ni dev'as ne pek'i, ĉar se Di'o tuŝ'us li'n per'fingr'e, li'a orgojl'o..., —Jela ne fin'dir'is, ĉar ŝi'a edz'o inter'romp'is ŝi'a'n parol'o'n.
—Ne kri'aĉ'u, edz'in'o! Vi ne ek'kon'is la mond'o'n! Se oni pek'as per'vort'e, oni tamen ne vend'is al diabl'o si'a'n spirit'o'n. Mi dir'is, ke mi mort'paf'us li'n, sed tamen mi ankoraŭ ne paf'is al li! Marija, fil'in'o mi'a, trankvil'iĝ'u, ne plor'u! Jes, jes! Tia'j est'as la sinjor'o'j! Ĉio'n tiu'j fripon'o'j for'rab'is, konfisk'is, sen'haŭt'ig'is ni'n, kaj nun ili vol'as ankoraŭ profan'i ni'a'n sang'o'n. Mal'bon'o, mal'bon'o por ni, ĉar ni ne est'as mastr'o'j en ni'a'j dom'o'j. Ili al'vag'is ĉi tie'n mal'sat'a'j kaj ĉifon'vest'it'a'j, kaj nun ili estr'as super ni; por ili ŝvit'as ni'a'j povr'a'j fos'ist'o'j, ĉio'n kio valor'as en Luĉica ili for'rab'is tromp'e kaj ruz'e. Kio'n ni pov'as kontraŭ ili? Di'o ne pag'as ĉiu'sabat'e, kaj la imperi'estr'o est'as mal'proksim'e, li ne kon'as ni'a'j'n sufer'o'j'n!
—Ĉu just'o ne ekzist'as en la mond'o? Antun, pri ni'a'j turment'o'j ni sci'ig'os la sinjor'o'n par'o ̨estron kaj Stip'e'n, ili help'os al ni, ili dir'os kio'n far'i, — kap'jes'is Jela.
—Mi'a zorg'o! — prem'dir'is Antonio tra'dent'e.
—Vir'o, pri'pens'u, kio'n vi parol'as! — Jela riproĉ'is li'n. —Vi est'as povr'a orf'o, kaj li eminent'a sinjor'o. Trankvil'iĝ'u, Antonio, vi ne pov'as help'i al ni. Alfred'o invit'os ĝendarm'o'j'n, ili katen'ig'os vi'n kaj for'pel'os en kel'karcer'o'n.
—En karcer'o'n!... Ili for'pel'u! — Antonio al'don'is mal'klar'e, kaj rigard'ant'e al Marija li pal'iĝ'is.
—Jes, en karcer'o'n, kie vi pere'os pro mal'sat'o kaj mal'varm'o.
Kaj vi, Marija, obe'u vi'a'n patr'in'o'n; evit'u la avid'ul'o'n kaj fid'u Di'o'n. Ankaŭ li'a patr'o est'is tia, jes, la mal'jun'a Saletti. Ĉar ili jam ĉio'n for'rab'is, almenaŭ nun ni pov'us viv'i liber'e, sed jes, pro ili'a petol'em'o ili far'as ĉio'n ajn!
—Vi prav'as, oldunjo! Tia'j vort'o'j taŭg'as! Ho, fripon'o'j! He ankaŭ ili'n frap'us la fin'a temper'o! Ili rab'is ĉio'n de ni. Se mi ne est'us tiom pen'int'a sur'mar'e, hodiaŭ mi ne hav'us eĉ sek'a'n pan'pec'o'n! — Antun per'man'e frap'is la tabl'o'n.
—Kaj nun, kiam mi pas'as apud ni'a'j vit'laŭb'o'j, for'pren'it'a'j per la fripon'aĵ'o de Saletti, ankoraŭ nun mi'n la kor'o dolor'as, — plend'is Jela.
—Atend'u, ke mi dir'u! Mi'a mort'int'a patr'o prunt'e'pren'is de Saletti kvin'dek forint'o'j, jes, kvin'dek. Est'iĝ'is plag'a'j jar'o'j, la ŝuld'o kresk'is kaj kresk'is, mi ĵur'as per mi'a anim'o, ke tiu'j'n vit'o'j'n mi ne don'us eĉ kontraŭ mil forint'o'j. Tiam mi est'is jun'a, mi for'est'is de la hejm'o. Jes, mi ne erar'as, la patr'o ŝuld'is tiu'j'n kvin'dek forint'o'j dum kvin jar'o'j, kaj tiam li mal'ben'is, Di'o pardon'u, kaj la advokat'o'j'n kaj la just'ec'o'n. Sed kio'n pov'as far'i la plej bon'a kaj la plej just'a juĝ'ist'o kontraŭ tia'j kanajl'o'j?
—Marija, trankvil'iĝ'u kaj obe'u vi'a'n patr'in'o'n! — la mal'jun'ul'in'o konsol'is si'a'n sol'a'n fil'in'o'n, kares'ant'e ŝi'a'n frunt'o'n.
—Pa'nj'o, mi pli ŝat'us renkont'i diabl'o'n, ol li'n.
—Jes, id'o mi'a, evit'u li'n, kaj se li proksim'iĝ'os al vi, nur silent'u, ne respond'ad'u al li. Marija, vi vid'os, li las'os vi'n en pac'o. For'viŝ'u nun la larm'o'j'n, kaj ni kuŝ'iĝ'u. Kia util'o de lament'ad'o? Mult'a'j labor'o'j atend'as la morgaŭ'o'n, ni fru'iĝ'i dev'as.
Antonio ek'star'is kaj en'poŝ'ig'is du hok'faden'o'j'n.
—Sed, kie'n vi? — Jela demand'is li'n.
—Kapt'i fiŝ'o'j'n; morgaŭ est'os vendred'o.
Kiam Antonio sur'paŝ'is la dom'sojl'o'n, li dum'moment'e atend'is kaj rigard'is al la mal'lum'a mal'larĝ'a strat'et'o. Li sur'hav'is blu'a'n tol'a'n pantalon'o'n kaj ruĝ'a'n flik'it'a'n ĉemiz'o'n. Li'a dors'o okup'is preskaŭ la tut'a'n spac'o'n de la mal'larĝ'a pord'o.
La lum'o de ole'lum'ig'il'o fal'ad'is sur la mal'nov'a'n, kelk'lok'e tru'ig'it'a'n pajl'a'n ĉapel'o'n de Antonio, sur li'a'n fortik'a'n nuk'o'n, sur la ĉifon'it'a'n vest'aĵ'o'n kaj sur la firm'a'j'n nud'a'j'n pied'o'j'n.
La famili'o Ŝabariĉ sam'temp'e spekt'is la grand'a'j'n ŝultr'o'j'n de Antonio. Sur la flik'o'j de la ĉemiz'o ankoraŭ trov'iĝ'is pec'et'o'j de la sek'a'j lign'o'ŝel'o'j de'fal'int'a'j de sur la al'port'it'a'j brul'lign'o'j.
La nigr'a har'ar'o, la pajl'a ĉapel'o, kaj la ruĝ'a ĉemiz'o mal'aper'is en la mal'lum'o. La famili'an'o'j inter'rigard'is si'n. Jela suspekt'e balanc'is la kap'o'n, konjekt'ant'e grand'a'n mal'feliĉ'o'n.
Jam pas'is ĉirkaŭ tri hor'o'j post kiam la last'a'j sun'radi'o'j mal'aper'is de sur la ŝton'oz'a mont'ar'o de Velebit. La nokt'o est'is mal'lum'a. La blu'a ĉiel'o ŝut'iĝ'is per grand'a'j stel'o'j. Sur mal'alt'a plat'a mont'et'o, kiu kaŝ'as si'n en la mal'lum'o proksim'e de Luĉica, bril'as vic'o da lum'ig'it'a'j fenestr'o'j de la grand'a dom'o.
Antaŭ tiu ĉi sinjor'ec'a dom'o stern'iĝ'as vast'a eben'aĵ'o, kiu'n en'kadr'ig'as mur'o hom'statur'e alt'a. Sub la mur'o krut'a dekliv'o mal'lev'iĝ'as ĝis la mont'o'pied'o, ĉirkaŭ kiu kurb'iĝ'as la imperi'estr'a ŝose'o. De la mur'o ĝis la ŝose'o mem, laŭ tiu krut'ej'o, el'kresk'is dens'a kverk'a arb'ar'o.
Mal'fru'e en la nokt'o laŭ la ŝose'o ir'as mal'alt'a, fortik'a vir'o, si'n'gard'e observ'ant'e ĉirkaŭ si. Kvankam est'is dens'a mal'lum'o, tamen tiu vir'o ne paŝ'is mez'e de la blank'a ŝose'o, sed laŭ'rand'e en pli'a mal'lum'o sub la arb'ar'o, kiu nigr'is super la ŝose'a rempar'o kvazaŭ mal'lum'a bord'o de insul'o. Kiam la vir'o ven'is al lok'o kie li trans'salt'is la fos'aĵ'o'n, li en'ir'is la arb'ar'o'n, grimp'is tra pterid'o'j kaj arbed'o'j ĝis la mur'o sub la eben'aĵ'o, sur kiu en la trak'vil'a nokt'o blank'is la sinjor'ec'a palac'o.
La vir'o est'is Antonio. Li ne for'ir'is fiŝ'kapt'i, kiel li est'is dir'int'a al la Ŝabariĉanoj antaŭ proksim'um'e du hor'o'j'n, sed li ven'is antaŭ la dom'o'n de Saletti.
Antonio apog'is si'n, star'ant'e sur trunk'o, per ambaŭ kubut'o'j kontraŭ la mur'o'n, kaj rigard'is al la lum'ig'it'a'j fenestr'o'j. La kverk'o'pint'o'j lant'e mov'iĝ'is pro la spir'o de la nokt'a briz'o. Inter la branĉ'o'j susur'is la foli'ar'o. La okul'o'j de Antonio bril'is en la mal'lum'o sub dik'a kverk'a branĉ'o. La fenestr'o'j est'is mal'ferm'it'a'j. En la ĉambr'o'j pend'is or'um'it'a'j lum'ig'il'o'j. La briz'o ŝveb'ig'is la blank'a'j'n alt'a'j'n kurten'o'j'n. La lum'o el la ĉambr'o'j dis'verŝ'is si'n laŭ la arb'o'verd'aĵ'o. En unu ĉambr'o bru'e tint'is kord'o'j, kiu'j'n iu pluk'is. Kun la kord'o'son'o fand'iĝ'is arĝent'ec'a voĉ'o. El'vir'a Saletti kant'is, sed ne kiel ali'a'j jun'ul'in'o'j en Luĉica, ne kiel mar'ist'a'j fil'in'o'j. La voĉ'o aŭd'iĝ'is jen pli silent'e, jen pli laŭt'e, tiam plor'singult'e, suspir'e, kaj tiam, kvazaŭ ŝi kver'us.
Antonio aŭskult'is kaj mir'is, li re'memor'is pri la alt'son'a gorĝ'o de Marija kaj pri ŝi'a'j kant'et'o'j, kiu'j'n li kompren'is, kiu'j tiom ĝu'ig'is la kor'o'n. La kant'ad'o ĉes'is. Sur la mal'ferm'it'a fenestr'o aper'is blank'a bild'o. Vir'in'o. La vir'in'o ven'is al la fenestr'o pro, — Antonio. Li'a'j pens'o'j svarm'is, li plej ŝat'us for'ir'i, sed li ne dev'is, ne dev'is...
Ne sci'ant'e kio'n far'i, kaj por for'pel'i iu'j'n obskur'a'j'n pens'o'j'n, li komenc'is nombr'i la fenestr'o'j'n. Est'is mult'a'j. Sur'ter'e dek'du, mez'e grand'a pord'o, supr'e ankaŭ dek'du, kaj ankoraŭ plus unu, dek'tri, jes dek'tri. Kaj super la grand'a dom'pord'o trov'iĝ'is unu vitr'a, ke tie oni pov'as el'ir'i el ĉambr'o. Por ne el'fal'i la forĝ'ist'o'j far'is fer'a'n krad'bar'il'o'n. — Grand'a dom'o est'as tio, — Antonio ek'pens'is, — ankaŭ la episkop'a en Triest'o simil'as. — Kiam li re'memor'is pri Triest'o, li'a frunt'o mal'seren'iĝ'is kaj spasm'o'n li ek'sent'is en si'a kor'o...
Li re'observ'is la dom'o'n. Sur la tegment'o el'star'is supr'e'n du verg'o'j. Ĝi'a'j pint'o'j bril'is. Nun li opini'is, ke pov'us est'i ver'o tio, kio'n la sonor'ig'ist'o Fran rakont'is pri tiu'j verg'o'j. Oni cert'e tromp'is Franon dir'int'e al li, ke en ĉi tiu'j'n palis'o'j'n bat'as la tondr'o'j kaj ke per ili la fulm'o'tondr'o'j en la ter'o'n en'ir'as!
Antonio est'is pens'ant'a, kiam el la dom'o el'puŝ'iĝ'is vir'o. Antonio de'pren'is si'a'n ĉapel'o'n, ke tiu vir'o ne rimark'u li'n en la mal'lum'a verd'aĵ'o. La vir'o komenc'is promen'i antaŭ la dom'o.
Antonio kurb'iĝ'is sub la mur'o. Nur la supr'a du'on'o de li'a grand'a kaj taŭz'a kap'o el'star'is. Li'a'j okul'o'j mov'iĝ'is mal'rapid'e tra'bor'ant'a'j la mal'lum'o'n kaj rigard'sekv'ant'e la promen'ant'a'n vir'o'n.
Iom post'e aper'is ali'a siluet'o iom for la dom'o.
—Kiu est'as? — demand'is la promen'ant'o.
Antonio sku'iĝ'is re'kon'int'e la voĉ'o'n de Alfred'o.
—Mi est'as, sinjor'o, mi, Lovro.
—Kie vi est'is? Ts, silent'u! Ven'u ĉi tie'n, — al'vok'is li'n la jun'a bien'ul'o.
—Jen mi, sinjor'o, kio'n vi ordon'as? Mi trink'ig'is la ĉeval'o'j'n.
—Parol'u pli mal'laŭt'e! Mi dev'as i'o'n dir'i al vi.
—Bon'vol'u, sinjor'o! Vi sci'as, ke mi eĉ en la mar'o'n salt'us pro vi! — ek'flustr'is Lovro, dum io sving'iĝ'is aer'e. Li est'is de'pren'int'a si'a'n ĉapel'o'n.
—Ven'u ĉi tie'n, al la arb'ar'o, for de la dom'o, — dir'is Alfred'o, ek'ir'int'e laŭ mal'larĝ'a eben'aĵ'o al Antonio, kiu si'n tut'a kun'tir'iĝ'is.
—Kie est'as Luk'o? — Alfred'o demand'is la kaleŝ'ist'o'n Lovron.
—Se vi ordon'as, mi serĉ'os li'n.
—Ir'u, sed si'n'gard'e. Vi tuj ven'ig'u li'n ĉi tie'n.
Kiam iom post'e re'ven'is Lovro kun Luk'o, la nobel'o mal'laŭt'e dir'is al ili:
—Aŭskult'u, mi ŝerc'o'n ne kon'as! Ĉu mi pov'as konfid'i al vi?
—Sinjor'o!? — la serv'ist'o'j el'buŝ'ig'is sam'temp'e.
—Vi pov'as help'i al mi pri io...
—Kompren'ebl'e, ni pov'as, — respond'is la serv'ist'o'j mir'ig'it'a'j.
—Infan'o'j vi ne est'as plu, sufiĉ'e prudent'a'j vi est'as, sed nur si'n'gard'e! Mi ne dub'as, ke vi sukces'os.
Lovro kaj Luk'o man'sving'is, kvazaŭ dir'ant'e:
Ni'a zorg'o!
—Pren'u, jen tio'n, kaj post'e vi ricev'os pli, — promes'is la nobel'o mal'laŭt'e, en'prem'ant'e al ĉiu mon'bilet'o'n en la man'o'j'n.
La donac'it'o'j ek'rigard'is unu la ali'a'n, palp'is la paper'o'j'n, kiu'j ek'susur'is en ili'a'j man'o'j, kaj met'is ili'n en si'a'j'n poŝ'o'j'n.
—Nun vi aŭskult'u mi'n! Mal'laŭt'e! Mi ne ŝat'us, ke iu rimark'u ni'n. Vi, do, est'as pret'a'j plen'um'i ĉiu'n mi'a'n ordon'o'n?
—Ni est'as.
—Vi kon'as la triest'a'n bastard'o'n, kiu loĝ'iĝ'is en dom'o de mar'ist'o?
Antonio ek'trem'is sub la mur'o. Li'a vizaĝ'o ek'flam'is kun febr'a ard'o, kun'prem'int'e la dent'o'j'n kaj la pugn'o'j'n, li streĉ'is si'a'j'n orel'o'j'n por ne preter'las'i eĉ unu vort'o'n.
—Ni kon'as, li est'as Antonio.
—Grand'a mal'bon'ul'o li est'as!
—Kanajl'o! — blov'dir'is Lovro.
—Mort'ig'i li'n! — ek'flustr'is Luk'o.
—Vi sci'as, ke li est'as impertinent'a kaj arogant'a.
—Li ne vol'as de'pren'i ĉapel'o'n antaŭ vi, — dir'is Lovro.
—Vi rakont'is al ni, ke li iu'tag'e minac'is al vi per pugn'o, sen kaŭz'o, — ek'parol'is Luk'o.
—Jes, tiel est'is! Sed aŭskult'u! Hodiaŭ krepusk'e mi renkont'is tiu'n jun'ul'in'o'n kaj li'n sur la ŝose'o. Kiam mi persvad'is la jun'ul'in'o'n, li atak'is mi'n, kaj bat'int'e mi'n al la brust'o, li fal'ig'is mi'n.
—Mal'bon'ul'o! Li bat'is vi'n embusk'e! — dir'is Lovro.
—Jes, ne'atend'it'e. Ĉu vi sci'as nun, kial mi al'vok'is vi'n?
Luk'o kaj Lovro timid'a'j ek'rigard'is unu la ali'a'n.
—Vi dev'as kaŝ'observ'i li'n, kaj kiam okaz'o oportun'os, atak'u, fin'bat'u li'n ĝis la sankt'a ole'o (ĝis'mort'e). Atent'u, ke neni'u vid'u vi'n. Ts! Aŭskult'u! Plej'bon'e est'us..., — propon'is Alfred'o, etend'int'e rapid'e la man'o'n en la mal'lum'o'n anstataŭ fin'i si'a'j'n vort'o'j'n.
La serv'ist'o'j ek'tim'is, kompren'ant'e la sign'o'n.
—Jes, per tranĉ'il'o, se vi renkont'os li'n sol'a ie. Luk'o vi tim'as?
Mi ne tim'as, sinjor'o, sed kie trov'i li'n? — ŝancel'iĝ'e respond'is la serv'ist'o.
—Serĉ'u li'n ie ĉe'mar'e. Do, kiel mi dir'is, unu'e tranĉ'il'o'n en la kor'o'n, kaj tiam li'n kun kelk'a'j ŝton'o'j en sak'o'n, kaj ”plonĝ”
en la mar'o'n, — instru'is ili'n la nobel'o.
—Luk'o, kio'n vi opini'as? — timid'e dir'is Lovro.
—Vi est'as perfid'ul'o'j! Ĉu vi far'os aŭ ne? Mi ripet'as al vi, ke tiu hund'aĉ'o dev'as mort'i! Nur si'n'gard'e, neni'u interes'iĝ'os pri li; ja vi sci'as, ke li est'as bastard'o.
—Mal'facil'a afer'o, jes, mal'facil'a! — kap'balanc'is Luk'o.
—Ne frenez'u! Neni'a danĝer'o por vi. Oni iu'n tag'o'n dir'os, ke li mal'aper'is. La popol'aĉ'o diven'ad'os, kio okaz'is kun li, sed kvin tag'o'j'n post'e, kiu plu pens'os pri li?
—Pez'a task'o! Jes, jes, ankaŭ ni'a haŭt'o iom valor'as, — Luk'o komenc'is marĉand'i.
—La sinjor'o est'as bon'a, li mem bon'e sci'as, ke oni per pend'um'il'o'j pov'us premi'i ni'n! — Lovro daŭr'ig'is la opini'o'n de Luk'o.
—Cent forint'o'j'n mi jam don'is al ĉiu, ankoraŭ tiom, ebl'e eĉ pli, vi post'e ricev'os.
—Mi akcept'as! — ek'flustr'is Lovro.
—Ankaŭ mi! — decid'is Luk'o.
—Bon'e, nun mi vid'as, ke vi est'as hom'o'j! Sed ankoraŭ pli mi labor'ig'os vi'n. Ĉu vi kon'as la fil'in'o'n de la mar'ist'o Ŝabariĉ?
—Bel'eg'a est'aĵ'o! — la serv'ist'o'j el'buŝ'ig'is damp'it'e.
—Al mi plaĉ'as tiu jun'ul'in'o, ŝi ĉiel dev'as...
—Mi kompren'as, — dir'is Luk'o, — sed kiel, kie?
—Vi observ'u kie'n sol'a ŝi ir'as. Pri'demand'u.
—Tio est'as pli facil'a ol la unu'a, — respond'is Luk'o sku'ant'e la ŝultr'o'j'n.
—Atent'u, ke oni ne el'flar'u vi'a'j'n intenc'o'j'n. Mi rest'os hejm'e tut'a'j'n tri monat'o'j'n; sufiĉ'a'n temp'o'n vi hav'as.
—Ni far'os laŭ vi'a dezir'o. He, vi'a'j muskol'o'j est'as tenac'a'j, sed se neces'e, ni lig'os ŝi'n, — suflor'is Luk'o.
Antonio sku'iĝ'is, kvazaŭ iu sur'tret'is li'a'n kor'o'n.
—Kio'n, se oni ek'sci'os! Se la jun'ul'in'o akuz'us ni'n? — suspekt'is Lovro.
—Ne frenez'u! Ne est'as ŝi tiom stult'a! Kred'u, ŝi silent'os, — asert'is Alfred'o.
—Kiu tio'n pov'us sci'i! Ja kie oni pov'as renkont'i ŝi'n sol'a? — Lovro balanc'is la kap'o'n.
—Sufiĉ'a'j lok'o'j ekzist'as! En la mont'o, apud la mar'o, aŭ ie ali'e, — Luk'o sving'is per la man'o.
—Silent'u! Nun sufiĉ'e! Ne perd'u la temp'o'n. Se iu el vi eĉ unu vort'o'n el'sibl'us, mi mort'paf'os li'n! — minac'is nobel'o al ili.
—Est'os laŭ vi'a dezir'o, — Luk'o promes'is al li.
—Nun for'iĝ'u de mi, ĉiu laŭ si'a voj'o. Se vi sci'iĝ'os pri io, vi tuj anonc'u al mi.
Iom post'e Antonio aŭd'is la mal'proksim'iĝ'ant'a'j'n paŝ'bat'o'j'n, kiu'j grinc'et'is sur la sabl'o, per kiu est'is sur'ŝut'it'a'j la voj'et'o'j sur la eben'ej'et'o antaŭ la dom'o. Antonio lev'iĝ'is mal'rapid'e kaj ek'rigard'is en la mal'lum'o'n. Ĉi'moment'e Alfred'o en'ir'is la dom'o'n. La okul'o'j de la bastard'o ŝut'is fajr'o'n en la mal'lum'a'n nokt'o'n. En li'a kor'o la sang'o ek'brul'is, en li'a tut'a korp'o ĝi ŝancel'iĝ'is kaj ĉiu'j li'a'j vejn'o'j puf'iĝ'is, la naz'tru'o'j vibr'is larĝ'iĝ'ant'e, li'a'j dent'o'j grinc'et'is pro dolor'o kaj furioz'o, la lip'o'j kun'tir'iĝ'is.
Li'a fer'ec'a man'o el'ig'is mal'long'a'n mar'ist'a'n tranĉ'il'o'n el la zon'o, kaj la akr'a pint'o de tiu ĉi tranĉ'il'o ek'trem'is en la spasm'e kun'prem'it'a pugn'o kaj pal'e ek'bril'is en la nokt'a mal'lum'o sub la mur'o...
Antonio re'met'is la tranĉ'il'o'n al la zon'o, apog'is si'n kontraŭ la mur'o'n kaj direkt'is si'a'j'n rigard'o'j'n al unu fenestr'o de la dom'o de Saletti. En li'a kap'o bru'is la sang'o. Rigard'ant'e tiu'n dom'o'n, li'a'j'n pens'o'j'n ek'sieĝ'is ide'o brul'ig'i ĝi'n, sed re'memor'int'e pri Mark'o, pri la frat'o de Marija... li amar'e ek'rid'is.
Antonio direkt'is si'a'j'n okul'o'j'n al la sam'a fenestr'o. En la dom'o brul'is eĉ ne unu kandel'o. Subit'e sur la fenestr'o ek'flirt'is io blank'a. Antonio sur'grimp'is la mur'o'n kaj ek'kur'is laŭ la eben'ej'o al la dom'o, sub la fenestr'o'n.
En la dens'a nokt'a mal'lum'o ek'blank'is ies man'o'j kaj vizaĝ'o en la fenestr'o. La man'o'j mov'iĝ'is, kaj apud la dom'mur'o mal'lev'iĝ'is blank'a leter'o, per faden'o lig'it'a. Antonio hast'e ĝi'n mal'lig'is, kaj tiam lig'is sur la sam'a'n faden'o'n ali'a'n leter'o'n, kiu'n li el'pren'is el si'a brust'o. El'buŝ'ig'int'e neniu'n vort'o'n, li ek'rapid'is laŭ la plat'aĵ'o, en'salt'is en la arb'ar'o'n kaj mal'lev'iĝ'is laŭ la krut'aĵ'o, sur la ŝose'o'n. Kiam li post kelk'a temp'o al'proksim'iĝ'is al la urb'et'o Luĉica, li ĉirkaŭ'ir'is ĝi'n, kaj ven'int'e super la mar'o'n, sur la rand'o'n mem de la grand'a'j rok'o'j, li kuŝ'iĝ'is sur'ventr'e ter'e'n. Apog'int'e la kap'o'n per la brak'o'j, li mut'e en'rigard'is al la front'o de la dom'o de Marija kiu nigr'is antaŭ li iom for de la mar'o...
La nokt'o est'as varm'a, la aer'o filtr'it'a per la mar'odor'o. La mar'o verŝ'ad'is si'n obtuz'e trans la obskur'a'j rif'o'j kaj tra la terur'a'j kavern'o'j sub la korod'it'a'j klif'eg'o'j. Antonio en'tir'is si'n inter du ŝton'o'j'n, kie trov'iĝ'is iom pli mol'a ter'o, etend'is si'n kaj ek'dorm'is profund'e.
Sur la griz'a orient'o ek'flam'is plen'a lun'o. La grand'a bul'o, ĉirkaŭ'it'a de nebul'o, pli sang'o'kolor'a ol or'a, lev'iĝ'is el mal'antaŭ Velebit. Lev'iĝ'int'e je du lanc'o'j sur la ĉiel'o, ĝi sur'verŝ'is la korp'o'n de Antonio per si'a bril'o. Li'a larĝ'a dors'o lant'e lev'iĝ'is kaj mal'lev'iĝ'is. La lun'lum'o ramp'is laŭ li'a krisp'a nigr'a har'ar'o, de sur kiu de'fal'is la pajl'a ĉapel'o, laŭ la plen'form'a etend'it'a korp'o kaj laŭ la vejn'o'plen'a'j kaj nud'a'j pied'o'j. Li'a kap'o mal'lev'iĝ'is sur la ruĝ'et'a'n ter'o'n, kiu'n li prem'is per unu vang'o. Li dorm'is kvazaŭ murd'it'a; vid'int'e la ruĝ'et'a'n kaj supl'a'n ter'o'n tremp'it'a'n per likv'a lun'lum'o, antaŭ li'a vizaĝ'o, kiu tre'eg'e brun'iĝ'is, oni ek'pens'us, ke ĝi el'ig'is sang'o'n.
Impon'a est'as la orient'a bord'o de Istri'o. La alt'a mont'ar'a ĉen'o lev'iĝ'as el la blu'a mar'o, en kiu ĝi spegul'as si'n, ond'ant'e per si'a'j kalv'a'j kap'o'j, laŭ'long'e de Preluka kaj gaj'a Volosko ĝis la tenebr'a urb'et'o Plomin. Laŭ la krut'ej'o de la mont'ar'ĉen'o dis'volv'iĝ'is kaj vic'iĝ'is mult'e da rok'o'j kaj mont'et'o'j. La glat'a imperi'estr'a ŝose'o tren'as si'n jen apud la mar'o mem, kaj jen ĝi lev'as si'n super la ravin'o'j'n, sub kiu'j ĝi ne pov'us pas'i, sen el'ĉiz'i la pas'ej'o'n tra dur'a'j rok'o'j. Tiu ĉi ŝose'o tuŝ'ant'a plur'a'j'n urb'et'o'j'n kaj vilaĝ'o'j'n, al'serpent'um'is ankaŭ al Luĉica. Antaŭ Luĉica ĝi larĝ'iĝ'is, kaj tiel en Luĉica ĝi est'ig'is ĉef'a'n plac'o'n. Se oni rigard'as sud'e'n, ankaŭ tie la sam'a ŝose'o blank'as precip'e ĉe la kurb'ej'o'j apud la mont'o'j, tiam ĝi mal'aper'as en la ravin'o'j'n de la river'et'o'j. Ĝi konduk'as ĝis Jelenŝĉica nur kurb'iĝ'ant'e.
La paroĥ'o de Luĉica konsist'as el plur'a'j mal'grand'a'j vilaĝ'o'j, vilaĝ'et'o'j kaj dom'o'j unu'op'a'j, sol'dom'o'j. La loĝ'ant'o'j de tiu'j gaj'a'j vilaĝ'et'o'j vizit'ad'as al la urb'o Luĉica nur dimanĉ'e kaj fest'o'tag'e, por preĝ'i al bon'a Di'o, por aŭd'i antaŭ la urb'estr'a dom'o pri dezir'o'j kaj ordon'o'j de alt'rang'a sinjor'ar'o de divers'a'j kompetent'ec'o'j, kaj fin'e por i'o'n aĉet'i en la butik'o de la negoc'ist'o Stip'e.
En Luĉica est'as du pastr'o'j:
la par'o ̨estro kaj ankoraŭ unu
mal'jun'a. Tiu kvankam emerit'o kaj old'aĝ'a, tamen ĉiu'dimanĉ'e
serv'as la mal'grand'a'n mes'o'n fru'maten'e. La par'o ̨estro serv'as
la grand'a'n kantat'a'n mes'o'n kun predik'o. Al tiu okaz'o kutim'is
ek'sonor'i jam je la naŭ'a hor'o, kaj fin'sonor'i nur je la dek'a.
Unu'e ek'klak'as la mal'grand'a sonor'il'o, kiu ĉe'flank'e fend'iĝ'is.
Ĝi'a son'o est'as mal'agrabl'a; kvazaŭ el romp'it'a pot'o. La luĉicanoj oft'e inter'parol'as pri tiu sonor'il'o, kaj ĉiam re'ven'as al konklud'o, ke ĝi ankoraŭ taŭg'as por Luĉica. Post la mal'grand'a sonor'il'o, ek'son'as la mez'a. La son'o de ĉi tiu sonor'il'o ŝajn'as al la luĉicanoj tre mal'gaj'a, probabl'e pro tio, ĉar ĝi est'as funebr'a sonor'il'o, kiu oft'e anonc'as, ke iu el ili ek'ir'is long'a'n voj'o'n.
La mal'jun'a Fran pen'ig'e sonor'is, kaj kiam infan'o'j al'kur'is
antaŭ la tur'o'n kri'ant'e:
”Fran, la sinjor'o par'o ̨estro jam est'as
en sakristi'o!”, li pren'is ambaŭ ŝnur'o'j'n, de la grand'a kaj la
mal'grand'a sonor'il'o kun'e, kaj tir'ant'e ĉiu'j'n tri sonor'il'o'j'n sam'temp'e, li avert'is la popol'o'n rapid'i en la preĝ'ej'o'n.
Iu'n dimanĉ'o'n sonor'is la mez'a sonor'il'o. La sun'o jam supr'e'n'salt'is alt'e'n. Eg'a varm'eg'o ŝov'iĝ'is en la golf'o'n de Kvarner.
Sufok'a aer'o vibr'is super la griz'a ŝton'ar'o kaj ŝton'bar'aĵ'o'j, super la arb'ar'et'o'j kaj super la flav'iĝ'int'a herb'ar'o. Sur la ĉiel'o vid'iĝ'is eĉ ne unu nub'flok'et'o, nur super la sud'a horizont'o lev'iĝ'is super la mar'o long'a'j hel'a'j nebul'o'j kvazaŭ tul'o'j. La mar'o est'is blank'a. Mez'e de la golf'o, en la larĝ'a flu'o, re'bril'is sun'a or'o, kaj en'e de tiu ĉi or'o ramp'is, svarm'is juvel'o'j.
Laŭ la ŝose'o, konduk'ant'a al Luĉica, de la sud'o kaj la nord'o, hom'amas'o rapid'is al la grand'a mes'o. La hom'o'j ir'is op'e. Sur mont'dekliv'o vid'ebl'as dek'o, iom for'e en'ir'as la valet'o'n kvin'o, kaj sur ali'a mont'et'o aper'as de'nov'e kelk'a'j ar'o'j. Ekzist'as ankaŭ unu'op'ul'o'j, tiu'j est'as kurb'iĝ'int'a'j mal'jun'ul'in'o'j, kiu'j'n la pli jun'a'j ating'is, salut'is kaj post'las'is. Laŭ la ŝose'o blank'is la ĉemiz'manik'o'j de gaj'a'j vilaĝ'an'in'o'j. Bunt'kolor'a'j'n silk'a'j'n kap'tuk'o'j'n ili sur'met'is super si'a'j ruĝ'ec'a'j kaj san'aspekt'a'j vizaĝ'o'j por ŝirm'i si'n de la sun'o. La knab'in'o'j ne ir'as sol'a'j; kun'e en'miks'iĝ'is jun'a'j mar'ist'o'j. Ili de'vest'is si'a'j'n jak'o'j'n kaj trans'met'is ili'n sur'ŝultr'e'n. La ĉapel'o'j'n ili ŝov'is nuk'e'n. Ŝerc'ant'e kaj koler'et'ig'ant'e la knab'in'o'j'n, ili viŝ'is ŝvit'o'n de sur si'a'j vizaĝ'o'j per blank'a'j tuk'o'j, kiu'j'n ili ten'is en si'a'j man'o'j tut'temp'e. La knab'in'o'j de temp'o al temp'o ek'rid'is, re'venĝ'ant'e sam'manier'e, riproĉ'ant'e la petol'em'a'j'n mar'ist'o'j'n, ili koler'et'is pro ili, ne pro la dir'o'j, sed se iu pinĉ'us ĉe plen'form'a kubut'o, kaj nur tiam, se ili ek'sent'us dolor'o'n ĉe la freŝ'a kaj san'a karn'o pinĉ'it'a.
Tiu tut'a popol'o est'as gaj'a, sen'zorg'a kaj kontent'a. Ja kial ne est'i tia! Ili dum tiu'j ses pas'int'a'j labor'tag'o'j sufiĉ'e pen'is kaj ŝvit'is, kaj hodiaŭ ili iom ripoz'os, iom kant'os en la preĝ'ej'o, ili aŭskult'os la predik'o'n de la sinjor'o par'o ̨estro, kiu est'as ver'a patr'o al ĉiu, ĉiu'j li'n estim'as kaj am'as, kiu mult'foj'e ĝis'larm'e kor'tuŝ'is ili'n, kiu predik'as tiel bel'e kaj kor'e, jes, tiel bel'e, kiel neni'u pastr'o, nek en Jelenŝĉica, nek en Lovran, nek en Plomin. Nur post'tag'mez'e, post la ben'o! La bon'a'j vir'in'o'j ek'sid'os en ombr'o'n antaŭ la dom'o de najbar'in'o, ili inter'parol'os pri rikolt'o, pri vin'o, pri en'am'iĝ'int'a'j ge'fianĉ'o'j, pri mal'san'a bapt'an'in'o, pri re'ven'int'a mar'ist'o, ili pri'demand'os ankaŭ, pri kio leter'skrib'as la soldat'o'j de sur la imperi'estr'a'j ŝip'o'j kaj pri cent'o'j da ali'a'j afer'o'j. Dum krepusk'o'beat'a freŝ'ec'o, kiam la freŝ'a'j ombr'o'j kovr'as la kviet'a'n di'ec'a'n mar'o'n, jun'a mar'ist'o sur'met'as si'a'n jak'o'n ŝultr'e'n, li pluk'as buked'et'o'n da frat'in'a bazilio, kaj ek'ir'as kant'ant'e en for'a'n vilaĝ'et'o'n al si'a kar'ul'in'o, kiu atend'os li'n ĝoj'a kun rid'et'o, ne pov'ant'e sufiĉ'e ĝu'i rigard'ant'e li'a'n jun'a'n kaj alt'a'n statur'o'n vest'it'a en pur'a'j fest'o'vest'aĵ'o'j.
Li, por montr'i si'a'n horloĝ'o'n je arĝent'a ĉen'et'o, el'poŝ'ig'os ĝi'n kaj dir'os al si'a am'at'a trezor'o, ke jam est'as mal'fru'e, ke baldaŭ li dev'as hejm'e'n ir'i. Sed ankaŭ pas'int'foj'e li dir'is la sam'o'n, tamen jam du'on'nokt'o pas'is, kiam li sur'prem'is last'a'n kis'o'n al la ard'a'j kaj ruĝ'a'j lip'o'j de si'a trezor'o...
Ankoraŭ sonor'as la mez'a sonor'il'o... La hom'o'j rigard'ad'as
la sun'o'n kaj dir'as:
”Franina baldaŭ fin'sonor'os! Ho, kiel varm'e est'os en la preĝ'ej'o! Ĉio, ĉio fin'brul'os sub tia sun'o!”
La fajn'a polv'o sur la blank'a ŝose'o est'as kvazaŭ ard'ig'it'a; la polv'it'a ruĝ'a papav'o en la fos'aĵ'o apud la ŝose'o fleks'iĝ'as pro la terur'a varm'eg'o, la or'a spik'ar'o tut'e ne lul'iĝ'as. Ne ekzist'as laŭb'o, krom mal'solid'a ombr'o de mal'oft'a oliv'arb'o, kiu tuber'o'riĉ'a kresk'as sub la mur'o de la ŝose'o. La hom'o'j tra palpebr'o'j rigard'ad'as al la mar'o tra la eben'o de la trem'et'ant'a lum'o, kompat'ant'e la ŝip'et'o'j'n, kiu'j rigid'iĝ'is en la blank'a kviet'o. Ili'a'j vel'o'j pend'as sen'mov'e kaj splen'e re'spegul'iĝ'ant'e preciz'e sub la nigr'a renvers'it'a trunk'o.
Franina ankoraŭ ne pren'is la ŝnur'o'n de la grand'a sonor'il'o, sed la hom'o'j jam rapid'as kaj rapid'as. Ju pli proksim'e al la urb'et'o, des pli la ar'o'j de la hom'o'j pli'grand'iĝ'as kaj kun'fand'iĝ'as. La mal'hel'a Luĉica jen montr'iĝ'as kaj jen re'kaŝ'iĝ'as mal'antaŭ la mont'et'o, kiam ili mal'aper'as en la valet'o'n, kie mal'supr'e'n flu'as profund'a river'et'o al la mar'o. La flu'ej'o est'as sek'a, la ruĝ'a ter'o en ĝi fend'et'iĝ'is pro la varm'eg'o. Ne ekzist'as akv'o eĉ por palumb'o. Oni re'el'tord'as si'n sur la dekliv'o'n de la mont'o, kaj jen urb'et'o star'ant'a antaŭ ili. Ŝajn'as, ke la kampanil'o balanc'iĝ'as tra la vibr'ant'a aer'o. Sur la mur'eg'o'j, detru'iĝ'ant'a'j, verd'as mal'jun'a heder'o, la or'a kruc'o sur la preĝ'ej'o gaj'e re'bril'as. La dom'o de Stip'e blank'as, la vitr'o'j de ĝi'a'j fenestr'o'j flam'as de sun'radi'o'j.
Kiam la hom'o'j proksim'iĝ'is al la urb'et'o, la knab'in'o'j halt'is iom'et'e ĉe voj'kurb'iĝ'o. Ĉi tie ili mal'lig'is blu'a'n grand'a'n tuk'o'n, kiu'n ili port'is en'man'e, kaj sub la sun'o ek'bril'is mal'grand'a'j ŝu'et'o'j, kiu'j difekt'iĝ'us dum long'a voj'o. Tiam ili iom mal'lig'as si'a'j'n pantofl'o'j'n, kaj dum ili sur'pied'ig'as si'a'j'n ŝu'et'o'j'n, iu'j pli kuraĝ'a'j mar'ist'o'j turn'iĝ'us, se ili ne hont'us pro ĉe'est'o de pli'aĝ'ul'o, jes, ili turn'iĝ'us por admir'i blank'a'n ŝtrump'o'n kaj eĉ pli plen'form'a'n krur'o'n.
Kiam ĉiu'j ar'o'j proksim'iĝ'is al Luĉica, ating'is ili'n last'e bel'statur'a ĉarm'a jun'ul'o. Li'a vizaĝ'o est'is ruĝ'a kaj ŝvit'ant'a, kaj el li'a'j okul'o'j ard'is ĝoj'o, rigard'ant'e la gaj'a'n kaj al'log'a'n amas'o'n.
—Bon'a'n maten'o'n, hom'o'j! — salut'is la jun'ul'o.
—Hal'o, Mat'o! Bon'a'n maten'o'n! Kiel est'as? — ĝoj'kri'is tenac'a jun'ul'o kun brul'ant'a vizaĝ'o.
—Varm'e, mi fand'iĝ'os.
—Supoz'ebl'e vi hav'as grav'a'n afer'o'n en Luĉica, aŭ vi iu'n plezur'e vizit'as, ĉar vi ek'ir'is el Jelenŝĉica dum tia varm'eg'o, — pik'is li'n gaj'a knab'in'o.
—He, kiu sci'us! Ebl'e ambaŭ afer'o'j! — sving'is Mat'o sen'zorg'e.
—Neni'o strang'a! — ĝoj'kri'is mar'ist'o.
— Est'u gaj'a'j, kaj ni ŝerc'u ankaŭ ven'ont'jar'e! — re'dir'is Mat'o.
—Ja, pro anim'o mi'a, ne ekzist'as pli bel'a en Jelenŝĉica! Jes, jes, ŝi est'as bel'a kaj ĉarm'a, sed tio ne est'as plej grav'a! Ŝi est'as bon'a, labor'em'a kaj kviet'a, kaj tio plej grav'as ĉe vir'in'o, kiu oni'dir'e pov'as al'ĝust'ig'i eĉ plej mal'ĝentil'a'n krud'ul'o'n, — filozofi'is mal'jun'a mar'ist'o, kies profund'a'j haŭt'sulk'o'j etend'iĝ'is laŭ li'a frunt'o, kaj kun'iĝ'is ĉe la mez'o super la tuber'oid'a naz'o.
—Ankaŭ ŝi'a patr'in'o! Ne ekzist'is pli bel'a jun'ul'in'o ol ŝi! Jes, jes, pom'o ne fal'as for de si'a pom'uj'o. Ho, mult'o'n pek'us tiu, kiu i'o'n mal'bon'a'n dir'us kontraŭ Jela Ŝabariĉ! Ne ekzist'as pli honest'a vir'in'o en Luĉica ol ŝi est'as. Jes, jes, neniam aŭd'iĝ'is, ke la najbar'in'o'j blasfem'us ŝi'n. Ŝi ne est'as babil'em'a muel'il'o por sen'ĉes'e klak'ad'i antaŭ alies sojl'o! — el'spir'is mal'jun'ul'in'o, frot'ant'e si'a'n vizaĝ'o'n, plen'a'n kun profund'a'j sulk'o'j, per si'a magr'a man'dors'o, je kiu pend'is rozari'o.
—Ĉu vi, Mat'o, sci'as, ke hieraŭ ven'is la frat'o de Marija el Vieno? — demand'is li'n mar'ist'o.
—Ja, kiel, mi sci'u, mi nur hodiaŭ maten'e ven'is el Rijeka.
—Ho, pro hund'o'pied'o, kiel ĉarm'a jun'ul'o! Ver'e ni ĉiu'j mult'e bedaŭr'as, ke li ne est'iĝ'os sacerdot'o. Ni hav'us jun'a'n par'o ̨estron. Sed sci'u, mi ne dir'us, ke la nun'a par'o ̨estro ne est'as la ver'a anstataŭ'ant'o de Di'o en la preĝ'ej'o kaj ekster ĝi. Nu, kio'n ni pov'as, li jam sufiĉ'a'n neĝ'o'n posed'as ĉi tie, — dir'as mal'jun'a mar'ist'o, mal'kovr'int'e si'a'n kalv'a'n kap'o'n kaj montr'ant'e ĝi'n kvazaŭ la lun'lum'o'n bril'ig'us la nun'a sun'o.
—Jes, bon'a, bon'a hom'o est'as ni'a par'o ̨estro, sed ankaŭ ni'a, nu, kiel dir'i? Jes ankaŭ ni'a est'as bon'a paŝt'ist'o, sed ŝajn'as al mi, kio'n mi sci'as? Jes, mi dir'us tamen, ke li tro for'iĝ'as de la popol'o; jes, tiel, tiel! Jes, mi dir'us ke tio ne est'as bon'e! La pastr'o est'u pastr'o nur en la preĝ'ej'o, sed ekster ĝi li est'u ankaŭ simpl'a hom'o, simil'e al ni ĉiu'j. Li viv'as kun'e kun ni, li kon'as ĉiu'j'n ni'a'j'n zorg'o'j'n, kaj, kred'u al mi, li pov'us mult'foj'e help'i al ni. Ho jun'a mi est'as, sed mi rimark'as, ke mal'bon'a'j temp'o'j ek'est'is, — kap'jes'is Mat'o.
—Prav'e vi parol'as! Tia dir'o est'as ĝust'a! La pastr'o'j kiu'j konstant'e gap'as en libr'o'j'n, tiu'j nur taŭg'as, mi'a Mat'o, por grand'a'j urb'o'j, sed por ni taŭg'us iu kiu kompren'as ni'n. La episkop'o dev'us send'i al ni par'o ̨estron, fil'o'n de fos'ist'o! — asert'is mal'jun'a mar'ist'o, frap'ant'e per la man'dors'o de la dekstr'a al la polm'o de la mal'dekstr'a man'o.
—Ĉu vi, Mat'o, ĵaŭd'o'n post'tag'mez'e vetur'is sub ni'a'j klif'o'j al Rijeka? — demand'is jun'a mar'ist'o.
—Jes; ho ve, sufiĉ'e ni rem'is tiu'tag'e! Neni'u blov'et'o de ia ajn vent'o!
—Ĉu la boat'o bon'e navig'at'as? Ĝi est'as pli bel'a ol la antaŭ'a, — al'dir'is la mar'ist'o.
—Ĝi glit'as kvazaŭ per seb'o ŝmir'it'a, — fier'is Mat'o.
—Ĉu vi ankoraŭ kelk'foj'e re'memor'as pri la akcident'o, kiu traf'is vi'n la pas'int'a'n vintr'o'n? — demand'is li'n jun'ul'in'o rigard'ant'a li'a'n ĉarm'a'n vizaĝ'o'n.
—Kia util'o est'us de tio? Pli konven'as forges'i tia'j'n mal'agrabl'aĵ'o'j'n! — dir'is Mat'o kaj sving'is per'man'e.
—Cert'e vi nun pli atent'as; ĉu vi ne tim'as la mar'o'n? — re'demand'is la jun'ul'in'o.
—Kial tim'i! Oni ne dron'as ĉiu'tag'e!
Mat'o est'is dir'ant'a tio'n, dum Fran pren'is ĉiu'j'n tri ŝnur'o'j'n.
—Sinjor'o par'o ̨estro jam est'as en la sakristi'o; ĝust'a'temp'e ni al'ven'is, — dir'is mar'ist'o.
Post moment'o ili ir'is en la urb'et'o'n. Mat'o ek'ir'is tra la mal'grand'a'j sratetoj, kaj li al'paŝ'is sur la sojl'o'n de la dom'o de Ŝabariĉ. Tie li halt'is kaj ĵet'is si'a'n rigard'o'n al la kuir'ej'o. Neni'u est'is en'e. Sur la fajr'ej'o bol'is en kelk'a'j pot'o'j. La kat'o stern'is si'n mez'e de la plank'o, sur grand'a or'kolor'a makul'o, kiu fal'is en la kuir'ej'o'n tra la mal'ferm'it'a fenestr'o. En la kuir'ej'o est'is ĉio pur'a kaj ord'ig'it'a, kvazaŭ la Ŝabariĉanoj iu'n atend'us.
—He, hom'o'j! Ĉu neni'u est'as en la dom'o? — ek'kri'is Mat'o.
La jun'ul'o en'ir'is en la kuir'ej'o'n, kaj kiam post iom'a atend'o
neni'u respond'is al li, li de'nov'e kuraĝ'e ek'kri'is:
—Hom'o'j, Di'o don'u san'o'n! He, ĉu vi ĉiu'j for'ir'is en la preĝ'ej'o'n?
En la ĉambr'o iu mov'iĝ'is, la pord'o mal'rapid'e mal'ferm'iĝ'is,
kaj la ĉarm'a Marija, vest'it'a fest'o'tag'e, pudor'e el'flustr'is:
—Ho, Mat'o!
Kaŝ'rigard'ant'e al li'a'j nigr'a'j okul'o'j, ŝi ek'rid'et'is paradiz'e, kaj ruĝ'iĝ'int'e ŝi mal'lev'is si'a'n bel'eg'a'n kap'o'n.
—Bon'a'n maten'o'n, Marija!
—Feliĉ'o'don'a ĝi est'iĝ'u!
—Ĉu la vi'a'j est'as en la preĝ'ej'o? Kiel vi fart'as, kar'ul'in'o? — demand'is Mat'o, okup'it'a rigard'ant'e ŝi'a'n beat'a'n vizaĝ'o'n.
—Ho, ne est'as mal'bon'e, ne! Jes, mi est'as sol'a; ĵus la ni'a'j for'ir'is al la di'serv'o. Mi jam est'is ĉe la fru'a mes'o ĉi maten'e.
—Ankaŭ mi sam'e en Jelenŝĉica. Ho, kia varm'eg'o! Mi ja rost'iĝ'is dum'voj'e!
—For'met'u vi'a'n jak'o'n, en'ir'u en la ĉambr'o'n, — propon'is la knab'in'o.
Mat'o obe'is. Li for'ĵet'is si'a'n jak'o'n kaj la ĉapel'o'n sur la lit'o'n kaj ek'sid'is ĉe la fenestr'o.
—Ĉu vi sci'as, ke mi'a frat'o al'ven'is hieraŭ?
—Tio'n la hom'o'j dum'voj'e dir'is al mi. Ho, mi ĝust'e ŝat'us ek'kon'i li'n! Se li simil'as al vi, Marija, tiam li est'as tre...
—Nu, kial vi ne fin'dir'as?
—Pro kio vi ruĝ'iĝ'as? Vi kompren'is mi'n, Marija...
—Mat'o!
—Ja, rigard'u al mi'a vizaĝ'o, sed ne al la plank'o!
—Vi do ne kon'as mi'a'n frat'o'n?
—Jes kaj ne; Du Luĉicanoj vizit'as alt'a'j'n stud'o'j'n, jes du; ŝajn'as al mi, ke mi jam ie vid'is ili'n. Mi opini'as, ke vi'a frat'o est'as tiu alt'statur'a kaj fort'a sinjor'o kun nigr'a, krisp'a har'ar'o.
—Jes, tiu est'as li, sed tiu ali'a est'as...
—Kiu?... Jes, jes, tiu riĉ'a...
—Vi kon'as ankaŭ li'n?
—Jes, mi kon'as; sed vi'a vizaĝ'o iom mal'seren'iĝ'is...
—Ĉu mi'a?
—Jes, vi'a... Marija, kiom mi memor'as pri vi'a frat'o, li tut'e simil'as al vi. Jes, mi kon'as li'n nur laŭ'vid'e, ja vi sci'as, ke mi ne est'is oft'e en Luĉica...
Marija ek'sent'is ard'a'n ruĝ'o'n.
Kar'ul'in'o, sid'iĝ'u ĉi tie apud mi, jen tiel, nun est'as bon'e!...
Jes, kar'a mi'a, mi ne venad'is oft'e al Luĉica antaŭ'e. Sed nun, de'post la romp'iĝ'o de mi'a boat'o last'a'n vintr'o'n, mi ek'kon'is bon'a'j'n hom'o'j'n... Jen, la lit'o, sur kiu mi preskaŭ mort'is...
—Ho, Mat'o, ne permes'u al mi re'memor'i tiu'j'n tag'o'j'n!
—Kar'ul'in'o, nek patr'in'o nek frat'in'o, se mi hav'us ŝi'n, fleg'us mi'n tiel pacienc'e kiel vi...
—Marija, aŭskult'u al mi! Se ne okaz'us tiu mal'feliĉ'o...
La tut'a korp'o de la knab'in'o ek'sku'is. Mat'o pren'is ŝi'a'n man'o'n. Kaj li'a, kaj ŝi'a, ambaŭ man'o'j trem'et'is.
—Marija...
La knab'in'o'n tra'flu'is ekster'ordinar'a'j sku'sent'o'j. Per si'a'j nigr'a'j bril'a'j okul'o'j ŝi ĉarm'e kaj intim'e ek'kares'is la bel'a'n kaj verv'a'n vizaĝ'o'n de Mat'o.
—Kar'a Marija, ja, kio'n dir'i? Vi mem sci'as, jes, kar'ul'in'o, vi cert'e sci'as; mi ven'as ĉi tie'n en vi'a'n dom'o'n, mi dezir'us, sed vi...
—Mat'o!
—Jes, kar'ul'in'o, mi tut'e hont'as, ĉar mi ankoraŭ neni'o'n dir'is al vi!
La knab'in'o prem'is li'a'n man'o'n apenaŭ sent'ebl'e.
—Trezor'o mi'a, est'as mal'facil'e, sed tio'n dir'i al vi, mi dev'as,
ĉar jam temp'as:
jes, Marija mi venad'as al Luĉica nur pro vi...
Marija verv'e rigard'is al li'a'j okul'o'j. La vort'o'j de Mat'o dolĉ'e dorm'ig'is ŝi'a'n kor'o'n; torent'o da am'dolor'o kun'flu'is en ŝi'a'n anim'o'n. Trem'et'is la mal'sek'a'j lip'o'j, kaj en ŝi'a'n kar'a'n vizaĝ'o'n abrupt'e en'flu'is sang'o, febr'e ard'ig'ant'e ĝi'n, vast'iĝ'ant'e tra la plen'form'a kol'o ĝis la luks'o'aspekt'a brust'o, kiu dolor'e ŝvel'iĝ'is pro la fort'a'j kor'bat'o'j.
—Kar'ul'in'o am'at'a, mi dev'as dir'i, ja, mi'a kor'o krev'as, mi mem ne sci'as pro kio; jes, Marija, sci'u, ke vi est'as pli kar'a al mi ol la sun'o kaj mi'a san'o. Marija, kiel viv'i sen vi? Jes, kar'a mi'a unu'nur'a, se vi ne ŝat'us mi'n kiel edz'o'n, mi bedaŭr'us, ke mi ne dron'is, mi dezir'us...
—Mat'o, ĉu vi ne tim'as Di'o'n? — el'spir'is la knab'in'o, kaj ŝi'a'j jam mal'sek'a'j okul'o'j plen'iĝ'is per abund'a'j larm'o'j. Ŝi ek'trem'is tut'a. Laŭ ŝi'a vizaĝ'o tra'flug'is bril'o.
Mat'o tener'e al'tir'is ŝi'n al si, li ĉirkaŭ'zon'is per si'a dekstr'a brak'o ŝi'a'n fleks'o'svelt'a'n korp'o'n.
—Marija, est'u mi'a edz'in'o!
—Mat'o!
—Ĉu vi ne simpati'as mi'n?
—Jes... vi'n, — suspir'is la knab'in'o rigard'ant'e al li, ŝi sink'is sur li'a'j genu'o'j en dolĉ'a sen'zorg'o.
Mat'o fleks'is ŝi'n al si'a brust'o, met'is la man'o'j'n sur ŝi'a ard'a frunt'o, klin'is ŝi'a'n kap'o'n iom nuk'e'n kaj kis'is ŝi'n al la varm'a'j ŝvel'a'j lip'o'j.
La flor'ant'a korp'o de Marija trem'et'is en li'a brak'um'o. Ŝi apog'is si'a'n kap'o'n al li'a fortik'a ŝultr'o kaj ambaŭ silent'is ...
—Marija, vi do am'as mi'n? — ek'demand'is Mat'o per trem'raŭk'a voĉ'o.
La knab'in'o lev'is si'a'n kap'o'n, ŝi rigard'is al li tra la larm'o'j,
ŝi dolĉ'e ek'rid'et'is kaj el'buŝ'ig'is mal'laŭt'e:
—Jes, mi ĉiam pens'as pri vi.
Mat'o kis'is ŝi'a'n kar'a'n vizaĝ'o'n kaj verv'e brak'um'is ŝi'n...
La feliĉ'ul'o'j ek'trem'is kaj embaras'it'a'j ek'rigard'is al la pord'o de la kuir'ej'o.
Ili ek'aŭd'is morn'a'n kaj bas'a'n suspir'o'n, kvazaŭ oni dis'ŝir'us ies kor'o'n per mal'akr'a tranĉ'il'o, kaj ĝi mort'ant'e ek'ĝem'is.
—Kiu est'is en la kuir'ej'o? — demand'is Mat'o.
—Mi ne sci'as. Ĉu vi ne aŭd'is paŝ'bat'o'j'n?
—Mi aŭd'is. Ŝajn'as al mi, ke iu ek'ĝem'is kaj dent'o'grinc'is, kaj tiam el'kur'is el la kuir'ej'o.
—Ebl'e est'is Antonio, — Marija dir'is mal'laŭt'e kaj tim'em'e.
—Antonio!?
—Jes, Antonio. Li est'as ver'a strang'ul'o; mult'foj'e mi'a sang'o glaci'iĝ'as en la kor'o, dum li rigard'as mi'n iel mal'seren'e kaj koler'e, sed mi sci'as, ke li est'as bon'a kiel pan'o.
—Li kaŝ'e aŭskult'is ni'n... Mir'ind'eg'a kondut'o.
—La povr'ul'o!
—Ĉu ne, ke li est'as trov'it'o?
—Jes, la trov'it'o.
—Mi kompat'as, ke li neniu'n parenc'o'n hav'as en la tut'a mond'o.
—Li hav'as ni'n, ni zorg'as pri li kiel pri ni'a famili'an'o. Nu ni ne kulp'as, ke li est'as tiel ĉifon'it'a kaj hirt'a; ni propon'as van'e al li pli bon'a'n vest'aĵ'o'n, sed li neniel vol'as pren'i ĝi'n. Antonio est'as bon'anim'a; li salt'us eĉ en la mar'o'n pro mi aŭ pro mi'a frat'o Mark'o.
—Sed kie est'as vi'a frat'o, Marija?
—Cert'e sur'strat'e antaŭ la poŝt'ofic'ej'o. Tag'mez'e li cert'e ven'os. Ankaŭ la mes'o tiam fin'iĝ'os.
—Marija, hodiaŭ mi dev'as i'o'n dir'i al vi'a'j ge'patr'o'j, ja ankaŭ vi tio'n dezir'as?
—Mat'o, ne dir'u! — Marija rapid'is subtil'e por defend'i si'n.
—Ja, kiel ni pov'as ge'edz'iĝ'i sen sci'o de la vi'a'j?
—Jes, sed...
—Nu, kio okaz'as kun vi, Marija? Ĉu vi ne vol'as, ke mi parol'u kun vi'a patr'o?
—Parol'u, sed sen mi'a ĉe'est'o, — ek'rid'et'is la knab'in'o kaj ŝi'a'j okul'o'j mal'klar'iĝ'is.
—Nu, est'u tiel! Ho, Marija, vi ne konjekt'as kiom mi est'as feliĉ'a! Ĉu vi vol'os ir'i al Jelenŝĉica?
La knab'in'o riproĉ'is li'n per ĝoj'a rigard'o, kvazaŭ dir'ant'e:
Ja,
kial vi eĉ demand'as mi'n?
Tiam ili ek'star'is, ili al'proksim'iĝ'is al la mal'ferm'it'a fenestr'o.
Marija brak'um'is la kol'o'n de Mat'o kaj apog'is si'a'n kap'o'n sur li'a'n ŝultr'o'n. Neni'o'n parol'ant'a'j ili rigard'is al la blu'a mar'o. La sun'a or'o trans'verŝ'is si'n sur la trankvil'a'n surfac'o'n, sur la rok'a'n bord'o'n, laŭ la majoran'o'j kaj bazilioj sur la fenestr'o kaj laŭ ili'a'j ĉarm'a'j kap'o'j.
—Kar'a Marija, rigard'u la mar'o'n! Jes vi, kar'ul'in'o mi'a, se ĝi est'us ĉiam tiel trankvil'a, mi nun ne star'us apud vi, — suflor'is Mat'o kares'ant'e ŝi'a'n nigr'a'n kaj delikat'a'n har'ar'o'n.
—Tio est'as ver'o, Mat'o, — ek'rid'et'is la knab'in'o kaj pli firm'e ĉirkaŭ'brak'is li'n, tim'ant'e, ke ŝi pov'us perd'i li'n.
Ĉi'moment'e aŭd'iĝ'is el la kuir'ej'o:
—Ho ve, kiam ni hodiaŭ tag'manĝ'os? Kie'n ŝi, pro Di'o, for'ir'is? La fajr'o tut'e esting'iĝ'is!
Marija ek'rigard'is Mat'o'n kaj damp'e el'buŝ'ig'is:
—Ho, mi forges'is pri la tag'manĝ'o! Ho ve, kio'n la patr'in'o
dir'os?
—Marija, Marija, ja kie vi est'as, ho, neniam mizer'a est'u, kie vi est'as, — vok'is Jela.
Mat'o kaj la knab'in'o montr'iĝ'is ĉe la pord'o. Jela surpriz'iĝ'is.
—Jen ni! Mi kulp'as pri ĉio!
—Ho, vi est'as ĉi tie!? Sed kiam vi ven'is? Ve, mi'a fajr'o! Marija, kial vi ne zorg'is iom? Ho, jun'ec'o, jun'ec'o!
La vang'o'j de Marija ard'is; ŝi ne sci'is, kie'n rigard'i.
—Mi zorg'is, sed la lign'o'j ne taŭg'as, — dir'is la knab'in'o embaras'it'e.
—Kial vi eksplik'as! Ke la lign'o'j ne taŭg'as? Ili est'as sek'a'j, kiel mi'a'j ost'o'j. Sed, kiel vi, Mat'o, fart'as? Ho, kiel varm'e est'is en la preĝ'ej'o! Est'as domaĝ'e, ke vi ne est'is ĉe la sankt'a mes'o! La sinjor'o par'o ̨estro dir'is al ni mult'a'j'n bel'a'j'n vort'o'j'n, kaj li ĉiam parol'as kaj klar'ig'as; kaj, ĉu vi opini'as, ke la hom'o'j est'os pro tio iom pli bon'a'j? Jen, eĉ ne en unu pot'o bol'as akv'o!
Mat'o, ĉu vi jam vid'is mi'a'n fil'o'n? Jes, jes, hieraŭ vesper'e li ven'is. Ankaŭ pri vi ni esper'is. Ho, paf'il'o ne mort'ig'u li'n!
—Kiu'n, Jela? — demand'is Mat'o.
—Mi'a'n fil'o'n, mi'a'n Mark'o'n.
—Ja kial?
—Mi ĉiam bedaŭr'os, ke li ne est'as ni'a par'o ̨estro. Jes, ankaŭ vi'n ni atend'is, kaj pro tio ni pren'is ankaŭ iom da bon'a viand'o, kaj nun jen, ĉio ankoraŭ est'as krud'a. Kio'n ni pov'as nun? Iom pacienc'a vi est'u, se vi est'as mal'sat'a.
—Ho, pri mi est'as facil'e! Unu hor'o'n pli- aŭ mal'pli fru'e, est'as egal'e, — respond'is Mat'o rid'et'ant'e.
—Marija, vi est'as ruĝ'a kiel omar'o. Mat'o, Mat'o, vi i'o'n flustr'is en ŝi'a'n orel'o'n! — dir'is Jela rigard'ant'e al la jun'ul'o, kvazaŭ
vol'ant'e dir'i:
Jes, vi opini'as, ke vi pov'as ruz'i kontraŭ mi kaj
tromp'i mi'n!
— Ne mi, Jela, eĉ unu vort'o'n mi ne dir'is.
—He, eĉ se jes! Vi est'as jun'a kaj san'a, pro tio vi ne pere'ig'is vi'a'n anim'o'n!
—Nu, kial ni nun muel'as ĉi'aĵ'o'j'n! Vi, Jela, prepar'u la tag'manĝ'o'n por ni, kaj se vi prav'as, ke mi i'o'n flustr'is al Marija, ni parol'os pri tio post la tag'manĝ'o.
—Mat'o! — riproĉ'is li'n Marija.
—Bon'e, bel'e, kvazaŭ ŝtel'ist'o, kiam patr'in'o ne est'as hejm'e!
Tiel do, Mat'o, tiel? Kaj jen ŝi, tiu ĉi sankt'ul'in'o! — ŝerc'is Jela al'koks'ig'int'e si'a'j'n man'o'j'n.
—Nek mi est'as sankt'ul'in'o, nek Mat'o ŝtel'ist'o est'as! Kompren'u, pa'nj'o! — dir'is Marija rid'ant'e sonor'e.
—Vi kar'a Jela sci'as laŭ vi mem, ke ekzist'as afer'o'j, kiu'j'n oni pov'as anonc'i nur kvar-okul'e.
—Ho, kiel vi Mat'o est'as saĝ'a kaj sprit'a! Ĉu vi opini'as, ke mi neniam est'is jun'a. Kred'u al mi, mi eĉ nun ne kun ĉiu kompar'ebl'as. En ni'a region'o ne ekzist'as plu sang'o kia tiam, kiam mi est'is tiom jar'aĝ'a kiom Marija nun est'as. Jes, jes, tiam la knab'in'o'j kvazaŭ est'is el silik'o. Kiam ili edz'in'iĝ'is, ili ne velk'is jam post du'on'o de jar'o. Ĉio, ĉio iel renvers'iĝ'is en la mond'o. Se nun vir'in'o nask'as, ŝi bezon'as dek'kvin tag'o'j'n por el'volv'i si'n el la lit'o, dum al mi sufiĉ'is nur du tag'o'j da post'akuŝ'a ripoz'o; ni'a'j mar'ist'o'j kaj la soldat'ar'o ĉio'n venen'ig'is! Ja kiam okaz'is en tiam'a'j temp'o'j en ni'a'j region'o'j, ke iu hav'us flik'it'a'n haŭt'o'n sur la kol'o? Ho, Di'o kar'a, kio far'iĝ'os el tiu ĉi mond'o? Neniam, jes...
—Pa'nj'o, ni tag'manĝ'os krepusk'e! — Marija inter'romp'is ŝi'a'n parol'o'n.
—Jes, kar'ul'in'o, vi prav'as! Nu, nu, las'u mi'n sen'ĝen'a nun! — dir'is Jela kaj komenc'is incit'i la fajr'o'n kaj pli konven'e aranĝ'i la pot'o'j'n.
En tiu moment'o en la dom'o'n en'ir'is Antun, la patr'o de Marija, kaj rimark'int'e Mat'o'n, li salut'is li'n:
—Ho, Mat'o! Bon'a'n tag'o'n! Kia bon'o okaz'is?
—Mal'bon'o ne evit'as ni'n! — Mat'o respond'is ŝerc'e.
—Mal'bon'o!? — Antun ek'mir'is.
—Jes, ĝust'e tiel! La tut'a'n hor'o'n pli mal'fru'e vi tag'manĝ'os hodiaŭ ol kutim'e.
—Sed ĵus mi'n atak'is mal'fort'ec'o.
—Dum vi preĝ'is al Di'o en la preĝ'ej'o, Marija inter'parol'is kun mi, kaj dum la konversaci'o ŝi forges'is pri la pot'o'j.
—Ĉiu'j mal'bon'o'j for'pas'u kun'e kun ĉi tiu, kar'a Mat'o. Sed, ĉu vi jam renkont'iĝ'is kun Mark'o? Nun, ĝust'e nun li ven'os hejm'e'n. Mi renkont'is li'n sur la ŝose'o, kaj mi dir'is al li, ke li ven'u baldaŭ, ĉar mi opini'is, ke la tag'manĝ'o est'as jam pret'a.
—Li jam ir'as, mi aŭd'as li'a'j'n paŝ'bat'o'j'n, — dir'is Marija.
Kaj ver'e, antaŭ la dom'o aŭd'iĝ'is grinc'et'ad'o de sinjor'ec'a'j ŝu'o'j.
Alt'statur'a, ĉarm'a jun'ul'o hast'e en'paŝ'is en la kuir'ej'o'n —Ho, ho! Ŝajn'as al mi, ke la tag'manĝ'o ankoraŭ ne... ho jen! Ĉu est'as vi, Mat'o? Jes, jes, laŭ la pri'skrib'o de mi'a frat'in'o, plej'ebl'e est'as vi. Kiel vi fart'as, kar'a amik'o? Mi pren'u vi'a'n man'o'n! — Mark'o salut'is la jun'a'n mar'ist'o'n.
—Jes, sinjor'o, mi est'as:
Mat'o Bartoliĉ. Vi jam sci'as mi'a'n
nom'o'n.
—Ho jes. Mult'a'j'n rakont'o'j'n mi jam aŭd'is pri vi dum tiu mal'long'a temp'o de mi'a rest'ad'o hejm'e, oni dir'is, ke vi est'is atend'at'a hodiaŭ.
—Kio'n far'i? Hodiaŭ est'as dimanĉ'o! Neni'o grav'a est'is far'end'a hejm'e, kaj mi ek'ir'is laŭ la ŝose'o direkt'e al Luĉica. Ja en tiu ĉi dom'o mi sent'as mi'n kvazaŭ en mi'a dom'o, kaj ne est'us dec'e, se mi ne vizit'us vi'a'j'n ge'patr'o'j'n kelk'a'temp'e.
—Ĉu neniu'n ali'a'n pli? — al'don'is Mark'o rid'et'ant'e kaj akcent'ant'e ĉiu'n vort'o'n.
Mat'o ĵet'is rigard'o'n al Marija, kaj kiam li rimark'is ŝi'n ruĝ'iĝ'ant'a, li ruĝ'iĝ'is sam'e.
—Mark'o, vi ĉiam em'as parol'i vant'aĵ'o'j'n! — riproĉ'is li'n li'a patr'o.
—Ne koncern'as vi'n pro kio Mat'o vizit'as ni'n! — ek'ŝerc'is Marija mal'laŭt'e.
—Mark'o, hont'u iom! Ne koncern'u vi'n pri tio, kio ne rilat'as al vi! Vi persist'e klopod'as incit'i Marijan kaj tikl'as ŝi'n sen'ĉes'e, de kiam vi ven'is hejm'e'n, — dir'is Jela rid'et'ant'e.
—Li ŝerc'u iom! Bel'e est'as, kiam la sinjor'o'j est'as bon'humor'a'j, — man'sving'is Mat'o.
—Mat'o, jen, li baldaŭ far'iĝ'os ni'a kurac'ist'o, — Antun aplomb'e fier'is, montr'ant'e per'man'e al la fil'o.
—Sinjor'o Mark'o cert'e ne rest'os en Luĉica. Ja kio'n far'i ĉi tie? En la tut'a Luĉica ne ekzist'as pli ol kvin mal'san'ul'o'j! — rid'et'is Mat'o.
—Ho, kia util'o de li!? — ek'kri'is Jela kaj afabl'e rigard'is al si'a fil'o.
—Aŭskult'u, Mark'o, aŭskult'u! Ni'a pa'nj'o ĉiam i'o'n kontraŭ'as al kurac'ist'o'j, — al'don'is Marija.
—He, tio est'as mal'nov'a'j parol'o'j! Ŝi vol'us aŭd'i mi'n predik'i al la luĉicanoj; sed mi ne sci'us kio'n! Ĉu mi prav'as, kar'a pa'nj'o?
—Filĉjo, vi prav'e parol'as! Mi eĉ mi'a'n vid'pov'o'n ŝanĝ'e'don'us por tio! Sed nun, mi povr'a mal'jun'ul'in'o, kio'n pov'as far'i?
Se tiel okaz'is, est'u tiel pro la glor'o de Di'o! Ja, ĉu tiel aŭ aliel, egal'e mal'long'e daŭr'as. Jes, jes, nur ĝis la tomb'o. Ĉio rapid'e for'pas'as; la jun'ec'o, la fier'ec'o kaj la san'o!
—Nu, nu, oldunjo, for'met'u tiu'j'n babil'o'j'n! Ili est'as kvazaŭ antaŭ-pas'int'jar'a burask'o! Ni hodiaŭ tag'manĝ'os kiel alt'a sinjor'ar'o! Mi mal'sat'iĝ'is kiel lup'o! — plend'is la mal'jun'a Antun.
—En'ven'u la ĉambr'o'n, tuj ĝi pret'iĝ'os. Vi, old'ul'o, al'port'u vin'o'n; la pli bon'a'n vi pren'u.
Antun de'pren'is de sur la bret'ar'o grand'a'n argil'a'n kruĉ'o'n, li lev'is pord'o'n ĉe la plank'o, kaj li descend'is en la kel'o'n laŭ la krut'a rond'ŝtup'ar'o. El la kel'apertur'o frap'is humid'a aer'o odor'ant'a je vin'o, je pekl'it'a'j rap'o'j kaj saŭrkraŭt'o'j, je mal'nov'a'j vaz'o'j kaj barel'o'j.
—Terur'a varm'o sur'prem'is ni'n! Plej'bon'e est'us tag'manĝ'i en la kel'o. Kaj nun, ek al la tabl'o, kar'a amik'o! Jen, ni ankoraŭ ne tag'manĝ'is kun'e! — ĝoj'kri'is Mark'o, kaj pren'int'e la man'o'n de Mat'o, li pel'is li'n en la ĉambr'o'n.
—Se ne ĝis nun, ek de nun ni pli oft'e tag'manĝ'os! — dir'is Mat'o sving'ant'e alt'e per la man'o.
Iom post'e Marija kaj Jela plen'ig'is la teler'o'j'n per la sup'o, kaj ĉiu'j sid'iĝ'is al la tabl'o. La ruĝ'a vin'o gaj'e re'spegul'iĝ'is en grand'a botel'o; vapor'o de la varm'a sup'o lev'iĝ'is trankvil'e al la plafon'o de la ĉambr'o. La vir'o'j de'met'is si'a'j'n jak'o'j'n.
—Sinjor'o Mark'o, vi pardon'os, — sen'kulp'ig'is si'n Mat'o, ĵet'int'e si'a'n jak'o'n sur la lit'o'n.
—Ja, ne zorg'u! Jen mi; unu, du, tri, nun est'as bon'e! — el'spir'is Mat'o de'ĵet'int'e la jak'o'n, la veŝt'o'n, la kol'um'o'n kaj la brak'um'o'j'n sur la lit'o'n.
Mark'o de'nov'e sid'iĝ'is, al'lok'iĝ'is, kaj dolĉ'e ek'manĝ'is.
—Filĉjo, ĉu vi ne hont'as? — riproĉ'is li'n la patr'in'o.
—Kial?
—Ja vi komenc'is manĝ'i, sed vi eĉ ne kruc'o'sign'is vi'n!
—Jes, vi prav'as, pa'nj'o, — dir'is Mark'o kaj kruc'o'sign'is si'n.
—Sci'u, en grand'a'j urb'o'j oni al'kutim'iĝ'as al ĉi'a'j mal'bon'o'j. Jen, en Vieno ne est'as tia kutim'o.
—Mi ne sci'is, ke en Vieno est'as sen'kred'ul'o'j, — sku'is Jela per si'a'j ŝultr'o'j.
—Ĉu sen'kred'ul'o'j? — Antun pri'mok'is si'a'n edz'in'o'n.
—Ja, eĉ pli mal'bon'a'j ol sen'kred'ul'o'j! — refut'is li'n la mal'jun'ul'in'o.
Mark'o tord'is supr'e'n la manik'o'j'n de si'a ĉemiz'o, kaj ne plu aŭskult'is la vort'o'j'n de si'a patr'in'o. Li est'is tre ĉarm'a jun'ul'o, ĉirkaŭ du'dek'kvin-jar'a. La dekolt'it'a, fortik'a kaj blank'haŭt'a kol'o super la larĝ'a brust'o, iom pli mal'hel'a haŭt'kolor'o de la san'a vizaĝ'o kaj li'a'j gaj'a'j nigr'a'j okul'o'j, ĉio atest'is, ke Mark'o posed'as tenac'a'n kaj kiel silik'o fortik'a'n kompleksi'o'n. Li manĝ'is, kiel manĝ'as san'a'j kaj mal'sat'a'j jun'a'j hom'o'j. Li rigard'is al la frat'in'o kaj al Mat'o per si'a'j bril'a'j okul'o'j, kiu'j permanent'e radi'is gaj'a'n mien'o'n. Li est'as ekster'ordinar'e ĝoj'a kaj kontent'a en tiu ĉi mal'grand'a ĉambr'et'o, en tiu ĉi modest'a mar'ist'a dom'et'o kiu re'spegul'iĝ'is en la kalm'a mar'o de sur la impon'a'j klif'o'j.
—Mark'o, ĉu vi ŝat'us pli de la sup'o? — Jela demand'is si'a'n fil'o'n.
—Jes, en'verŝ'u pli, ĉar tia'n mi ne manĝ'as ĉiu'tag'e en Vieno.
—Sed, kar'a filĉjo, kiu kred'us, ke tie kie viv'as ni'a imperi'estr'o, pov'as viv'i ankaŭ la fil'o de la mar'ist'o Ŝabariĉ, — kap'balanc'is Jela.
—Sed mi ne manĝ'as kun la imperi'estr'o! Kred'u mi'n:
la sup'o en Vieno est'as ver'a post'lav'aĵ'o. Kaj ĉu vi opini'as, ke oni tie
plen'ig'as pot'o'n per riz'o kiel ĉe ni? Jes, oni preskaŭ lac'iĝ'as
kapt'ant'e kelk'a'j'n grajn'o'j'n, kiu'j sur ĝi flos'as kvazaŭ verm'o'j.
—Sinjor'o Mark'o, ĉu en Vieno ekzist'as pli da dom'o'j ol en Triest'o? — demand'is Mat'o.
—Dek'obl'e pli, dek'obl'e!
—Ho, kio'n ni povr'a?! Mi nask'iĝ'is en Luĉica kaj mi mort'os ĉi tie vid'int'e neni'o'n krom ĝis Rijeka, — suspir'ant'e al'don'is Jela.
—Nu, aŭskult'u mi'n filĉjo, vi tamen ne vid'is ĉio'n! Mi est'is en Londono tri foj'o'j'n! Ĝi est'as urb'eg'o, kar'a mi'a! Jes, kiel de ĉi tie ĝis Rijeka, ĉie dom'o'j apud dom'o'j, ĝis sen'fin'o, — Antun man'sving'is tie'n kaj re'e'n ĉiu'direkt'e'n. — Ho, sufiĉ'a'n nombr'o'n da urb'o'j mi vid'is, kvin'dek'o'n cert'e!
—Sed aŭskult'u, Londra (Londono) est'as ĉe'mar'a urb'o, dum Vieno ne hav'as mar'haven'o'n. Mi ne pov'us viv'i en sen'mar'a urb'o, — asert'is Mat'o.
—Al ni la sinjor'o par'o ̨estro parol'is, ke ekzist'as grand'a'j urb'o'j en la nov'a mond'o'part'o, nu kiel ĝi nom'iĝ'as? — demand'is Marija embaras'e.
—Amerik'o, — instru'is ŝi'n la frat'o.
—Jes, jes, Meriko, — asert'is Jela.
—Ĝi est'as grand'a land'o, tiu Amerik'o; tie viv'as ankaŭ tut'e nigr'a'j hom'o'j, — rakont'is Antun al si'a edz'in'o.
—Ve, Di'o sav'u ni'n kontraŭ ili! — al'don'is Jela kruc'o'sign'ant'e si'n.
—Kial vi kruc'o'sign'as vi'n, ja ankaŭ ili est'as sam'e bon'a'j kiel ni! — sci'ig'is ŝi'n Antun trankvil'e. —La ŝip'estr'o oft'e parol'is al ni, ke ekzist'as land'o'j, kie tia'j nigr'a'j hom'o'j manĝ'as ni'n blank'ul'o'j'n, sed mi ne kred'as al tio, ĉar mi sci'as, ke la sinjor'ar'o oft'e ŝerc'e kred'ig'as povr'ul'o'j'n pri ĉi'aĵ'o'j. Kiel vi opini'as, Mat'o?
—Mi ne sci'as kio'n dir'i! — la jun'ul'o sku'ig'is la ŝultr'o'j'n.
—En'mond'e ekzist'as ĉi'a'j mal'bon'aĵ'o'j! — el'spir'is Jela.
—Ekzist'as ankaŭ bon'aĵ'o'j, kar'a pa'nj'o! — korekt'is ŝi'n Mark'o.
—Ĉiel, Jela? Iu'j pen'as per'kap'e, ali'a'j per rem'il'o'j. Sed, mi opini'as, ke ne est'as agrabl'e strab'i al libr'o'j, — dir'is Mat'o.
—Ja vi fal'is sur la kap'o'n! Ĉu vi opini'as, ke ni'a Mark'o ĉiam nur al libr'o'j strab'as? — demand'as Antun rid'et'ant'e. —Ĉu vi ne kon'as ĉi'a'j'n amuz'o'j'n en grand'a'j urb'o'j; la muzik'o'j'n, la danc'ad'o'j'n, la teatr'o'j'n, la ...
—La teatr'o'j'n, la prezent'ej'o'j'n, — korekt'is Mark'o la patr'o'n.
—Sed, kio de'nov'e est'as tiu teatr'o? — demand'is Jela rigard'ant'e si'a'n fil'o'n, tim'ant'e, ke tio est'as ankaŭ mal'bon'o.
—Ja, mi jam dek'foj'e parol'is al vi, ke en Rijeka est'as grand'a dom'o, — dir'is Marija. —La pas'int'a'n jar'o'n mi mem trov'iĝ'is sub ĝi'a tegment'o. Kelk'a'j hom'o'j parol'is antaŭ ali'a'j aŭskult'ant'o'j kiu'j sid'is en et'a'j ĉambr'et'o'j tri'op'e aŭ pli, kvazaŭ teler'o'j sur la bret'o'j. Tiu'j antaŭ'e kverel'is kaj mort'ig'ad'is inter si. Ankaŭ mal'supr'e mez'e de la dom'o sid'is trankvil'e mult'a'j hom'o'j, nur kelk'foj'e ili kri'is kaj frap'ad'is per polm'o'j al polm'o'j.
Mark'o atent'e kaj serioz'e aŭskult'is la vort'o'j'n de si'a frat'in'o.
—Sed, ĉu vi kompren'is tiu'j'n hom'o'j'n, kial ili kverel'is? — demand'is Mat'o. —Kun kiu vi est'is en tiu dom'o?
—La negoc'ist'o Stip'e konduk'is mi'n kun ni'a najbar'in'o. Mi kompren'is eĉ ne unu vort'o'n, ĉar ili parol'is ital'lingv'e.
—Ja, kial ili ne parol'is kroat'e? — demand'is Jela mir'ant'e.
—Se ili parol'us kroat'e, ĉiu'j rijekanoj kompren'us ili'n. Mi vizit'as Rijekon ĉiu'semajn'e. Mi rilat'as kun mult'nombr'a popol'o, kaj ĉiu'j kompren'as mi'n parol'ant'a'n ni'a'n lingv'o'n, — el'dir'is Mat'o.
—Por sinjor'o'j konven'as la ital'a lingv'o, dum la kroat'a est'as por ni mal'riĉ'ul'o'j, — man'sving'is Antun.
—Kial? — demand'is Mark'o sku'iĝ'int'e mal'agrabl'e.
—Kiu pov'us tio'n sci'i! La sinjor'o par'o ̨estro dir'as, ke ni'a lingv'o taŭg'as sam'e kiel ĉiu ali'a, eĉ pli bel'a ol mult'a'j ali'a'j, dum la urb'estr'o dir'as, ke ni'a lingv'o est'as por tiu'j kiu'j paŝt'ad'as kapr'in'o'j'n, — re'dir'as Antun.
—Kar'a pa'ĉj'o, al'port'u botel'o'n da vin'o, kaj for'las'u politik'o'n; tiu'j afer'o'j ne koncern'as vi'n.
—Kio'n li ja sci'as pri la politik'o! — al'don'is Jela rid'et'ant'e.
—Silent'u, mal'jun'ul'in'o, ne implik'iĝ'u en la vir'a'j'n afer'o'j'n, sed al'port'u iom da nigr'a kaf'o. Ĝi ne mal'util'os post ĉi tiu'j fiŝ'o'j.
Tiel ŝerc'ant'e kaj parol'ant'e, fin'iĝ'is la tag'manĝ'o. Kiam Jela
al'port'is kaf'o'n, Mark'o dir'is al si'a frat'in'o:
—Marija, mi pet'as, rigard'u, ĉu mi hav'as cigar'o'n en la jak'o.
—Eĉ ne unu vi hav'as, — respond'is la knab'in'o tra'serĉ'int'e ĉiu'j'n poŝ'o'j'n de la jak'o.
—Mi hav'is kelk'a'j'n, sed mi for'fum'is ili'n dum'voj'e, — plend'is Mat'o, ke li ne pov'as regal'i sinjor'o'n Mark'o'n.
—Send'u iu'n al butik'o por al'port'i kelk'a'j'n; ja kie est'as Antonio? He, Antonio! — ek'vok'is Mark'o.
—Li ne est'as hejm'e, — dir'is Marija embaras'e rigard'ant'e al Mat'o.
—Kie'n li de'voj'iĝ'is? — demand'is Antun.
—De fru'maten'e mi ne vid'is li'n. Probabl'e li kapt'as fiŝ'o'j'n, — respond'is Jela.
—Mat'o, vi kon'as li'n? Ho, li est'as bon'anim'a hom'o! — dir'as Mark'o.
—Mi kon'as, sed iel strang-kondut'a li aspekt'as.
—Jes, strang-kondut'a; foj'e pas'as po du tag'o'j ĝis li el'buŝ'ig'as vort'o'n, kaj last'a'temp'e li daŭr'e est'as pli kaj pli mal'gaj'a kaj silent'em'a. Di'o sci'as, kio kirl'iĝ'as en li'a kap'o, — dir'is Jela sving'ant'e per si'a kap'o.
Marija el'ir'is el la dom'o por aĉet'i cigar'o'j'n. Ĉiu'j en la ĉambr'et'o silent'iĝ'is. Post iom'a paŭz'o la silent'o'n inter'romp'is Antun, kiu demand'is Mat'o'n:
—Ĉu vi ek'ir'os hejm'e'n antaŭ la vesper'o?
—Jes, jes, post iom'a frisk'iĝ'o, — respond'is Mat'o kaj tiam li ek'pens'iĝ'is.
La jun'ul'o intenc'is i'o'n dir'i, sed li ne pov'is pro ekscit'iĝ'o, kiu evident'e kresk'is sur li'a vizaĝ'o.
—La sun'varm'eg'o brul'ig'is vi'n hodiaŭ, — dir'is Jela, — nu, ni amik'iĝ'is, kaj vi promes'is post la akcident'o, ke vi kelk'iam vizit'os ni'n.
—Mat'o ne ek'ir'us al Luĉica dum tia varm'eg'o, se li'a'n kor'o'n ne log'us bel'a jun'ul'in'o en ni'a lok'o! Ĉu jes, ke mi traf'is? — dir'is Mark'o rid'et'ant'e.
—Iel simil'e, jes, — el'balbut'is Mat'o, kaj li'a bel'a vizaĝ'o ruĝ'iĝ'is.
—Nu, dir'u al mi ŝi'a'n nom'o'n, kaj mi amik'e konsil'os kaj instru'os vi'n. Nu, Mat'o, ke ni aŭd'u! Se vi dezir'as, mi svat'os por vi kaj mi kun ŝi'a patr'o pret'ig'os vi'a'n ge'fianĉ'iĝ'o'n.
—Sinjor'o Mark'o, vi facil'e parol'as, sed mi ...! Vi ne ofer'os mult'a'j'n paŝ'o'j'n por trov'i tiu'n, pro kiu mi venad'as al Luĉica.
Nu, aŭskult'u, kial hezit'i se ni trov'iĝ'as nun ĉe la tem'o? Vi dezir'as, ke mi dir'u, kio prem'as mi'a'n kor'o'n...
Ĉiu'j ek'silent'is, dum Mat'o daŭr'ig'is per ne'cert'a voĉ'o:
—Kar'a mi'a amik'o Antun, vi..., — sed li ne fin'dir'is, ĉar la
vort'o halt'is en la gorĝ'o.
—Ek, Mat'o, vi mal'pez'iĝ'os! — kuraĝ'ig'is li'n Mark'o.
—Antun, pardon'u al mi, ke mi nom'as vi'n amik'o. Mi tiel ne rajt'as, ĉar vi pov'us est'i mi'a bo'patr'o. Vi sci'as...
—Mat'o, mi aŭskult'as vi'n, — dir'is Antun post long'a atend'o, rigard'ant'e tra la fenestr'o.
—Ver'e dir'it'e, aŭskult'u, mi vol'us, ke vi don'u vi'a'n Marijan al mi kiel edz'in'o'n. Mi esper'as, ke vi ne kontraŭ'os; mi est'as jun'a, ankaŭ sub propr'a tegment'o, kvankam mi spert'is akcident'o'n ĉi-vintr'e, tamen mi ne dev'as vag'i ĉirkaŭ alies sojl'o'j.
Mi'a patr'in'o mal'jun'iĝ'is kaj mal'fort'iĝ'is, en la hejm'o est'as bezon'at'a'j jun'a'j muskol'o'j, kaj vi'a Marija al mi'a kor'o al'kroĉ'iĝ'is.
—Mat'o, mi vid'as, ke vi destin'iĝ'is unu al la ali'a! Bon'e, mi ĝoj'as el'kor'e kaj ĉi'a'n feliĉ'o'n mi dezir'as al vi. Vi pri'diskut'u kun Marija pri tio, kaj se ŝi konsent'os, Di'o don'u, ke tiu ĉi moment'o est'u feliĉ'ig'a! — el'buŝ'ig'is Antun turn'int'e si'n al la mar'o, por ke iu ne rimark'u li'a'j'n mal'klar'iĝ'int'a'j'n okul'o'j'n.
—Mat'o, kvazaŭ vi ambaŭ nask'iĝ'is unu por la ali'a! Vi est'as jun'a'j kaj san'a'j; labor'u kaj ŝpar'u kaj ne mank'os pan'krust'o al vi. Mi ne vol'as laŭd'i mi'n, sed ĉiu patr'in'o est'us fier'a pri mi'a Marija. Vi, Mat'o est'as saĝ'a kaj labor'em'a, iom da hav'aĵ'o vi hav'as, ankaŭ al Marija ni don'os iom, kiom ni pov'as. Ŝi ne for'ir'os el ni'a dom'o kvazaŭ orf'o, ja ni ne est'as mal'riĉ'a'j kiel preĝ'ej'a'j mus'o'j! — fin'is Jela viŝ'ant'e la larm'o'j'n per la antaŭ'tuk'o.
Ĉi'moment'e Marija sur'paŝ'is trans la sojl'o'n, port'ant'a cigar'o'j'n en'man'e. Ŝi ek'rigard'is al la frat'o kaj li per grav'a mien'o ek'rid'et'is al ŝi. La mok'rid'et'o de Mark'o, la silent'o en la ĉambr'o kaj embaras'o sur la vizaĝ'o'j de ĉiu'j, al'forĝ'is ŝi'n al la sojl'o; tiel surpriz'it'a ŝi rest'is tie kun la mal'supr'e'n klin'it'a kap'o.
—Marija, — Jela el'buŝ'ig'is, — ĵus ni parol'is pri vi.
La ĉarm'a knab'in'o ruĝ'iĝ'is kol'e kaj la vang'e ĝis la nigr'a kaj bril'a har'ar'o. Ŝi rigard'is ter'e'n.
—Mat'o vol'as, ke vi est'u li'a edz'in'o, kaj se vi konsent'as, ni ankaŭ konsent'os, — dir'is ŝi'a patr'o. —Nu, Marija, ne hont'u!
Vi ne est'as infan'o plu, ven'u pli proksim'e'n!
—Pa'nj'o! — ek'ĝem'is la knab'in'o, kaj proksim'iĝ'int'e al la lit'o, ŝi apog'is si'n al ĝi kaj tie kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n.
Mark'o salt'o'paŝ'is al la frat'in'o, li kapt'is ŝi'a'n kap'o'n per si'a'j
ambaŭ man'o'j kaj per'fort'e mov'ig'is ŝi'n for la lit'o. Marija tiam
kaŝ'is la vizaĝ'o'n per si'a'j man'o'j, sed Mark'o for'ig'ant'e ŝi'a'j'n man'o'j'n ek'demand'is:
—Nu, kar'ul'in'o, ĉu vi am'as li'n aŭ ne?
—Mark'o, Mark'o? — Marija pet'is, sed ŝi'a voĉ'o ĝoj'e trem'et'is.
—Ĉu jes, aŭ ne?
—Las'u ŝi'n! — minac'et'is la patr'in'o.
Mat'o al'paŝ'is al la jun'ul'in'o, kaj pren'int'e ŝi'a'n man'o'n, li dolĉ'a'voĉ'e demand'is:
—Kar'a Marija, dir'u, trankvil'ig'u ni'n ĉiu'j'n, dir'u al mi, ĉu vi
vol'as ir'i kun mi al Jelenŝĉica?
Marija dir'is neni'o'n, sed ŝi tener'e sving'iĝ'is al li'a brak'um'o kaj en'ŝov'is si'a'n kap'o'n en li'a'n sin'o'n. La okul'o'j de Mat'o ĝoj'e bril'is sent'ant'e ŝi'a'n varm'et'a'n el'spir'o'n ĉe li'a brak'um'o. La el'spir'o hejt'is li'a'n rapid'e puls'ant'a'n kor'o'n, kiu ne pov'is trankvil'iĝ'i kaj mild'iĝ'i. El la okul'o'j de Jela ek'ŝtorm'is torent'o da larm'o'j, vid'ant'e si'a'n fil'in'o'n en la brak'um'o de la vir'o, kiu sinkop'e mal'varm'a kuŝ'is en ĉi tiu lit'o antaŭ ok monat'o'j.
—Est'u feliĉ'a'j! — singult'is Jela. —Vi ne ek'kon'u mal'bon'aĵ'o'j'n kaj dolor'o'j'n! Di'o ben'u vi'n kaj don'u si'a'n grac'o'n por la san'o kaj la honest'o!
Dum Jela parol'is, Mark'o en'verŝ'is la ruĝ'a'n vin'o'n en la glas'o'j'n. Al la ĉarm'a jun'ul'o, kun nud'ig'it'a brust'o, la vizaĝ'o iom ruĝ'iĝ'is kaj la okul'o'j ĝoj'e bril'vibr'is sub la dens'a'j brov'o'j. Mark'o lev'is la glas'o'n supr'e'n, sku'is si'a'n ĉarm'a'n kap'o'n por tia'manier'e al'ĝust'ig'i la supr'a'j'n bukl'o'j'n de si'a nigr'a har'ar'o, kiu ond'iĝ'is bel'aspekt'e. Li alt'e ten'is la glas'o'n, solen'ec'o trans'verŝ'iĝ'is sur la vizaĝ'o. La larĝ'a manik'o de li'a blank'a ĉemiz'o sink'is sub la kubut'o'n, dum li'a fort'a nud'a brak'o, ŝajn'e, verŝ'os en ĉi tiu'n ĉambr'et'o'n la tut'a'n feliĉ'o'n de la vast'a univers'o.
—La glas'o'j'n en'man'e'n! — Mark'o ek'kri'is, kaj kiam ĉiu'j obe'is li'n, li per si'a fort'a kaj sonor'a voĉ'o eks'klam'is:
— Gratul'o'n al
Marija kaj Mat'o!
La glas'o'j ek'tint'is. La mal'jun'a Antun rid'et'is kaj viŝ'is la larm'o'j'n de sur si'a sulk'iĝ'int'a vizaĝ'o.
—Ke mi kis'u vi'n, fra'nj'o kar'a, — dir'is Mark'o kaj sur'prem'is ard'a'n kis'o'n unu'e al la lip'o'j, kaj post'e li kis'ad'is ŝi'n ĉe la vang'o'j, ĉe la frunt'o kaj kie ajn li pov'is, ĉar la frat'in'o klopod'is ŝirm'i si'n per si'a'j man'o'j.
—Mark'o, kial vi tiel bon'humor'iĝ'is? — demand'is li'n la patr'in'o.
—Bon'humor'iĝ'is! Ja, en mi bol'as cent viv'o'j! Vid'ant'e vi'n ĉiu'j'n tiel feliĉ'a'j, tio ĉi ĝoj'ig'as mi'n.
—Sed, ĉu ankaŭ vi iu'n serĉ'is en la vast'a mond'o? — al'don'is Jela. — Ho, vi est'as sinjor'o, la vi'a vest'os si'n per pluŝ'o kaj silk'o, sed ne en tia ĉi rob'o! Eĉ pli, ŝi sur'hav'os ĉapel'et'o'n, kvazaŭ Bodolinoj (insul'an'in'o'j en Venecio). Ankaŭ sun'ombrel'o'n, por ke ŝi'n la sun'o ne brul'ig'u. Ĉu vi ven'ig'os ŝi'n al ni en Luĉican, ke ŝi el'lern'u de si'a bo'patr'in'o kiel kresk'ig'i fazeol'o'j'n kaj ter'pom'o'j'n?
—Ankoraŭ sufiĉ'a'n temp'o'n mi hav'as por tio, kar'a pa'nj'o, — Mark'o respond'is en'pens'iĝ'int'a.
— Kiam li far'iĝ'os kurac'ist'o, li facil'e trov'os edz'in'o'n! Sufiĉ'e da ili est'as trov'ebl'a'j en la vast'a mond'o, — rimark'is la patr'o.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — La sam'a'n nokt'o'n ĉirkaŭ la dek'unu'a hor'o alt'statur'a vir'o promen'is laŭ la imperi'estr'a ŝose'o, ĝust'e apud la dekliv'o sur kiu la nobel'o Saletti konstru'is si'a'n dom'o'n. La nokt'a promen'ant'o halt'ad'is kaj aŭskult'is ĉu io aŭd'ebl'us el la arb'ar'o, kiu stern'iĝ'as de la ŝose'o ĝis la mont'o'pint'o. La promen'ant'o halt'is kaj turn'is si'n al la arb'ar'o. Tra la arbust'ar'o tra'ŝov'iĝ'as iu kvazaŭ nutr'aĵ'o'n serĉ'ant'a nokt'a best'o. Tuj post'e el la arb'ar'o trans'salt'is la fos'aĵ'o'n sur la ŝose'o'n fortik'a mal'alt'a vir'o.
—Antonio, — flustr'is Mark'o, — ĉu ŝi atend'as mi'n?
—Jes, ŝi atend'as.
—Mi ne vid'is vi'n de hieraŭ, ĉu vi trans'don'is mi'a'n leter'o'n?
—Jes, hieraŭ vesper'e.
—Ĉu ŝi ne don'is leter'o'n por mi?
—Ne.
—Antonio, kor'a'n dank'o'n! Preskaŭ unu jar'o'n mi ne vid'is ŝi'n. Sen vi'a help'o mi neniam pov'us parol'i kun ŝi. Dank'o'n! — Mark'o dir'is kaj pren'is li'a'n dekstr'a'n man'o'n kaj firm'e prem'is ĝi'n.
—Ir'u, ŝi atend'as. Vi am'as ŝi'n?
—Jes, mi am'as. Vi est'as feliĉ'a ne'sci'ant'a la signif'o'n de tiu ĉi vort'o.
—Mi!? — Antonio mal'klar'e el'buŝ'ig'is.
—Jes, vi ne sci'as...
—Ankaŭ mi est'as hom'o.
—Kompren'ebl'e, kiel ĉiu ali'a.
—Ne, mi ne est'as hom'o; ĉiu ajn liber'vol'e pov'as mort'ig'i mi'n. Mi ne est'as hom'o.
—Ja, kiu do vi est'as?
—Ali'a'j hav'as ge'patr'o'j'n. Sed mi ne hav'as. Oni trov'is mi'n, aŭskult'u, trov'it'o mi est'as, — Antonio el'prem'is terur'a'n voĉ'o'n.
—Kio okaz'as kun vi hodiaŭ, Antonio? — Mark'o demand'is kaj re'tir'iĝ'is abrupt'e unu paŝ'o'n. Mal'komfort'o sieĝ'is li'n, vid'int'e antaŭ si la ekscit'it'a'j'n okul'o'j'n de Antonio.
—Ek'ir'u, ŝi atend'as vi'n.
—Silent'u, iu ven'as.
—Neni'u ir'as.
—Antonio, mi ir'os tie'n tra la arb'ar'et'o, dum vi ir'u ĉirkaŭ'e, sam'kiel pas'int'jar'e.
—Jes.
—Gard'u, ke iu ne surpriz'u mi'n.
—Mi gard'os, sed vi pardon'u al mi, — Antonio el'buŝ'ig'is per pet'ant'a voĉ'o.
—Pardon'i? Pro kio?
—Vi tim'iĝ'is pro mi. Pardon'u. Mi'n brul'dolor'as ĉi tie, — li dir'is kaj met'is si'a'n man'o'n ĉe la kor'o'n.
—Vi parol'os pri tio ven'ont'okaz'e. Ni ek'ir'u!
Ili dis'iĝ'is. Mark'o tra'grimp'is la arb'ar'et'o'n ĝis la mur'o, kiu
ĉirkaŭ'as la eben'aĵ'o'n antaŭ la dom'o de Saletti. Li trans'salt'is
la mur'o'n kaj ir'is laŭ'rand'e de la eben'aĵ'o en ali'a'n arb'ar'et'o'n for
de la dom'o je cent'o da paŝ'o'j. En la arb'ar'et'o dis'iĝ'as la voj'et'o'j kvazaŭ ret'o. Est'as jam nokt'o'mez'o. Mark'o ir'is laŭ stret'a
voj'et'o kaj subit'e halt'is. Antaŭ li ek'blank'is io simil'a al hom'a
vizaĝ'o. Mark'o al'kur'is, li dis'ig'is si'a'j'n brak'o'j'n kaj el'flustr'is:
—
El'vir'a! — Li al'tir'is brust'e'n la svelt'a'n kaj jun'a'n vir'in'o'n.
La mal'jun'a nobel'o Saletti est'is tre sever'a, ŝpar'em'a kaj riĉ'aĵ'avid'a hom'o. En li'a dom'o oni ne ŝir'is pan'o'n sen'labor'e. Ĉiu'j serv'ist'o'j ĉiam est'is okup'it'a'j per sen'ĉes'a labor'o, krom Lovro kaj Luk'o, kiu'j, per pretekst'o kutim'is vag'i en Luĉican, por ek'sci'i i'o'n pri Marija de Ŝabariĉ. La serv'ist'o'j sen'ĉes'e spion'is la jun'a'n knab'in'o'n, klopod'ant'e sci'iĝ'i, kie ŝi ir'as; si'n'gard'e kaj ruz'e ili demand'ad'is bon'intenc'a'j'n hom'o'j'n en esper'o, ke ili tamen i'o'n pri'flar'os, per kio ili pov'us trankvil'ig'i si'a'n mastr'o'n. Ili tut'korp'e sent'is juk'o'n pro grand'a kaj blind'a sen'pacienc'o, tial ili plej baldaŭ intenc'is plen'um'i la terur'a'n task'o'n, kaj akir'i la promes'it'a'n premi'o'n.
Alfred'o tut'e ne dub'is pri la plen'um'o de la intenc'o, ĉar li plen'e fid'is la lert'o'n kaj fidel'o'n de si'a'j serv'ist'o'j. Ĉu li, Alfred'o Saletti, jes, Saletti, la nobel'o, riĉ'a kaj sci'plen'a, mult'o'n spert'int'a, ĉu li, kiu triumf'is tiom'a'j'n grav'a'j'n venk'o'j'n ekster'land'e, ĉu nun li el'prov'u ŝanc'o'konspir'o'n en tiu bagatel'a entrepren'o?
Tiu'j pens'o'j ŝajn'is rid'ind'a'j por Alfred'o, kaj se ili en'kap'iĝ'us al iu ali'a, ili aspekt'us eĉ mal'saĝ'a'j.
(La serv'ist'o'j Luk'a kaj Lovro ĉiu'n vesper'o'n kun'iĝ'ad'is kun Alfred'o por raport'i pri la plen'um'o de la far'end'a'j task'o'j. La mal'sukces'int'a'j serv'ist'o'j ne pov'is fier'i, sed Alfred'o instig'is ili'n pli kaj pli. Li'a'j'n pens'o'j'n insid'is Antonio. Iu'n tag'o'n li re'memor'is pri event'o el si'a knab'aĝ'o. La krom'patr'in'o de Antonio ven'is kun povr'a kaj ĉifon'it'a Antonio al la mal'jun'a Saletti pet'ant'e help'o'n, montr'ant'e li'n. La mal'jun'a Saletti for'pel'is ŝi'n el si'a dom'o, kaj la et'a'n Antonion li for'puŝ'is per pied'o kontraŭ li'a'n dors'o'n, ke li fal'is sur Alfred'o'n, kiu tie lud'is. La furioz'a Alfred'o pren'is baston'o'n kaj frap'is la kap'o'n de Antonio, ke li ek'sang'is.
Alfred'o sopir'is am'o'n kaj bel'a'n Marijan. Li sam'temp'e konsider'is pri Antonio, kiu ĝen'is li'a'j'n intenc'o'j'n kaj, kiu'n li ĉia'manier'e dev'is for'ig'i. Si'a'j'n pag'serv'ul'o'j'n li urĝ'ig'is far'i la task'o'n baldaŭ, sen'konsider'e pri la konsekvenc'o'j. Inter'temp'e Luk'a ŝanc'e renkont'is Jelan. Ŝi est'is re'ven'int'a el la mont'ar'o, kie ŝi rikolt'is, ŝancel'ir'is port'ant'e kun'lig'aĵ'o'n de horde'o ĝis la mont'o'pied'o kaj tie ŝi intenc'is ripoz'i. Luk'a al'ir'is komenc'ant'e inter'parol'o'n. Li sci'iĝ'is, ke ŝi'a Marija la ven'ont'a'n maten'o'n ek'ir'os al la mont'ar'o por al'port'i la rest'ant'a'n pez'aĵ'o'n de la horde'o. Luk'a adiaŭ'is Jelan kaj for'kur'is al Alfred'o. Jam nokt'iĝ'is. Antaŭ la palac'o de Saletti Alfred'o kaj Luk'a far'is diabl'ec'a'j'n plan'o'j'n por la ven'ont'a tag'o sen konjekt'o, ke Antonio ili'n aŭskult'as. Li kaŭr'is ĉe la mur'o, atend'ant'e okaz'o'n por trans'don'i leter'o'n de Mark'o al El'vir'a. Li tiel aŭd'is la tut'a'n terur'a'n plan'o'n de Alfred'o, kiu promes'is al'log'a'n premi'o'n, se la krim'ag'o sukces'os sen'rimark'e. Antonio sukces'is trans'don'i la leter'o'n de Mark'o al El'vir'a kaj rapid'e for'kur'is al si'a amik'o...) Nur du'on'o da hor'o pas'is ankoraŭ, kaj de sur alt'a promontor'o dis'vast'iĝ'is bas'a voĉ'o laŭ la mar'eben'aĵ'o kaj ĝi fin'e re'eĥ'is sub la klif'o'j de la mal'lum'a'j golf'et'o'j.
—Antonio, ĉu vi est'as tie? — re'vok'is mal'klar'e nokt'a fiŝ'kapt'ist'o el sub la klif'o'j.
—Jen mi est'as ĉi tie super ”La Kolon'o'j”. Rem'u!
Antonio sur'grimp'is la kab'o'n, sub kiu trov'iĝ'as la sabl'ej'o nom'at'a ”La Kolon'o'j”, por de tie al'kri'i al la amik'o Joso, kiu kutim'is tie fiŝ'kapt'i. Antonio nun komenc'is mal'supr'e'n'ir'i al la mar'o, per'man'e firm'e si'n ten'ant'e kaj atent'ant'e kie'n met'i la pied'o'n, jen unu, jen la ali'a'n. Kiam li ating'is la mar'o'n, li sid'iĝ'is sur rok'o'n, lav'it'a kaj ĉirkaŭ'mord'it'a per ond'o'j, li ek'rigard'is al la mal'lum'a golf'et'o, de kiu aŭd'iĝ'is la rem'il'plaŭd'ad'o. La boat'o de Joso ramp'is laŭ la glat'a akv'o'surfac'o al la kab'o. Ambaŭ'flank'e de la boat'o plaŭd'is po unu rem'il'o. La bark'o kun si'a'j rem'il'o'j aspekt'is en la mal'lum'o kiel grand'a, nigr'a kaj ekzotik'a bird'o, kiu mal'vigl'e dorm'em'e ŝancel'as super la trankvil'a mar'o, tremp'ant'e en ĝi'n la ekstrem'aĵ'o'j'n de si'a'j pez'a'j flug'il'o'j.
—Antonio, kie vi est'as? — Joso ek'kri'is, kaj direkt'is si'n sub la kab'o'n, ĉar li en la mal'lum'o ne rimark'is si'a'n amik'o'n.
—Jen mi ĉi tie! Ankoraŭ du'foj'e vi rem'sving'u. Tiel rekt'e, atent'u ke vi ne frap'u kontraŭ la rok'o'n!
La boat'et'o al'bord'iĝ'is kis'int'e la bord'o'n per si'a pru'o, ĝi'n grat'is la rok'aĵ'o kaj la boat'o sku'iĝ'is retro'e'n pro tia mal'sens'iv'a kaj obtuz'a kis'o. Ĉi'moment'e Antonio en'salt'is en ĝi'n kaj ĝi tiel intens'e ek'lul'iĝ'is, ke la mar'akv'o el'ŝpruc'is el sub la puf'a boat'trunk'o.
—Antonio, atent'u! Mi'a boat'o ne est'as draŝ'ej'o! Preskaŭ ni renvers'iĝ'is.
—Ĉu vi kapt'is iom?
—Ho, ho, du, tri funt'o'j'n. Mi jam opini'is, ke vi ne ven'os ĉi'nokt'e, — Joso dir'is tra'naz'e.
—Kie'n ni ir'os nun?
—Jen pren'u la rem'il'o'n! Ni ir'u al ”la ripoz'ej'o” kie mi ĝis nun est'is. Ĉe tiu klif'o, vi sci'as, oni nom'as ĝi'n, precip'e la infan'o'j, ”La kok'in'o”. Tie ankaŭ salvelen'o'j trov'iĝ'as.
—Ĉu vi Joso hav'as iom da log'fiŝ'o'j por ”gras'um'i” la mar'o'n?
—Mi ne hav'as kaj ili ne est'as bezon'at'a'j, ĉar la fiŝ'o'j hok'avid'iĝ'is kvazaŭ ili karesm'o'n fast'is. Ĉie nur'nur'a'j glut'avid'ul'o'j!
Ho, kia util'o de la fiŝ'o'j, se ni ne hav'as trink'aĵ'o'n?
—Baldaŭ ni hav'os vin'o'n; la vin'ber'o'j jam mol'iĝ'as.
—Mi ja dezir'as ĝi'n. Se don'os Di'o, post la dekant'o, mi trink'os propr'a'vol'e, ke mi stumbl'e rul'iĝ'os antaŭ la kel'o.
—Ebri'iĝ'o est'as pek'o!
—Nu kelk'iam, kiel sur la foir'ej'o pas'int'jar'e dir'is la vir'o vend'ant'a tol'o'j'n el Karlovac.
—Kio'n li dir'is?
—He, memor'kapabl'a'n kap'o'n mi hav'as! Domaĝ'o, ke mi ne vizit'ad'is lern'ej'o'j'n! La vir'o dir'is, ke ne est'as hont'ind'e, se oni ebri'iĝ'as ĉiu'n vlaĥan (fremd'ul'a'n) jar'o'n!
—Diabl'aĵ'o! Kio'n ja signif'as por vi, tiu ĉi vlaĥa jar'o?
—He, pri tio ankaŭ mi ne sci'as! Antonio, ne rem'u plu! Jen, ĉi tie ni en'ĵet'os la fiŝ'kapt'il'o'j'n.
—Ĉu ni ne mal'lev'os la ankr'o'n?
—Vi cert'e opini'as; tiu'n ĉi tru'a'n ŝton'pec'o'n? — dir'is Joso rid'ant'e.
Ver'e li ne hav'is ankr'o'n, sed li hav'is lig'it'a'n grand'a'n ŝton'blok'o'n je long'a el'uz'it'a ŝnur'eg'o.
—Mal'rapid'e mal'lev'u la ŝton'o'n, por ne for'tim'ig'i la fiŝ'o'j'n, — konsil'is Antonio.
Post kiam ili ankr'iĝ'is, aŭ pli korekt'e, ŝton'ankr'iĝ'is, Joso
demand'is:
—Antonio, ĉu vi hav'as brul'ig'il'o'n? Mi dezir'as iom pri'fum'ig'i mi'a'n naz'o'n.
—Mi hav'as kelk'a'j'n alumet'o'j'n; jen pren'u!
Joso streĉ'is si'n trans la boat'et'o kaj etend'is si'a'n long'a'n brak'o'n, pren'is la alumet'uj'o'n kaj ek'brul'ig'is la pip'o'n. La alumet'o ek'flam'is kaj pri'lum'is la mal'nov'a'n, abrazi'it'a'n fiŝ-boat'o'n, la magr'a'n kaj flav'ec'a'n vizaĝ'o'n de Joso, li'a'n tord'a'n buŝ'o'n, la hok'oid'a'n naz'o'n kaj iom da blu'a kaj kviet'a mar'o.
—Joso, antaŭ la tag'iĝ'o, do baldaŭ, ni sur'bord'ig'os la boat'o'n, sur la sabl'ej'o'n de ”La Kolon'o'j”.
—Kial? — mir'is Joso ten'ant'e per'dent'e la mal'long'a'n fum'ing'o'n de la pip'o.
—Ĉu vi kon'as tiu'n sinjor'o'n?
—Ĉu tiu'n de sur la mont'o super Luĉica?
—Jes tiu'n...
—Dir'u nu, Antonio!
—Morgaŭ maten'e Marija de Ŝabariĉ ek'ir'os mont'e'n por al'port'i kun'lig'aĵ'o'n da horde'o.
—Feliĉ'o'n al ŝi! Ŝi port'u ĝi'n sen'fin'e! Ŝi plen'ig'u la tut'a'n dom'o'n per ĝi!
—La sinjor'o kaj li'a serv'ist'o Luk'a... ĉu vi kon'as li'n?
—Jes, jes.
—Ili post'sekv'os ŝi'n mont'e'n.
—Ili nu ir'u! Kiel vi ja parol'as? Kvazaŭ vi'n pik'is mar'a erinac'o.
—La sinjor'o intenc'as mal'ĉast'ig'i ŝi'n.
—Mal'ĉast'ig'i?
—Jes, mal'ĉast'ig'i; kiel ali'manier'e dir'i?
—Mal'ĉast'ig'i?
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —Kanajl'o! Ni dron'ig'u li'n! Joso krak'o'dir'is sku'iĝ'ant'e ke la boat'o ek'lul'is.
—Ĉu vi ek'ir'os do kun mi?
—Kompren'ebl'e, volont'e, kvazaŭ nupt'o'fest'i! Ja mi mort'bat'os li'n!
—La mal'jun'a Saletti vend'is aŭkci'e la hav'aĵ'o'n de vi'a patr'o.
—Li est'as kanajl'o! Ja li aĉet'is ĝi'n, sur ĝi mi'a patr'o servut'as.
Jes, mi mem ne sci'as kia'manier'e li tromp'is kaj pri'rab'is ni'n!
Spert'a ruz'ul'o li est'as! Tomb'o el'ĵet'u li'a'j'n ost'o'j'n! Ho, ts! Antonio io hok'iĝ'is, — dir'is Joso kaj komenc'is tir'i la faden'o'n en la boat'o'n.
Joso jen tir'as, jen iom las'as, kaj li re'tir'as, mal'rapid'e kaj
atent'e por ne inter'romp'i la faden'o'j'n. Fin'e sur la supr'aĵ'o'n
ek'plaŭd'is grand'a kaj larĝ'a salvelen'o. Joso lev'is la fiŝ'o'n en la
boat'o'n, li kun'prem'is ĝi'n per si'a'j genu'o'j, el'tir'is la hok'o'n el ĝi'a
buŝ'o, kaj ĵet'int'e ĝi'n al la fund'o de la boat'o, li dir'is serioz'e:
—Ĝi pez'as ses funt'o'j'n minimum'e! Dec'a manĝ'o'pec'o sur'tabl'e eĉ de ni'a sinjor'o par'o ̨estro ĝi est'us!
En la silent'o de la mal'lum'a golf'et'o nun aŭd'iĝ'is la salt'ad'o de la fiŝ'o sur la mal'firm'a'j bret'et'o'j kiu'j teg'is la boat'fund'o'n.
Post la trankvil'iĝ'o de la fiŝ'o, en la golf'et'o re'e ek'reg'is la sam'a rigid'a silent'o, kiu'n inter'romp'as de temp’ al temp'o kviet'a lev'o kaj mal'lev'o de la akv'o, kiu dorm'em'e verŝ'is si'n kaj en'sorb'iĝ'is en la fragil'a'n kaj por'oz'a'n mar'krem'o'n, per kiu garn'iĝ'is la rok'aĵ'o ĝust'e ĉe la mar'surfac'o. Aŭskult'ant'e la mal'laŭt'a'n mar'suflor'o'n kaj la damp'a'n, mild'a'n kluk-kluk'ad'o'n de la akv'o, oni opini'us, ke ankaŭ la klif'eg'o'j suspir'as en la mal'lum'o, ke ankaŭ ili viv'as, ke ankaŭ ili ĝu'as la mar'kis'ad'o'n, la kares'a'n petol'ad'o'n kun la dens'a kaj long'a musk'o. La glat'a mar'blu'a eben'o lant'e ŝvel'iĝ'as kaj lev'iĝ'as kvazaŭ dolĉ'e dorm'iĝ'int'a mar'fe'in'o, sonĝ'ant'a pri grand'a'j kaj bril'a'j stel'o'j, kiu'j re'spegul'iĝ'as de sur la ĉiel'volb'o en la mister'a'j mar'profund'o'j, kiu'j flagr'et'as ĉirkaŭ ŝi'a or'har'a kap'o.
—Joso, ankoraŭ'foj'e ni en'ĵet'os la fiŝ'kapt'il'o'j'n, kaj post'e ni ir'os al la sabl'ej'o. Vid'u, tie mal'antaŭ la mont'o'j jam la ĉiel'o hel'iĝ'as.
En kav'o io ek'flirt'is.
—La palumb'o'j jam vek'iĝ'as, — ek'trem'is Joso, kaj daŭr'ig'is:
—He, est'as ankoraŭ nokt'o! La man'o'j juk'as vi'n...
—Kial, Joso?
—Kio'n dir'i?... Marija est'as bel'a knab'in'o...
—Vi do ŝat'us draŝ'i la sinjor'o'n? — demand'is nun Antonio per ne'cert'a voĉ'o.
—Ĉu vi ankaŭ?
—Mi ne sci'as, sed se li pov'us li neni'ig'us mi'n.
—Kia'n util'o'n li hav'us el tio?
—Joso, ili est'as mal'bon'a'j hom'o'j.
—Mi jam dir'is, dron'ig'i li'n!
—Jen, mi'a tranĉ'il'o! Mi akr'ig'is ĝi'n; se ili atak'os mi'n, mi dis'ŝir'os ili'a'j'n ventr'o'j'n!
—Ĉu tiel? Tranĉ! Kaj la intest'o'j'n ekster'e'n! — montr'is Joso sving'ant'a per'man'e laŭ'long'e de la ventr'o de Antonio, de la umbilik'o ĝis la brust'o.
—Joso, mi opini'as ke oni rajt'as defend'i si'n.
—Kompren'ebl'e, oni rajt'as, kaj laŭ'leĝ'e kaj laŭ'just'e. Ankaŭ imperi'estr'o'j defend'as si'n, se iu atak'as ili'n.
—He, tie tem'as pri arme'o'j.
—Defend'ant'a si'n, oni kondut'as kiel arme'o! Ĉu vi ver'e tim'as tiu'j'n fi'ul'o'j'n?
—Jes, li'a'j serv'ist'o'j intenc'as mort'ig'i mi'n.
—Li hav'as mult'a'j'n serv'ist'o'j'n?
—Lovro kaj Luk'a.
—Kiu tio'n dir'is al vi? Ne kred'u, Antonio! Nu, eĉ se dek'o da tia'j atak'us vi'n, al ĉiu'j vi frakas'us ili'a'j'n krani'o'j'n!
—Neniu'n mi tim'as, sed kiel mi defend'os mi'n, se ili sturm'e atak'us mi'n ne'pret'a'n?
—Se est'as ver'o, kio'n mi aŭd'as, Antonio est'u si'n'gard'a! Nu, kial ili intenc'as mort'ig'i vi'n? Kiam vi akir'is mal'favor'o'n de ili?
—Mi ne sci'as, Joso...
—Atent'o'n! Vi rakont'is al mi antaŭ tri aŭ kvar tag'o'j, ke vi fal'ig'is tiu'n kanajl'o'n, kaj por re'venĝ'i, li ordon'is al si'a'j serv'ist'o'j, ke ili murd'u vi'n.
—Jes, jes, tiel iel...
—Sed, ĉu ne konven'us pli, ke ni super'ruz'u ili'n?
—Kiel?
—Se ili est'us mort'int'a'j, ili neniel pov'os mort'ig'i vi'n...
—Joso, mi ne vol'as pek'i fatal'e. En tiu ĉi mond'o mi ne viv'as bon'e; kaj mi dezir'as, ke en la ali'a est'u al mi pli bon'e.
—He, mi ne saĝ'um'us tiel, ĉar ili ne est'as honest'a'j hom'o'j!
—Bapt'it'a'j ili est'as, sam'kiel ni! Joso, mi ne vol'as, krom se ili dev'ig'os mi'n. Hom'a sang'o ne est'as hund'a. Di'o sci'as, ke mi ne pri'soif'as ili'a'n sang'o'n, kaj li juĝ'os al ĉiu.
—Ĝust'e bon'eg'e vi hak'parol'as! Tiel ne sci'pov'as eĉ ni'a par'o ̨estro! Antonio, vi est'as admir'end'a hom'o!
—Aŭskult'u, Joso! — Antonio dir'is post iom'a silent'o, — permes'u, ke mi demand'u vi'n pri io:
Ĉu vi memor'as vi'a'n patr'in'o'n?
—Ne preciz'e; mi ne plen'um'is la du'a'n jar'o'n, kiam ŝi mort'is... Ĉu vi, Antonio, aŭd'as bird'flirt'ad'o'n en la mal'lum'a'j rok'o'kav'o'j? — Joso demand'is mal'laŭt'e kaj kruc'o'sign'is si'n.
—Ĉu vi'a patr'o est'is en Luĉica, kiam la patr'in'o mort'is?
—Ne est'is; nu, kial vi demand'as mi'n pri tio? Ĉu vi ne aŭd'as, ke la bird'o'j pli intens'e flirt'as kaj blek'as? Ver'e, Antonio, ĉiu'n foj'o'n, kiam dum'nokt'e mi fiŝ'kapt'as ĉi tie kaj kiam mi memor'e pens'as pri la for'pas'int'a patr'in'o, la bird'o'j mov'iĝ'as kaj trans'lok'iĝ'as ĉirkaŭ la rok'o'kav'o, kvazaŭ ili ĉirp'ant'e kaj sibl'ant'e plend'as. Nu, dir'u, kial vi demand'as mi'n pri tio?
—Kial... kial? — mi ne sci'as...
—Mi'a patr'o est'is sur'mar'e kiam la patr'in'o'n oni en'tomb'ig'is. Tio'n mi klar'e re'memor'as, ĉar post la patr'in'a for'pas'o, mi'n pren'is la onkl'in'o...
—La onkl'in'o Kat'a?
—Jes, Kat'a, ĉe kiu ni viv'is kelk'a'j'n jar'o'j'n ĝis kiam la patr'o re'ven'is de sur la mar'o.
—Sed kial mi trov'iĝ'is ĉe vi'a onkl'in'o?...
—Antonio, kial vi tim'iĝ'is? Vi'a voĉ'o son'as kvazaŭ ĝi ven'as el tomb'o.
—Vi'a onkl'in'o tre kares'is mi'n; kiel mi ating'is en ŝi'a'n dom'o'n?
—Jes, ŝi tre am'is vi'n. Mi neniam forges'os la tag'o'n, kiam ŝi al'port'is vi'n...
—El... el Triest'o...
Super la golf'et'o, sub la mal'lum'a'j klif'o'j, tra'flug'is strig'eg'o sen'flirt'e, ĝi terur'e kaj re'venĝ'e ek'sibl'is kaj mal'aper'is en la mal'lum'o'n.
—Jes, el Triest'o. Ĉu vi forges'is pri ni'a lud'ad'o antaŭ la dom'o de la onkl'in'o, sur la ŝton'a'j ŝtup'o'j?
—Post'e la ali'a'j infan'o'j pri'mok'is mi'n, ke mi est'as bastard'o.
—Ne zorg'u pro tio! Ja ankaŭ mi est'us kvazaŭ ne hav'ant'a patr'in'o'n.
—Almenaŭ la patr'o'n vi hav'as.
—Sed, se li est'us dron'int'a?
Antonio kaj Joso ek'silent'is rigard'ant'e al la fiŝ'kapt'il'o'j. Tut'a hor'o jam pas'is.
Super la orient'a'j mont'o'j la nokt'a'j vual'o'j delikat'iĝ'is kaj ŝir'iĝ'is. La ĉiel'o nub'o'krisp'iĝ'is. La nord'a briz'o descend'is de'sur la mont'ar'o de Kastav al la mar'o kaj nigr'ig'is ĝi'a'n surfac'o'n mez'e de la golf'o.
—Joso, ni kun'volv'u la fiŝ'kapt'il'o'j'n! Jen, jam tag'iĝ'as.
—Laŭ vi'a dezir'o.
La fiŝ'ist'o'j ord'ig'is la fiŝ'kapt'il'o'j'n, ili en'man'ig'is la rem'il'o'j'n, fiks'ig'is ili'n ĉe la ŝancel'ig'it'a'j kejl'o'j, kaj la bark'o ek'lul'is kiel kukurb'o kaj far'is sulk'o'n ĉirkaŭ la kab'o. Kiam ili ven'is al la sabl'ej'o ili per si'a tut'a potenc'o kurb'ig'is la mal'nov'a'j'n rem'il'o'j'n.
La fiŝ'boat'o ek'sving'iĝ'is kiel sur seb'o, ĝi grat'is per si'a fund'o la ŝlim'o'n kaj ĝi firm'e puŝ'iĝ'is sur la mal'alt'a'n dun'o'n.
—Eĉ du'on'o'n de ĝi ni al'sabl'ig'is sur la sen'akv'a'n sabl'o'n, — ĝoj'kri'is Joso.
—Ĝi'a fund'o memor'os ĉi tiu'n al'sabl'ig'o'n!
Ili el'ĵet'is sur la sabl'o'n kelk'a'j'n mal'long'a'j'n kaj mal'sek'a'j'n bret'et'o'j'n, kiu'j kovr'ad'is la fund'o'n de la boat'o. Kiam ili mem el'salt'is sur'bord'e'n, ili met'is la muk'a'j'n bret'et'o'j'n antaŭ la boat'o'n, kaj pren'int'e ĝi'n ĉiu ĉe si'a flank'o ili tir'is la boat'o'n sur la bret'et'o'j je kvin paŝ'o'j for de la mar'o. Tio'n fin'int'e, ili pren'is la bret'et'o'j'n, la rem'il'o'j'n, la fiŝ'o'j'n kaj la ankr'o'ŝnur'eg'o'n, kaj ĉio'n ĉi ili kaŝ'is en grot'o'n for de la sabl'ej'o. Se ili rest'ig'us la rem'il'o'j'n sur la boat'o, cert'e Joso post'e ne pov'us trov'i ĝi'n sur la sam'a lok'o, ĉar la infan'o'j kiu'j kutim'as ĉiu'tag'e venad'i al la mar'o, en'mar'ig'us ĝi'n por amuz'iĝ'i rem'ant'e sub la klif'eg'o'j.
La fiŝ'ist'o'j tiam ek'ir'is al la mont'ar'o. Antonio silent'e marŝ'is antaŭ si'a amik'o. Joso, sving'ant'e per la man'o'j, mezur'is long'a'j'n paŝ'o'j'n kaj spir'eg'is ŝvit'ant'e. Li'a mal'dekstr'a krur'o est'is ne'fleks'ebl'a, kaj la dekstr'a etend'iĝ'is flank'e'n el la genu'o, kvazaŭ ĝi romp'iĝ'us ĉe la artik'o. Dum ĉiu paŝ'o, li'a magr'a kaj alt'a korp'o, — la plej alt'a en la tut'a Luĉica, — klin'iĝ'is super la dekstr'a'n koks'o'n, dum la mal'rekt'a krur'o du'on'cirkl'is antaŭ'e'n paŝ'ant'a.
Bel'eg'a tag'o est'iĝ'os. En la valet'o'j briz'is freŝ'a maten'a vent'et'o, kiu mild'e kares'is la vizaĝ'o'j'n de la fiŝ'ist'o'j, ankaŭ ili'a'j'n nud'ig'it'a'j'n brust'o'j'n ŝov'ant'e si'n en la sin'o'j'n de ili'a'j ruĝ'a'j flik'it'a'j ĉemiz'o'j. La mont'o'krest'o'j kaj la for'a'j insul'o'j jam plen'e disting'iĝ'is. La jun'a ĉarm'a lum'o ĉie ŝvel'iĝ'is, kresk'is, tra'penetr'is la ombr'o'j'n, ĉie dispers'is ili'n. Tiu ĉi konsol'ig'a lum'o, la pur'a kaj mild'a aer'o, la natur'o, kiu vek'iĝ'is el pli'fort'ig'a dorm'o, la leĝer'a odor'o, kiu'n oni sorb'as volupt'em'e, la grandioz'a tag'nask'iĝ'o eg'e impres'is la nerv'o'j'n, la kor'o'n kaj la anim'o'n de, — Antonio...
—Kie'n do ni grimp'as? — koler'et'is Joso.
—Ni jam ir'is long'a'n distanc'o'n de la mar'o. Nun ni tra'hak'os trans tiu ĉi mont'o, kaj jen ni ĉe la valet'o de Ŝabariĉ! Marija ven'os sen'dub'e.
—Ni kaŝ'os ni'n post ŝton'mur'o. La hodiaŭ'a'n tag'o'n Saletti memor'os! — minac'is Joso.
—Vi dev'as far'i neni'o'n, krom se mi dir'os. Ili hav'os paf'il'o'j'n.
Pa... Paf'il'o'j'n!? — konstern'iĝ'is Joso kaj halt'is ek'star'ant'e sur la rekt'a krur'o, dum la ali'a rest'is lev'it'a.
—Jes, paf'il'o'j'n! Vi jam tim'as, vi tiom ŝajn'ig'is vi'n kuraĝ'a en la boat'o.
—Mi ja ne vol'as spert'i la paf'il'efik'o'n ĉe mi'a korp'o.
—Tial ni dev'as ni'n gard'i.
Antonio kaj Joso kvazaŭ ne lac'iĝ'is ir'ant'e laŭ la krut'a'j pad'o'j. Fin'e ili ĝis'lam'is al la kamp'o de Ŝabariĉ. Tiu ĉi kamp'ej'o
trov'iĝ'as sub krut'a el'star'aĵ'o de la plej alt'a mont'o. Ĝi est'as et'a
kaldron'o, kia'j mult'nombr'e trov'iĝ'as en la karst'a region'o. La
kamp'o hav'as diametr'o'n je cent paŝ'o'j, kiu'n ĉirkaŭ'as alt'a ŝton'a mur'o. En la mez'o de la kamp'o trov'iĝ'as ar'o da horde'o'garb'o'j. Tie est'as garb'o'j en kvant'o de du kun'lig'aĵ'o'j. Joso kaj Antonio kaŝ'is si'n apud la mur'o ekster la kamp'o, en la fos'aĵ'o'n
protekt'ant'a kontraŭ torent'o tiu'n ĉi mal'grand'a'n hav'aĵ'o'n de
Ŝabariĉ. Ili sid'iĝ'is, kaj en mal'proksim'o sub la mont'ar'o dis'vast'iĝ'ad'is la maten'a salut'o al la patr'in'o di'a. La fiŝ'ist'o'j de'met'is si'a'j'n ĉap'o'j'n, kruc'sign'is si'n, kaj fin'int'e la preĝ'o'n, Joso dir'is:
—Hodiaŭ Fran fru'iĝ'is.
—Silent'u aŭ parol'u pli mal'laŭt'e; Marija ne mal'fru'os.
—Ni aŭd'os ŝi'n tuj post kiam ŝi ven'os sur la kamp'o'n.
—Jes, ŝi kutim'e kant'as.
—Bel'a knab'in'o ŝi est'as, sed dir'u, ĉu est'as mal'varm'e al vi?
—Ne.
—Mi ver'e trem'as pro mal'varm'o. Sci'u, en la mont'ar'o ni trov'iĝ'as; ĉi tie ĉiam est'as mal'varm'e, ver'dir'e, mi ŝvit'iĝ'is laŭ'voj'e. Rigard'u, la tut'a ĉemiz'o ĉifon'iĝ'is. Mi hav'is kudr'il'o'n, sed mi perd'is ĝi'n. Ĉu vi hav'as mon'o'n? Mi aĉet'us ĉemiz'o'n ĉe Stip'e.
—Mi ne hav'as, sed Stip'e kredit'os vi'n. Li est'as bon'a hom'o.
—Mi ne ŝat'as ŝuld'o'j'n, ĉar mi hont'as, — dir'is Joso kaj glat'um'is si'a'n long'a'n kol'o'n.
—Silent'u, mi aŭd'as ies paŝ'o'j'n.
La fiŝ'ist'o'j kurb'fleks'iĝ'is sub la mur'o'n. El la mont'o trans la kamp'o ver'e aŭd'iĝ'is leĝer'a'j pied'bat'o'j.
—Ĉu ŝi est'as? — ek'flustr'is Joso.
—Mi opini'as; sinjor'o'j hav'as ŝu'o'j'n, dum ŝi'a'j opankoj ne klak'as kontraŭ la ŝton'o'j.
—La amik'o'j ek'silent'is, rigard'ant'e unu la ali'a'n vizaĝ'e. Tiu'moment'e super la kamp'et'o ek'kant'is mal'laŭt'a vir'in'a voĉ'o:
”Mar'a hast'e la mar'o'n al'paŝ'as”.
—Ŝi! — Antonio el'buŝ'ig'is kaj ruĝ'iĝ'is.
—Antonio, kio'n ni far'os?
—Neni'o'n, silent'u! Ni atend'u, ĝis kiam ŝi descend'os en la kamp'o'n, — dir'is Antonio kaj iom lev'iĝ'is por vid'i, kie ŝi est'as.
—Kial ŝi hezit'as sur la mont'o?
—Ŝi star'as sur ŝton'o, — respond'is Antonio kaj li ampleks'is ŝi'a'n graci'a'n statur'o'n per si'a'j grand'a'j okul'o'j.
La sun'o, la jun'a maten'a sun'o, jam ŝut'is si'a'j'n or'ruĝ'a'j'n radi'o'j'n laŭ la mont'ar'a region'o. La svelt'a statur'o de Marija pitoresk'e relief'iĝ'is sur la blu'a ĉiel'o ban'ant'e si'n en tiu'j bril'a'j radi'o'j. La knab'in'o ŝajn'is al Antonio pli alt'a ol ŝi ver'e est'is. Ŝi rigard'is la mar'o'n. Ŝi'a'j okul'o'j vag'is laŭ la trankvil'a mar'supr'aĵ'o kaj la verd'a'j bord'o'j de la mal'proksim'a'j insul'o'j, serĉ'ant'e et'a'j'n kaj kviet'a'j'n vel'o'j'n. Ŝi melankoli'e ek'rid'et'is al la mar'o, ŝi ĉirkaŭ'rigard'is la nask'i ̧regionon kaj observ'is la fum'o'n lev'iĝ'ant'a mal'diligent'e super la vilaĝ'a'j dom'et'o'j. Tiam ŝi aŭd'is magr'a'n bov'in'et'o'n, kiu muĝ'is ie sub mont'o, ankaŭ la mal'sat'a'j'n ŝaf'o'j'n, kiu'j blek'is ĉe la krut'a flank'o de Luĉica. La naz'tru'o'j de Marija vast'iĝ'is, la brust'o ŝvel'iĝ'is spirant'e la pur'a'n aer'o'n, tra kiu solv'iĝ'is la odor'o de salvi'o kaj pice'o kaj la odor'o de la mol'a ter'o. La griz'a ŝton'ar'o, la rok'o'j hom'alt'e alt'a'j hel'is kaj re'bril'is pro la abund'a nokt'a ros'o, ili kvazaŭ ŝajn'us vek'iĝ'i por ĉerp'i la varm'o'n de viv'o'don'a'j radi'o'j de la potenc'a sun'o. En la mal'dens'a herb'ar'o ĉio viv'a ramp'is kaj svarm'is, ĉio susur'is inter la koronil'o'j kaj pice'o'j, ĉio vigl'is kaj spir'is, la tut'a natur'o ek'viv'is. Super Marija en la klar'a aer'o griz'a alaŭd'o ŝveb'is kaj ĝoj'e pep'is; super la mont'eg'o flug'is agl'o, sving'ant'e kaj susur'ant'e per grand'a'j flug'il'o'j, kaj pli supr'e sur la ĉiel'a firmament'o, trankvil'e naĝ'is or'um'it'a'j nub'o'flok'o'j.
Jam tag'iĝ'is.
Antonio ne de'met'is si'a'j'n okul'o'j'n for la knab'in'o pri'lum'it'a de la sun'o, dum Joso pens'is pri la paf'il'o de Saletti kaj per'man'e li palp'is sub la flik'it'a ĉemiz'o sur la brust'o. Li glad'is per'man'e si'a'n ruĝ'a'n kaj magr'a'n brust'o'n, li palp'is si'a'j'n rip'o'j'n, kiu'j'n oni pov'is nombr'i facil'e sub la mizer'a haŭt'o. Joso kap'balanc'is pens'ant'e, kiel li fart'us, se ie aŭ tie plumb'o inter li'a'j rip'o'j tra'flug'us, li streĉ'is si'a'n kol'o'n, mal'facil'e en'glut'is saliv'o'n, kaj li'a ekster'ordinar'e grand'a adam'pom'o en la gorĝ'o ek'salt'is, ĝi ŝreĉis la haŭt'o'n kiel ĉe meleagr'o, kiu'n oni gras'ig'as por krist'nask'a'j fest'o'j per jugland'o'j aŭ per maiz'a polent'o. Joso tiam rigard'is si'a'j'n magr'a'j'n krur'o'j'n, kiu'j long'iĝ'is antaŭ li sur la ter'o kaj trans la fos'aĵ'o. Li'a vizaĝ'o seren'iĝ'is, la griz'a'j okul'o'j ĝoj'e palpebr'um'is pens'ant'e, ke ankaŭ la difekt'it'a krur'o taŭg'us, se neces'us for'kur'i.
—Ts, ts! Ĉu Marija jam descend'as? — demand'is Joso, sed ĉar li ne aŭd'is respond'o'n, li ek'tir'is la el'uz'it'a'n krur'um'o'n de la pantalon'o de si'a amik'o.
Antonio rigard'ant'e al Marija, man'sving'is al li por silent'i, sed iom post'e li kaŭr'fleks'iĝ'is sub la mur'o'n kaj met'is la montr'o'fingr'o'n al la lip'o'j.
—Ĉu ŝi ven'as? Antonio, vi pal'iĝ'is, kvazaŭ en vi ne ekzist'us eĉ gut'et'o da sang'o, — ek'grumbl'is Joso tra si'a hok'form'a kaj dekstr'e'n flank'it'a naz'o.
—Mal'laŭt'e! Iu descend'as en la kamp'o'n.
—Kiu? Ĉu Saletti? — Joso ek'gap'is.
—Ne. Ŝi. Silent'u!
Marija ir'ant'a mal'supr'e'n al la kaldron'o, kant'is tut'gorĝ'e. La kor'o de Antonio bat'is rapid'e. Marija mal'ferm'is la provizor'a'n pord'o'n, en'ir'is en la kamp'o'n kaj komenc'is met'i la ŝarĝ'o'n sur la port'o'tuk'o'n, kiu'n ŝi etend'is sur la stopl'ej'o'n. Joso kaj Antonio ek'rigard'is unu la ali'a'n sub la mur'o ekster la kamp'o kaj aŭskult'is ŝi'a'n sonor'ant'a'n voĉ'o'n.
Post kiam la knab'in'o pret'ig'is la ŝarĝ'o'n, ŝi sid'iĝ'is sur la ter'o'n kaj tra'ŝov'is la kap'o'n tra la port'o'tuk'o'n, ŝi sur'met'is la pez'aĵ'o'n sur'ŝultr'e'n, kaj ĵus intenc'ant'e lev'iĝ'i ŝi ek'trem'is kiam ŝi rimark'is du hom'o'j'n, kiu'j montr'iĝ'is super la kamp'o.
—Jen ili! Joso silent'u!
—Ebl'e ili ne hav'as paf'il'o'j'n! — Joso mal'ferm'is la buŝ'o'n kiel muren'fiŝ'o.
—Mal'laŭt'e! Ili ir'as al la kamp'o.
—Antonio, lev'iĝ'u por vid'i la paf'il'o'j'n.
—Ts! Ili jam al'proksim'iĝ'is al la kamp'o.
—Ili paf'os al ni kiel al lepor'o'j!
—Ne trem'u! Vi tim'as!
—Mi?
La amik'o'j ek'silent'is, por aŭskult'i, kio okaz'os.
Marija kvazaŭ ŝton'iĝ'is kiam ŝi ek'vid'is Alfred'o'n kaj Luk'a'n, kaj ŝi eĉ ne pov'is pens'i kio'n far'i, sed rest'is tiel lig'it'a en la ŝarĝ'o kaj apog'it'a al ĝi. La nobel'o kaj li'a serv'ist'o embusk'e atend'is la konven'a'n moment'o'n rand'e de la kaldron'o, kaj tiam ili rapid'e descend'is en la kamp'o'n, kie ili apog'is la paf'il'o'j'n al la mur'o, kiu tut'e ĉirkaŭ'is la kamp'o'n, kaj kur'is al la knab'in'o pli fru'e ol ŝi pov'os liber'iĝ'i el la pez'aĵ'o.
—Bon'a'n maten'o'n, ĉarm'a Marija! He, ho, vi kutim'as fru'iĝ'i!
— Dir'is Alfred'o kaj kares'is ŝi'a'n vang'o'n.
La knab'in'o dir'is neni'o'n, sed intenc'is lev'iĝ'i kun la pez'aĵ'o.
Luk'a retro'tir'is la pez'aĵ'o'n, kaj prem'is ĝi'n al la ter'o. La knab'in'o
ek'trem'is kaj ek'kri'is:
—Ho, patr'in'o mi'a!
—Marija, mi ek'ir'is ĉas'i kaj kred'u al mi, ke mi ne esper'is, ke mi trov'os vi'n ĉi tie.
—Las'u mi'n liber'a!
—Marija, hodiaŭ vi dev'as i'o'n konsol'ig'a'n dir'i al mi! Mi ne vol'as preter'las'i ĉi tiu'n unik'a'n ŝanc'o'n. Ni sol'a'j est'as ĉi tie, neni'u vid'as kaj aŭd'as ni'n, li est'as mi'a serv'ist'o, kial vi tim'as?
— dir'is Alfred'o kun trem'ant'a voĉ'o.
—Se Di'o'n vi kon'as, las'u mi'n! — ek'kri'is Marija kaj de'nov'e
intenc'is lev'iĝ'i, sed Alfred'o re'puŝ'is ŝi'n, ke ŝi fal'is sur la ŝarĝ'o'n
kaj ek'kri'eg'is:
—Rab'ist'o!
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — En tiu moment'o Antonio kaj Joso trans'salt'is la mur'o'n en la kamp'o'n, ĝust'e ĉe la lok'o, kie la paf'il'o'j est'is apog'it'a'j. Antonio kaŝ'e est'is rimark'int'a la lok'o'n de la paf'il'o'j kaj tiam li kun Joso ŝtel'ir'is klin'iĝ'int'e apud la ekster'a flank'o de la mur'o.
—Halt'u! — ek'tondr'is Antonio, cel'ant'e per la paf'il'o al la nobel'o.
Alfred'o kaj Luk'a turn'is si'n kaj konstern'iĝ'is. Marija al'kur'is
al la trov'it'o, ŝi sur'genu'iĝ'is antaŭ li, kaj ĉirkaŭ'brak'is li'a'j'n genu'o'j'n, ŝi ek'singult'is:
—Antonio, Di'o pag'u al vi!
La nobel'o kaj la serv'ist'o star'is pal'a'j mez'e de la kamp'o.
Luk'a prov'is fuĝ'i, sed Joso ek'grak'eg'is:
—Halt'u, rab'ist'o, ali'e mi tra'bor'os vi'n!
—Don'u la paf'il'o'j'n, — pet'is Luk'a.
—Silent'u, hund'aĉ'o, ali'e mi paf'os! — minac'is Joso de'nov'e.
Alfred'o furioz'e ek'rigard'is al Antonio kaj ek'paŝ'is al la el'ir'o.
—Halt'u, ni kun'e ir'os en Luĉican! — anonc'iĝ'is Antonio raŭk'e kaj trankvil'e.
La nobel'o rigid'iĝ'is.
—Marija, sur'met'u la ŝarĝ'o'n. Vi ne spert'os mal'bon'o'n dum mi est'as viv'a. Joso, atent'u pri Luk'a!
—Se li ek'mov'iĝ'os, preciz'e li'a'n kor'o'n mi traf'os! He, fi'ul'o, prov'u fuĝ'i! Eĉ sankt'a Luk'o ne sav'os vi'n, ĉar mi ... paf!
—Joso, don'u la paf'il'o'n! Ne frenez'u! — Luk'a insist'is afabl'e.
—Ĉu vi vol'as, ke mi sur'spic'u vi'n?
La nobel'o trem'is pro ĉagren'o kaj tim'o, vid'ant'e la mal'bon'humor'a'n mien'o'n de Antonio, kaj li'a'n nigr'iĝ'int'a'n kaj mal'seren'a'n vizaĝ'o'n.
Kiam Marija pret'iĝ'is, Antonio ordon'is:
—Ek al Luĉica nun!
—La fripon'o'j ir'u antaŭ ni! — ek'kri'is Joso.
—Dek paŝ'o'j'n for, — daŭr'ig'is Antonio.
Unu hor'o'n post'e, la hom'o'j sur la ŝose'o antaŭ Luĉica mir'eg'is.
La humil'ig'it'a nobel'o kaj la tim'ig'it'a serv'ist'o marŝ'is rigard'ant'e ter'e'n antaŭ Antonio kaj Joso. Iom post ili ir'is Marija kun la ŝarĝ'o. La knab'in'o est'is plor'ant'a. Iu'j vir'in'o'j, re'ven'ant'a'j de la fru'maten'a di'serv'o aflikt'iĝ'is, vid'ant'e la povr'a'n knab'in'o'n. Ili kap'balanc'is, man'sving'is kaj ir'is plu, ĉiu laŭ si'a voj'o.
Ven'int'e antaŭ la poŝt'ej'o'n, kiu trov'iĝ'as apud la ŝose'o en
Luĉica, Antonio dir'is al la nobel'o kaj la serv'ist'o:
—Nun vi pov'as ir'i kie'n vi vol'as.
—Don'u la paf'il'o'j'n, — ek'pet'is Luk'a.
—Ne boj'u, hund'aĉ'o! Mi frakas'os vi'a'n kap'o'n! — ek'minac'is Joso.
—Vi'a'j paf'il'o'j ne perd'iĝ'os! — hak'dir'is Antonio.
—Don'u la paf'il'o'n! — ek'sibl'is Alfred'o tra la dent'o'j.
—Ne! Dank'u al Di'o, ke vi viv'as! For'e'n, fi'ul'o, paf'il'o'n vi ne ind'as hav'i. For'iĝ'u hejm'e'n, salut'u vi'a'n patr'o'n, la fripon'o'n, kiu for'ŝtel'is mi'a'n hered'it'aĵ'o'n. Komplet'e vi sen'hav'ig'is ni'n!
—Joso, evit'u ili'n, — trankvil'ig'is Antonio.
—Se li el'buŝ'ig'os eĉ unu vort'o'n, li plonĝ'os en si'a'n propr'a'n sang'o'n!
Post kiam Luk'a kaj la nobel'o kompren'is, ke li'a persvad'o ne sukces'os, ili ek'ir'is hejm'e'n tra la arb'ar'o.
*
La vilaĝ'a'j infan'o'j ir'is post Antonio kaj Joso kaj kri'is:
—Ili hav'as paf'il'o'j'n, paf'il'o'j'n! Antonio marŝ'is rapid'e. Li sur'tir'is la ĉapel'o'n super la okul'o'j'n; li serioz'e rigard'is la infan'o'j'n, kiu'j
proksim'iĝ'is al li. Joso lam'is post li, klin'iĝ'ant'e super la dekstr'a
koks'o kaj sving'ant'e per la kap'o.
—Joso, kie'n vi port'as la paf'il'o'j'n? — demand'is knab'o.
—Al Stip'e.
—Ĉu vi sci'as paf'i?
—Jes! Mi sci'as, jen tiel, — li dir'is kaj lev'is la paf'il'o'n al la okul'o.
—Ek, paf'u!
—Ne! Bel'a paf'il'o! Ĝi aparten'as al Luk'a. Ho, kiel la fripon'o'j trem'is!
—La ĝendarm'o'j en'kancer'ig'os vi'n, ĉar vi ŝtel'is la paf'il'o'n.
Ankaŭ Antonion ili ferm'os!
—Ni defend'os ni'n; ni ĉiu'j'n mort'ig'os.
* La negoc'ist'o Stip'e, star'ant'e ĉe la kas'o de si'a vend'ej'o, ten'is en si'a man'o al'log'a'n fask'o'n da mon'bilet'o'j. Antaŭ li sur la benk'o kuŝ'is unu cent'valor'a mon'bilet'o kaj kelk'a'j dek'valor'a'j. Lovro, la kaleŝ'ist'o de Saletti, ven'is al la negoc'ist'o por ŝanĝ'i la cent'valor'a'n kontraŭ plur'a'j mal'pli'valor'a'j mon'bilet'o'j. Jen kaj jen Stip'e tuŝ'is spong'et'o'n kaj nombr'is la mon'bilet'o'j'n por la kaleŝ'ist'o. Li nombr'is, dum en la vend'ej'o'n hast'e en'ir'is Joso kaj Antonio. La negoc'ist'o konstern'iĝ'is. Lovro turn'is si'n, kaj kiam li rimark'is la arm'it'a'j'n fiŝ'ist'o'j'n, li terur'e pal'iĝ'is.
—Antonio, kies paf'il'o'j tio est'as? — demand'is Stip'e.
—Mi dir'os post kiam for'ir'os tiu ĉi noktu'o el la vend'ej'o, — respond'is Antonio kaj montr'is per la man'o al Lovro Palotta.
Tiu ĉi vir'aĉ'o, kanajl'o, kun long'form'a kaj raz'it'a vizaĝ'o, kvazaŭ i'o'n maĉ'ant'a, ne sci'is, kio'n dir'i, nek far'i.
—Lovro, jen pren'u! Nombr'u ankoraŭ'foj'e; ebl'e mi erar'is, — dir'is Stip'e puŝ'ant'e la dek'valor'a'j'n mon'bilet'o'j'n sur la tabl'o.
—Ho, diabl'o! De kie vi ek'posed'is tiu'n mon'o'n? — demand'is Antonio.
Lovro mal'ferm'is si'a'n grand'a'n buŝ'o'n kaj rigard'is al la fiŝ'ist'o'j.
—Mi sci'as, kiel li akir'is tiu'n mon'o'n! — ek'sibl'is Antonio.
—Jen la kanajl'o, li ŝanĝ'as la cent'valor'a'j'n! — ek'kri'is Joso kaj al'cel'is al la kaleŝ'ist'o.
Lovro tut'e si'n'tir'iĝ'is kaj ŝov'is la mon'bilet'o'j'n en la poŝ'o'n de la larĝ'a kaj long'a griz'a jak'o.
—He, ne ŝanĝ'as li por si! Li'n send'is ĉi tie'n la jun'a mastr'o, — defend'is li'n Stip'e.
—Jes, la jun'a mastr'o, — ek'balbut'is Lovro.
—Ja kial vi tim'as? Kia furioz'o atak'is vi'n? — mir'is Stip'e pro la kaleŝ'ist'o.
—Nu, kie est'as tiu vi'a jun'a mastr'o? — ek'rid'is Joso kvazaŭ tern'ant'e pro naz'katar'o.
Lovro sku'iĝ'is, ek'sving'is per la kap'o, kaj ek'murmur'is:
—Ek serĉ'u li'n!
—Mi jam trov'is li'n! — ek'kri'is Joso, kaj streĉ'is si'a'n kol'o'n.
—Ĉu kelk'foj'e la jun'a mastr'o don'as al vi mon'o'n? — demand'is li'n Antonio grav'mien'e.
Lovron atak'is spasm'o'j. Antonio tra'pik'is li'n per si'a rigard'o.
—Ĉu mon'o'n!... Li!... Jes, skurĝ'o'bat'o'j'n al mi'a dors'o, — ek'balbut'is Lovro.
—Antonio! — surpriz'eg'iĝ'is la negoc'ist'o.
—Tiu mon'o far'iĝ'os naŭz'a por li! — Antonio ek'minac'is raŭk'e.
Lovro for'ŝancel'is el la vend'ej'o.
—Antonio, pro konfesi'o mi'a, mi ne kompren'as vi'a'j'n dir'o'j'n! Kial do vi atak'is li'n tiel? Kia'n kulp'o'ag'o'n li povr'a far'is?
—Neni'a'n!
La perpleks'it'a Stip'e sku'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n, kaj demand'is:
—Kaj la paf'il'o'j?
Antonio rakont'is pri ĉio okaz'int'a en la mont'ar'o kaj pri kiel li al'pel'is la nobel'o'n al Luĉica.
—Kie est'as Marija? Kaj la fripon'o'j! — kri'is la negoc'ist'o indign'e.
—Ŝi for'ir'is hejm'e'n.
—Ja kial vi al'port'is la paf'il'o'j'n ĉi tie'n? For'port'u ili'n al la urb'estr'o kaj dir'u, ke li raport'u al la tribunal'o.
—La urb'estr'o en'karcer'ig'us ni'n! — dir'is Joso tra'naz'e.
—Vi prav'as Joso! Mi preskaŭ forges'is! La urb'estr'o est'as amik'o de Saletti.
—Prav'e! — Antonio atest'is.
—Kiel vi Antonio sci'iĝ'is, ke la fripon'o'j post'sekv'os Marijan en la mont'ar'o'n? — demand'is Stip'e.
Antonio, pens'ant'e pri El'vir'a kaj Mark'o, embaras'iĝ'is iom kaj pri'silent'is al la negoc'ist'o pri la pas'int'vesper'a konversaci'o antaŭ la dom'o de la nobel'o.
—Mi ne sci'is cert'e, ke la sinjor'o ek'ir'os post Marija en la mont'ar'o'n, — Antonio dev'ig'is si'n dir'i mal'ver'o'n. —Pas'int'vesper'e dum vesper'manĝ'o Jela dir'is al Marija, ke ŝi fru'maten'e ir'u al'port'i la fask'ar'o'n de horde'o, sed mi tuj konjekt'is, ke Saletti atend'os ŝi'n en la mont'ar'o.
—Jes, jes, la kanajl'o tent'as la knab'in'o'n, — koler'is la negoc'ist'o.
—Mi kaj Joso fiŝ'kapt'ad'is la tut'a'n nokt'o'n; fru'maten'e mi pet'is li'n akompan'i mi'n. Kiam ni ven'is sur la dekliv'o'n, mi rimark'is, trans la val'o, ĉe la mont'o'flank'o, Marijan. Iom for'e post ŝi ir'is du vir'o'j; mi tuj diven'is ili'a'n intenc'o'n!
—Ĉu ver'e? Vi ne dir'is al mi pri tio! Ĉu ver'e vi vid'is ili'n? — ek'mir'is Joso.
La last'a'j vort'o'j de Antonio est'is ver'a'j. Li ne vol'is dir'i al Joso, ke li vid'is la vir'o'j'n kun paf'il'o'j, ĉar li tim'is, ke Joso for'kur'os.
—Kiu dir'is al Saletti, ke Marija ir'os al'port'i la horde'o'n? — demand'is Stip'e.
—Li'a'j serv'ist'o'j post'sekv'as ŝi'n ĉie, — respond'as Antonio.
—Ve al mi! Se vi Stip'e aŭd'us la kri'ad'o'n de Marija! Mi tut'e terur'iĝ'is! — dir'is Joso kaj lev'is bukl'o'n da flav'a'j har'o'j de sur si'a vert'o por montr'i pli preciz'e kiel li fart'is apud la mur'o de la kamp'ar'o.
—Antonio, vi est'as brav'a jun'ul'o!... Povr'a knab'in'o! Se vi tiel ne ag'us, hodiaŭ la famili'o de Ŝabariĉ est'us hont'ig'it'a. Vi sav'is la honest'ec'o'n de Marija, kaj vi hont'ig'is la kanajl'o'n, Jen, tia'j aspekt'as la sinjor'o'j de Luĉica. Diabl'o mem el'pens'us i'o'n pli mal'dec'a'n! — kri'is Stip'e.
—Antonio, kial ni ne mort'bat'is ili'n? — kuraĝ'is Joso.
—Bon'e ke vi tio'n ne far'is! Nun sufiĉ'as la hont'ig'o kaj la mal'estim'o, ĝis la tribunal'a proklam'o. Ho, kia'j kanajl'o'j gras'iĝ'as en ni'a'j region'o'j! Ĉu ne sufiĉ'as, ke ili ekspluat'as ni'a'n kompat'ind'a'n popol'o'n, sed ili eĉ vol'as mal'ĉast'ig'i ni'a'j'n knab'in'o'j'n. Just'ec'o ne ekzist'as plu en la mond'o! Ili merit'is pend'um'il'o'j'n! Saletti ne vol'as ek'kon'i ni'a'j'n bezon'o'j'n; li'a'j gren'uj'o'j est'as plen'plen'a'j, li'a'j mon'uj'o'j ŝvel'krev'as, dum la popol'o mal'sat'as! Kiam reg'is plag'a'j jar'o'j, li dum Krist'nask'o don'ad'is sak'o'n da maiz'o kontraŭ tri uj'o'j da vin'o, kiu'j'n la servut'ul'o'j dev'is don'i dum la tag'o de sankt'a Miĥaelo! Ni est'as sen'pov'a'j, ĉar ni est'as mal'riĉ'a'j! La sinjor'o'j, deput'it'o'j en Vieno ne defend'as ni'a'n mizer'a'n popol'o'n, sed ili diskut'as pri afer'o'j, per kiu lingv'o oni instru'os ni'a'j'n infan'o'j'n. Dum'temp'e tia'j mal'ĉast'ul'o'j, kia est'as la mal'jun'a kanajl'o super Luĉica, ni'n ekspluat'as kaj hont'ig'as! — furioz'is Stip'e kaj rapid'e marŝ'as tra la vend'ej'o.
Li'a'j ge'patr'o'j prov'is trankvil'ig'i li'n, sed van'e. Stip'e kri'is kvazaŭ sen'raci'a. Kiam li silent'iĝ'is, li en'ir'is en ĉambr'et'o'n, kie li kutim'is skrib'i. Li sid'iĝ'is, mal'lev'is la kap'o'n sur la brust'o'n, kaj komenc'is murmur'i.
Antonio kaj Joso las'is la paf'il'o'j'n en la vend'ej'o, el'ir'is el la dom'o kaj ek'ir'is al la dom'o de Ŝabariĉ.
Jela kaj Marija sid'is ĉe la fajr'ej'o plor'ant'e kaj ve'ant'e. Mark'o promen'is en la kuir'ej'o. Li'a vizaĝ'o est'is pal'a kaj en'pens'iĝ'int'a. Post kiam la vir'in'o'j rimark'is Antonion kaj Joson, ili laŭt'e ek'singult'is. En la ĉambr'o sur alt'a lit'o kuŝ'is la mal'jun'a Antun. La mal'feliĉ'a mar'ist'o rigard'is per si'a'j vitr'ec'a'j kaj larm'o'plen'a'j okul'o'j al la fenestr'o'j kaj aŭskult'is la singult'ad'o'n de si'a'j edz'in'o kaj fil'in'o.
—Ho, Di'o kar'a, kia'n kulp'o'n ni far'is! — Jela suspir'is klak'ant'e per si'a'j man'o'j. Mi'a kulp'o, pri ĉio mi kulp'as! Ho, povr'a mi! Nun mi kompren'as, kial hieraŭ Luk'a pri'demand'ad'is mi'n pri ĉi'aĵ'o'j. Kar'a mi'a Marija, dolor'o mi'a, ne singult'u plu! Vi neniam plu ir'os sol'a el la hejm'o. Ĉu ver'e la hom'o'j jam frenez'iĝ'is? Ho, Di'o pardon'u al mi! Mi jam ne sci'as, kio'n mi parol'as!
—Trankvil'iĝ'u, pa'nj'o! Marija nur ek'tim'is. —Antonio, vi protekt'is la ĉast'ec'o'n de ni'a famili'o. Dir'u al ni, kio okaz'is, — Mark'o dir'is kun trem'ant'a voĉ'o.
—Ĉu Marija ne dir'is?
—Ŝi dir'is, sed kie trov'iĝ'as la paf'il'o'j.
—Ili'n mi don'is al Stip'e, ĉar li ind'as est'i urb'estr'o.
—Vi nom'iĝ'as Joso, ĉu ne?
—Jes, jes, Joso. Mi bedaŭr'as, ke ni ne paf'mort'ig'is ili'n kvazaŭ lepor'o'j'n.
—Ho, sankt'a Di'o! — ek'klak'is Jela.
—Pa'nj'o, ne tim'u! — singult'is Marija.
—Vi, nobl'a nobel'o! Vi raport'os al mi, kia'n rilat'o'n vi hav'as kun mi'a frat'in'o! — ek'minac'is Mark'o kaj terur'e ek'trem'is.
Antonio rigard'is li'n rid'et'ant'e, kompat'e, amar'e kaj preskaŭ mal'estim'e...
—Mark'o, filĉjo kar'a, ne implik'u vi'n en afer'o'j'n de sen'kred'ul'o'j, por ke pli'a mal'bon'o ne traf'u ni'n! — pet'is Jela.
Ek'est'is silent'o. El la ĉambr'o aŭd'iĝ'is voĉ'o de la mal'san'ul'o.
—Fil'o mi'a, ge'infan'o'j mi'a'j, gard'u vi'n de tiu'j pek'ul'o'j; ne en'tomb'ig'u mi'n antaŭ'temp'e.
—Antonio, laŭ la rakont'o de Marija, vi antaŭ kelk'a'j tag'o'j per'pugn'e bat'is la nobel'o'n; kial vi silent'is pri tio? — demand'is Mark'o.
—Ĉu mi silent'is? Jela, ĉu mi ne dir'is ĉio'n al vi, Jela, la sam'a'n vesper'o'n, kiam mi fal'ig'is li'n sur la ŝose'o'n?
—Jes, vi dir'is, — respond'is Jela.
—Se mi ek'sci'us pri tio, ne okaz'us tio ĉi hodiaŭ! — Mark'o dir'is amar'e.
—Ni silent'is, por ne mal'ĝoj'ig'i vi'n; ankaŭ al Mat'o ni ne sci'ig'is, por ke ne okaz'u pli'a mal'bon'o.
—Vi ne far'is bon'e! Mi est'us parol'int'a kun la nobel'o.
—Ĉu vi est'us sci'ig'ont'a Mat'o'n en Jelenŝĉica, por ven'i ĉi tie'n? — demand'is Antonio kun adstring'ec'a kaj mal'firm'a voĉ'o.
Marija ek'trem'is rigard'ant'e li'a'n vizaĝ'o'n, trans kiu tiu'moment'e tra'flug'is dolor'eg'a mien'o.
—Neniel! Kial li ven'us ĉi tie'n? Est'u mi'a zorg'o kvit'iĝ'i kun Saletti. Mi prudent'ig'os li'n baldaŭ! — Mark'o kri'is koler'e.
Laŭ li'a bel'a vizaĝ'o stern'iĝ'is amar'a zorg'o kaj furioz'a ĉagren'o.
—Jes, jes, filĉjo, est'us pli konven'e, ke Mat'o ne ven'u en Luĉican, kial do mal'ĝoj'ig'i li'n? Plej konven'us, ke ni pet'u pri konsil'o sinjor'o'n par'o ̨estron kaj Stip'e'n; ili sci'as kio'n ni far'u kaj al kiu ni turn'u ni'n. Feliĉ'e, ke ni hav'as tia'j'n hom'o'j'n en Luĉica! Sinjor'o par'o ̨estro eĉ help'us ne'kred'ul'o'n, des pli li help'os ni'n! Mark'o, se vi est'us pastr'o, tia'j afer'o'j ne est'us okaz'int'a'j al vi'a frat'in'o. Kiu ja kuraĝ'us eĉ tuŝ'i frat'in'o'n de pastr'o? Ho, kio'n ni povr'ul'o'j rajt'as far'i, ni mal'riĉ'a'j fiŝ'ist'o'j!
La sci'ig'o pri la abomen'a kondut'o de Saletti dis'vast'iĝ'is preskaŭ tuj tra la tut'a Luĉica. Preskaŭ ĉiu'j kompat'is la ĉarm'a'n kaj bon'a'n knab'in'o'n kaj ŝi'a'j'n ge'patr'o'j'n. La kviet'a urb'et'o abrupt'e mal'pac'iĝ'is. La patr'in'o'j zorg'o'plen'e rigard'is si'a'j'n fil'in'o'j'n, sur'ŝut'ant'e ili'n per bon'util'a'j konsil'o'j. Joso vag'is long'e tra la krut'a'j urb'o'strat'et'o'j, parol'ant'e kaj klaĉ'ant'e pri Marija, pri la nobel'o, pri la mont'ar'a kamp'o kaj pri la paf'il'o'j. La vir'in'o'j laŭt'e inter'parol'is trans la strat'o'j, ili pri'demand'ad'is, kalumni'is la nobel'o'n, ili man'klak'is kaj mir'is pri la brav'ec'o de Joso. La infan'o'j kiu'j ĉirkaŭ'is la fiŝ'ist'o'n, rigard'is li'n tim'em'e per konstern'iĝ'o, kaj sekv'is li'n de dom'o al dom'o, dum li parol'is kaj parol'is kvazaŭ li mort'ig'us grand'eg'a'n arme'o'n. Joso kun rot'o da bub'o'j ven'is al la dom'o de la urb'estr'o, kaj li de'nov'e babil'is kun sci'vol'em'a'j najbar'in'o'j.
—Kial vi kri'aĉ'as antaŭ mi'a dom'o! — ek'blek'is Anastazija Murelli de sur la fenestr'o.
Nun ek'est'is bru'eg'o! Joso en si'a hero'ec'a verv'o ek'kri'eg'is:
—Jen, jen, strig'o sur la fenestr'o!
—Strig'o! Guf'o! — ek'ulul'is la bub'o'j.
—Aĉ'ul'o'j, ĉifon'ul'o'j! Ir'u hejm'e'n, ke vi'a'j patr'in'o'j flik'u vi'a'j'n pantalon'o'j'n! — ek'kri'is Anastazija re'e.
—Turpulino, old'a sorĉ'ist'in'o, cigan'in'o! — ŝut'iĝ'is el ĉiu'j flank'o'j.
Iom post'e, kiam la tempest'o trankvil'iĝ'is, la urb'estr'o rigard'is la flav'a'n vizaĝ'o'n de si'a edz'in'o, kaj la har'o'j'n kiu'j trem'et'is sur la veruk'o'j, aŭskult'ant'e la kri'ad'o'n, kiu trans'lok'iĝ'is en ali'a'n strat'et'o'n.
Sur la pitoresk'a mont'et'o, kiu lev'iĝ'as paf'distanc'e okcident'e de tenebr'a Luĉica sub la kalv'a krut'a flank'o de griz'a mont'o, montr'iĝ'as sinjor'ec'a palac'o el inter la dens'a'j arb'o'j. La rond'a eben'a supr'aĵ'o de la mont'et'o est'as tut'e ĉirkaŭ'it'a de arb'ar'o. Inter la mont'et'o kaj la mont'o fend'iĝ'is mister'a ravin'o. Se en'pens'iĝ'int'a mar'ist'o vag'us per si'a'j okul'o'j, sen'konsider'e kie'n li navig'us en'e de la mir'ind'a golf'o, li'a'j okul'o'j cert'e al'kroĉ'iĝ'us al la blank'a palac'front'o sur la mont'et'o. Post kiam li rimark'us ĝi'n, li mal'fid'e ĵet'us si'a'n rigard'o'n al si'a fragil'a boat'o; dolor'plen'a nostalgi'o spasm'ig'us li'a'n brust'o'n, en si'a kor'o li sent'us terur'trem'o'n, re'memor'ant'e pri si'a'j edz'in'o kaj infan'o'j. Li pens'us pri la idili'a feliĉ'o, kiu'n ĝu'as li'a'j ne'kon'at'o'j sur la verd'a mont'et'o, sur la trankvil'a mal'vigl'a lok'o, sed li povr'a ne sci'us, ke apog'is si'n ĉe unu fenestr'o jun'a, mal'feliĉ'a knab'in'o, kiu envi'as li'n pro li'a sort'o.
El'vir'a Saletti melankoli'e en'pens'iĝ'is, rigard'ant'e al la kalm'a mar'eben'o, kiu antaŭ ŝi bril'et'is kaj re'spegul'iĝ'is. Ŝi'a'j nigr'o'brun'a'j okul'o'j idl'e vag'is laŭ la dezert'a'j region'o'j de la insul'o Cres serĉ'ant'e en ĝi'a'j laŭt'eg'a'j mont'o'pint'o'j la plej izol'it'a'j'n val'o'j'n kaj ravin'o'j'n.
La sun'o pur'a kaj bril'a baldaŭ sink'os mal'antaŭ la alt'a'n Uĉkan. Sur ĝi'a'j fier'a'j supr'o'j ek'flam'is eg'a fajr'o. La kalv'a Velebit kaj iu'j alt'a'j pint'o'j de la insul'o'j de Kvarner sun'um'is si'n en la last'a ruĝ'a bril'o. Ĉie ĉirkaŭ'e ĝis la vid'ating'o, en la tut'a golf'o, kiu stern'iĝ'as de Kapel'a ĝis Uĉka kaj de Osor ĝis la karst'a mont'ar'o super Kraljevica, ĉie inter'plekt'iĝ'as, ĉie inter'ŝanĝ'iĝ'as grand'eg'a'j ombr'o'j kun long'a'j fragment'a'j makul'o'j de la sun'a or'o. La orient'a mont'o'ĉen'o de Istri'o, lev'iĝ'as kaj mal'lev'iĝ'as kvazaŭ gigant'a ond'o, kiu abrupt'e dis'ig'as la okcident'a'n ĉiel'o'n kaj ombr'ig'as la tut'a'n mar'o'n kun'e kun la mal'grand'a'j insul'o'j, kiu'j modest'e montr'iĝ'as el la mar'o.
La sufok'a juli'a antaŭ'vesper'o fin'brul'is majest'e.
Komfort'a mal'varm'et'o stern'iĝ'is sur Luĉica. La pens'o'j de El'vir'a jam long'temp'e flug'is al la region'o'j de la insul'o Cres. La izol'ec'o kaj trankvil'o de la bosk'o'j, de la dekliv'o'j kaj la ravin'o'j log'is ŝi'a'n anim'o'n en ili'a'n pitoresk'a'n sin'o'n promes'ant'e beat'o'n kaj komplet'a'n si'n'forges'o'n. El'vir'a ek'simpati'is la mister'a'n bord'o'n de Cres, ŝi oft'e observ'is ĝi'n konfid'ant'e al ĝi kaj akir'ant'e de ĝi sen'lim'a'n konsol'o'n. La knab'in'o ĝoj'is pri la ek'foli'iĝ'o de la arb'ar'o'j tie trans la mar'o, kaj mal'ĝoj'o prem'is ŝi'n, kiam ili komenc'is flav'iĝ'i kaj velk'i. Dum mal'seren'a'j vintr'a'j tag'o'j, vek'iĝ'int'e el pez'a dorm'o, ŝi kutim'is rigard'i el si'a varm'a kaj mol'a lit'o tra la ŝvel'iĝ'int'a'j vitr'o'j kaj ŝi oft'e rimark'is, sur la mont'o'supr'o'j de Cres, neĝ'o'n kaj frost'o'n, kiu jam plur'foj'e aflikt'is ŝi'a'n kor'o'n.
El'vir'a turn'is si'a'n bel'eg'a'n kap'o'n mal'dekstr'e'n kaj rigard'is al la tomb'ej'o de Luĉica en la trankvil'a val'o. Apud alt'a tomb'o'monument'o lev'iĝ'is alt'a sol'a cipres'o. Tie kuŝ'is etern'e dorm'ant'e ŝi'a bon'a patr'in'o, kiu las'is ŝi'n en ĉi tiu mal'bon'a mond'o, en la temp'o, kiam ŝi ankoraŭ est'is mal'grand'a knab'in'et'o.
La nigr'a'j okul'o'j de El'vir'a iom mal'sek'iĝ'is de larm'o'j, dum en la ĉambr'o mal'antaŭ ŝi subit'e ek'knar'is la pord'o. La knab'in'o spasm'e turn'is si'n kaj rimark'is si'a'n frat'o'n antaŭ si. Alfred'o rigard'is al ŝi kaj komenc'is paŝ'i laŭ'long'e de la ĉambr'o.
(Alfred'o ven'is al El'vir'a por pet'i ŝi'n help'i kaj el'pet'i favor'o'n de la patr'o, de la mal'jun'a Saletti. Li'n jam la urb'estr'o Murelli inform'is pri la hont'ind'aĵ'o kaj pri la humil'ig'o de Alfred'o. Alfred'o tre koler'is antaŭ la frat'in'o pro Murelli, nom'ant'e li'n azen'o, sam'e li blasfem'is la patr'o'n, kiu laŭ li'a opini'o, ankaŭ mal'estim'ind'as. El'vir'a protekt'is la patr'o'n kaj rifuz'is help'i al Alfred'o, pens'ant'e pri la am'at'a Mark'o kaj pri li'a frat'in'o, la bel'a Marija. Ŝi kaj Alfred'o dis'iĝ'is kiel mal'amik'o'j.) El'vir'a mal'laŭt'e singult'is...
Ŝi'a ĉambr'o est'is luks'e kaj ŝik'e aranĝ'it'a. Sur la polur'it'a
plank'o est'is stern'it'a'j mult'e'kost'a'j tapiŝ'o'j; sur blu'et'a'j vand'o'j
pend'is kvar grand'a'j pentr'aĵ'o'j en larĝ'a'j or'um'it'a'j kadr'o'j. En
unu angul'o trov'iĝ'is estetik'e traf'a, ordinar'a lit'o, kaj super ĝi
ŝveb'is silk'a baldaken'o. La tut'a mebl'ar'o, la seĝ'o'j, la fotel'o'j, la
kurten'o'j, est'is blu'a'j, la tut'o el silk'o kaj velur'o. En unu ŝrank'o
bril'is or'um'it'a'j libr'o'dors'o'j. Super la ŝrank'o star'is du bust'o'j:
Dant'e kaj Petrarca. La sen'mort'a Dant'e rigard'is sever'e al la
plor'ant'a El'vir'a, kiu est'is bel'a sam'kiel li'a Beatric'e. Super la pian'o, en unu du'on'lum'a angul'o de la ĉambr'o star'is ankoraŭ
unu bust'o. La dik'a glor'a maestro Rossini kontent'e rid'et'is kaj
pri'mir'is la aflikt'o'n de la knab'in'o, kvazaŭ dir'ant'e:
Ja, est'u petol'a kiel mi'a Rosin'a!
En la ĉambr'o vast'iĝ'is intens'a odor'o de divers'a'j sap'o'j kaj pudr'o'j; la san'ig'a odor'o de la laŭr'a bosk'o, de la kverk'ar'o, de la cent'jar'a'j tili'o'j, de la rosmaren'o'j kaj de la bunt'kolor'a'j flor'o'j, plen'ig'is la ĉambr'o'n, jen pli intens'e, jen mal'pli intens'e, laŭ la blov'o de la vesper'a vent'et'o, kiu petol'is per la alt'a'j silk'a'j kurten'o'j, kvazaŭ sinjor'ec'a infan'o lud'us per vual'o de si'a lul'il'o sonĝ'ant'e pri kares'o per la man'et'o al la vizaĝ'o de si'a patr'in'o.
El'vir'a ĉes'is singult'i. Ŝi'a'j plen'form'a'j ŝultr'o'j ne plu trem'et'is. Ŝi en'spir'is kaj lev'is si'a'n kap'o'n mal'rapid'e kaj apog'ant'e si'n ŝi rest'is trankvil'a. Ŝi'a vizaĝ'o est'is pal'a kaj larm'e'mal'sek'a; ŝi'a'j ruĝ'a'j lip'o'j ankoraŭ kelk'temp'e trem'et'is pro la plor'o. La lip'o'j est'is mal'ferm'it'a'j; la supr'a iom'et'e lev'iĝ'is kaj mal'kovr'is kelk'a'j'n mal'grand'a'j'n blank'a'j'n dent'et'o'j'n. Ŝi'a'j nigr'a'j kaj larm'o'plen'a'j okul'o'j est'is tut'e mal'ferm'it'a'j, sed ŝi rigard'is eĉ ne unu objekt'o'n en la ĉambr'o, sed iu'n ali'a'n mond'o'n, — si'a'n kor'o'n. Rigard'ant'e tiu'n ĉi ĉarm'a'n ĉast'ul'in'o'n, ĉiu'j ŝi'a'j al'log'fort'o'j mal'aper'as, ĉio perd'iĝ'as en bel'eg'a harmoni'o, nur la profund'a'j, bril'ant'a'j kaj pens'o'riĉ'a'j okul'o'j mal'ferm'iĝ'as kaj obsed'as per si'a magi'a rond'o, kvazaŭ oni dron'us en ŝi'a'n kares'a'n rigard'o'n, en la profund'o'j'n de ŝi'a nobl'a anim'o.
El'vir'a ek'star'is kaj ek'ir'is al la fenestr'o. Ŝi est'is alt'statur'a kaj svelt'a. De la seĝ'o ĝis la fenestr'o distanc'is apenaŭ kvin paŝ'o'j, sed ŝi'a korp'o, la ĉarm'a harmoni'o de ŝi'a'j plaĉ'a'j, rond'form'a'j membr'o'j mov'iĝ'is nobl'e kaj dign'e en'e de tiu ĉi mal'long'a distanc'o. Ŝi apog'is si'n al la fenestr'o kaj rigard'is la est'iĝ'ant'a'n nokt'o'n.
Super Velebit la ĉiel'o lum'is, kaj super la lum'o, iom pli al nord'o pal'is bel'vid'a stel'o. En la arb'ar'et'o ĉirkaŭ de la dom'o pep'is bird'o'j serĉ'ant'a'j tra'nokt'ej'o'j'n en'e de la branĉ'o'j. El Luĉica aŭd'ebl'is divers'a'j voĉ'o'j kaj ies rid'o.
El'vir'a rigard'is en la mal'lum'o'n. El mal'antaŭ Velebit montr'iĝ'is pec'o de bril'a arĝent'o. La lun'o lev'iĝ'is lant'e, kaj post ĝi'a el'kov'iĝ'o, ĝi'a lum'o dis'ŝut'iĝ'is super la tut'a'n Kvarner kaj pri'lum'is ankaŭ la kar'a'n vizaĝ'o'n de El'vir'a, kiu'n vual'ig'is trist'o kaj ĉagren'o. El'vir'a spir'is pez'e; sub la dis'flor'int'a brust'o ŝi'a'n kor'o'n prem'is amar'a dolor'o, io brul'ig'is ŝi'a'n anim'o'n, kie inter'kruc'iĝ'is amar'a'j kaj pesimism'a'j antaŭ'sent'o'j, dum la or'a lun'lum'o log'is ŝi'n al ekzot'a'j mond'o'part'o'j...
Iu frap'is al la pord'o.
—Kiu est'as?
—Estim'at'a fraŭl'in'o, bon'vol'u al vesper'manĝ'o, — vok'is la serv'ist'o.
El'vir'a suspir'is kaj tra'ir'int'e kelk'a'j'n ĉambr'o'j'n, ŝi ven'is en la manĝ'o'ĉambr'o'n.
—Bon'a'n vesper'o'n, kar'a pa'ĉj'o! — la knab'in'o salut'is mal'laŭt'e.
Marin'o Saletti jam sid'is ĉe la tabl'o kaj atend'is si'a'j'n infan'o'j'n. Por pli'rapid'ig'i la temp'o'n, li leg'is gazet'o'n. Super la okul'o'j li hav'is verd'a'n vizier'o'n kontraŭ la lum'o. Ĝi est'as lig'it'a al li'a kap'o. Saletti leg'is tra okul'vitr'o'j. Post kiam El'vir'a salut'is li'n, li sku'is si'a'n kap'o'n al ŝi. La mal'jun'a Saletti aĝ'is ĉirkaŭ ses'dek jar'o'j'n. Li hav'is dens'a'n griz'a'n, tond'it'a'n barb'o'n.
—Kie vi trov'iĝ'is, El'vir'a? — la patr'o demand'is per raŭk'a voĉ'o, palp'ant'e si'a'n menton'o'n kiu'n kovr'is mal'long'a'j pik'a'j har'o'j kvazaŭ rob'o'bros'o.
—Mi est'is en mi'a ĉambr'o, — respond'is la knab'in'o rigard'ant'e tim'e al la mal'hel'a vizaĝ'o de la patr'o.
—Kie est'as Alfred'o? — ek'murmur'is Saletti sorb'ant'e la sup'o'n kaj rigard'ant'e la teler'o'n, super kiu'n li klin'is si'a'n dik'a'n, tut'e rond'ec'a'n kap'o'n.
—Mi ne sci'as, kar'a pa'ĉj'o, antaŭ ne'long'e...
—La ”kar'a'n” rest'ig'u por la post'a'j temp'o'j!
—Antaŭ ne'long'e li est'is ĉe mi, — daŭr'ig'is El'vir'a.
—Pri kio li parol'is? — demand'is la patr'o koler'e.
—Kiel, pa'ĉj'o?
—Ĉu li neni'o'n parol'is pri mi?
—Jes, li pet'is mi'n, ke mi dir'u al vi, ke vi ne riproĉ'u li'n, — dir'is El'vir'a aŭdac'e.
—Mi ne riproĉ'as li'n, sed li hont'ig'is mi'n! — ek'kri'is Saletti lev'int'e la kap'o'n tiom, ke sur li'a'n puf'form'a'n kaj nigr'a'n vizaĝ'o'n fal'is la lum'o de la lum'ig'il'o, kiu pend'is super la tabl'o.
La nobel'o met'is viŝ'tuk'o'n al la kol'um'o de la ĉemiz'o, kaj stern'int'e ĝi'n ĉe la brust'o, li apog'is si'n sur la tabl'o'n. Li'a grand'a kap'o en'iĝ'is inter la larĝ'a'j'n lev'iĝ'int'a'j'n ŝultr'o'j'n.
De la kap'o ŝut'iĝ'is ar'o da skvam'o'j sur mal'nov'a'n blu'verd'a'n jak'et'o'n el orlean'o, ĉe li'a nuk'o puf'iĝ'is dik'a fald'o de gras'aĵ'o, kiu mov'iĝ'is kaj ond'is laŭ la maĉ'ad'o de la fortik'a'j makzel'o'j.
La manĝ'o'ĉambr'o est'is tre vast'a, kaj ĝi'n tut'a'n ne pov'is lum'ig'i la lum'ig'il'o pend'ant'a super la tabl'o. En la angul'o'j de la ĉambr'o est'is ver'a du'on'lum'o. La alt'a'j ŝrank'o'j vic'ig'it'a'j apud la vand'o, est'is plen'a'j de ĉia'spec'a'j manĝ'il'ar'o'j kaj arĝent'aĵ'o'j. Sur la mur'o'j pend'is ankaŭ kelk'a'j pentr'aĵ'o'j, sed kio'n ili prezent'is est'as mal'facil'e kompren'i, ĉar ili est'is tiel alt'e fiks'it'a'j, ke sur ili'n ne pov'is fal'i lum'o de la lum'ig'il'o ŝirm'at'a per verd'a ŝild'o.
—Kie est'as la sen'taŭg'ul'o? — demand'is la nobel'o, — ĉu li ne vesper'manĝ'os?
—Ĉu vi vol'as, ke mi sonor'vok'u la serv'ist'o'n por trov'i li'n? — demand'is El'vir'a mal'laŭt'e.
—Sonor'ig'u! — dir'is Saletti furioz'e kaj li mal'plen'ig'is la glas'o'n da vin'o unu'glut'e.
La nobel'o manĝ'is rapid'e kaj avid'e; li terur'e dent'muel'is kaj maĉ'is frit'it'a'n kok'id'o'n pren'ant'e unu pec'o'n post la ali'a per si'a'j dik'a'j, ŝvel'int'a'j man'o'j, vil'a'j eĉ sur la fingr'o'j mem.
—Trov'u la jun'a'n sinjor'o'n; dir'u al li, ke ni est'as ĉe'tabl'e, — ordon'is Saletti al Luk'a, kiu en'kur'is en la salon'o'n.
—Mi jam sci'ig'is al la sinjor'o, ke la vesper'manĝ'o est'as sur'tabl'e, — Luk'a el'buŝ'ig'is humil'e.
—Azen'o, el'ir'u!
Luk'a el'ir'is kaŝ'e el la ĉambr'o ĉirkaŭ'rigard'ant'e tim'e.
—Mi pet'as, kar'a pa'ĉj'o, mi i'o'n dir'us, sed mi tim'as, ke vi koler'os.
Viŝ'ant'e per la tuk'o si'a'j'n grand'a'j'n lip'o'j'n, la nobel'o ek'grumbl'is :
—Evit'u mi'n, ne tent'u mi'n!
—Sed, kar'a pa'ĉj'o!
—Mi ne vol'as aŭd'i eĉ unu vort'o'n!
—Alfred'o est'as jun'a, pardon'u li'n...
—Vi defend'as la frenez'ul'o'n? Silent'u!
—Pa'ĉj'o, riproĉ'u li'n, dev'ig'u li'n promes'i ne far'i tio'n plu...
—Ĉio van'as! Li neniam taŭg'os! Li disip'os ĉio'n, kio'n mi pen'e akir'is. Li est'as ne nur kanajl'o, sed eĉ mal'ĉast'ul'o. Bastard'o'j, trov'it'o'j li'n hont'ig'is! Ĉu li est'as nobel'o? Ĉu li est'as mi'a fil'o?
—Pa'ĉj'o, trankvil'iĝ'u, mi pet'as, trankvil'iĝ'u!
—Mi ne pov'as el'ten'i tiu'n hont'o'n! Ankaŭ la ali'a'j est'is jun'a'j, sed ne..., — Saletti ne fin'dir'is, sed li for'glut'is la vort'o'n sur'verŝ'ant'e ĝi'n per glas'o da vin'o.
Tiu'moment'e en la ĉambr'o'n en'ir'is Alfred'o. Ne el'buŝ'iĝ'int'e eĉ vort'o'n, li sid'iĝ'is sur si'a'n lok'o'n. En la salon'o ek'reg'is silent'o. La vizaĝ'o de Alfred'o est'is mal'seren'a kaj trist'a. La mal'jun'ul'o manĝ'is kaj glut'is eĉ pli hast'e ol antaŭ'e. La kor'o de El'vir'a bat'is eĉ pli intens'e, la tomb'a silent'o en la salon'o prem'is ŝi'a'n brust'o'n. Ĉiu en'glut'o kroĉ'iĝ'is en la gorĝ'o. Fin'e ŝi las'is la manĝ'aĵ'o'n, ne sci'ant'e kio'n far'i, ŝi komenc'is rigard'i la pentr'aĵ'o'j'n, kiu'j pend'is sur la mur'o kontraŭ ŝi. Rigard'ant'e rigid'e la bild'o'n de si'a patr'in'o, kiu melankoli'e rid'et'is al ŝi el la du'on'lum'o, ŝi ek'sent'is larm'o'j'n sur la palpebr'o'j. La knab'in'o pen'is damp'i la plor'o'n, por ne koler'ig'i la patr'o'n, sed ne pov'is de'ten'i si'n, ĉar ŝi'a kor'o ŝir'iĝ'is pro trist'o. Konsci'ant'e, ke ŝi ne pov'os super'venk'i la sent'o'j'n, ŝi ek'star'is kaj ir'is en angul'o'n de la grand'a ĉambr'o, kaj sid'iĝ'int'e sur led'a'n divan'o'n, ŝi laŭt'e ek'singult'is. Kiam la mal'jun'a Saletti aŭd'is la singult'ad'o'n de El'vir'a, li'a'j man'o'j komenc'is trem'i. Rigard'ant'e furioz'e la fil'o'n, li el'fotel'iĝ'is, ĵet'is la viŝ'tuk'o'n sur la tabl'o'n kaj komenc'is promen'i en la salon'o per grand'a'j paŝ'o'j. La nobel'o est'is mal'alt'statur'a kaj kun ekster'ord'e larĝ'a dors'o. Li'a pantalon'o est'is mal'long'a, ĝis maleol'o'j, ĉar li rapid'e ir'is, li salt'ad'is, kvazaŭ elast'a bul'o. La krur'um'o'j de la vast'a pantalon'o ŝancel'iĝ'is super la grand'a'j ŝu'o'j.
—Tio dev'as jam ĉes'i en mi'a dom'o! Ĉi tie mi mastr'as! Ĉu vi aŭd'as? Se tio ne plaĉ'as al vi, bon'vol'u for'ir'i! — ek'kri'is la patr'o, halt'int'e antaŭ la fil'o.
—Las'u mi'n! Mi ne est'as bub'aĉ'o, aŭ iu el vi'a'j serv'ist'o'j! — man'sving'is Alfred'o.
—Hont'u! Nur bub'aĉ'o? Ver'a mal'ĉast'ul'o vi est'as! Vi merit'as ke mi mort'paf'u vi'n.
—Fin'u jam! Ankaŭ en mi'a'j vejn'o'j flu'as sang'o! — ek'kri'is Alfred'o.
—Mal'feliĉ'ul'o, ne hont'ig'u mi'a'n nom'o'n, ne rid'ig'u mi'n antaŭ tiu popol'aĉ'o, inter kiu ni viv'as! Ĉu vi forges'is, kiu est'as vi'a patr'o? Ĉu vi opini'as, ke vi est'as fil'o de mar'ist'o?
—Ne delir'u!
—Alfred'o, gard'u vi'n, por ke mi ne strangol'u vi'n! Ĉu vi vol'as, ke ili bat'u vi'n?
—Vi frenez'iĝ'is!
—Silent'u fripon'aĉ'o! — ek'kri'eg'is la nobel'o.
—Pa'ĉj'o, trankvil'iĝ'u, mi pet'eg'as vi'n! — pet'is El'vir'a singult'ant'e.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Alfred'o ek'star'is kaj el'ir'is el la ĉambr'o. La patr'o, ten'ant'e pistol'o'n en'man'e, akompan'is li'n ĝis'pord'e kun sang'ec'a rigard'o.
El'vir'a singult'is genu'ant'a ĉe la pied'o'j de la patr'o.
—El'vir'a star'iĝ'u kaj ir'u en vi'a'n ĉambr'o'n!
—Pa'ĉj'o, pardon'u al Alfred'o; kompat'u pro mi'a'j larm'o'j!
—Ir'u, El'vir'a, ir'u... Las'u mi'n, mi dev'as est'i sol'a, mi dev'as...
For'ir'u, kar'a fili'nj'o, mi pet'as, ir'u...
El'vir'a rigard'is la patr'o'n per si'a'j larm'o'plen'a'j okul'o'j kaj for'ir'is el la ĉambr'o kun mal'supr'e'n klin'it'a kap'o.
La mal'jun'a Saletti kuŝ'iĝ'is en grand'a'n brak'seĝ'o'n kaj ĉirkaŭ'pren'int'e si'a'n kap'o'n per ambaŭ man'o'j, li gap'is al la pistol'o, kiu'n li las'is sur la seĝ'o. Grand'a'j gut'o'j de ŝvit'o glit'is sur
la perpleks'a vizaĝ'o. La mal'supr'a mal'firm'a lip'o, mez'e kvazaŭ
dis'tranĉ'it'a, pend'iĝ'is kaj renvers'iĝ'is, kaj tiel mal'kovr'is la fortik'a'j'n, nigr'iĝ'int'a'j'n dent'o'j'n. La vort'o'j de Alfred'o firm'iĝ'is en
li'a kap'o; li'a cerb'o ŝir'iĝ'is. La nobel'o ek'sent'is si'n sen'fort'a kaj
for'ir'is en si'a'n dorm'o'ĉambr'o'n. Etend'int'e si'n sur divan'o, li
kovr'is la vizaĝ'o'n per si'a'j vil'a'j brak'o'j. Li klopod'is pens'i, sed
ne pov'is, ĉar la vort'o'j de la fil'o sen'ĉes'e al'ramp'is, tra'pik'ant'e
li'a'n cerb'o'n kirl'ant'e en ĝi. Saletti trem'is:
la ĉemiz'o glu'iĝ'is al
li'a mal'varm'a ŝvit'o sur'dors'e, en li'a kap'o muĝ'is, la ĉambr'o
rond'ir'is ĉirkaŭ li, kaj antaŭ li'a'j okul'o'j ŝveb'is la plor'ant'a jun'a
mar'ist'a vir'in'o kaj...
La sam'a'n vesper'o'n ĉirkaŭ la dek'unu'a, El'vir'a promen'is antaŭ la dom'o. La nokt'o est'is trankvil'a kaj seren'a. La plen'a lun'o naĝ'is kviet'e en la mez'o de la firmament'o; la mild'a nokt'a vent'et'o rev'e cirkul'is tra arĝent'a aer'o kaj kaĵol'e susur'is tra la foli'o'j de la tili'o'j.
El'vir'a sufer'is pro terur'a mal'ĝoj'o, ŝi'a kor'o plen'plen'is de dolor'o kaj splen'o. Ŝi'a anim'o am'is Mark'o'n per ne'mezur'ebl'a ard'o; ŝi viv'is kaj suspir'is nur pro li. Sen Mark'o ŝi'a viv'o aspekt'is trist'a kaj van'a, sam'kiel la sol'ec'a cipres'o ĉe la tomb'o de ŝi'a patr'in'o en la lun'lum'e vual'it'a val'o. Mark'o est'is ŝi'a ĝoj'o, ŝi'a ard'a sun'o, en li'a brak'um'o ŝi forges'is ĉi'a'n dolor'o'n kaj mal'bon'o'n, kiu ĉirkaŭ'is ŝi'n.
El'vir'a rimark'is Mark'o'n en si'a dek'kvin'a jar'aĝ'o; ŝi sopir'is al li kaj aspir'is li'n ĝis kiam ankaŭ li en'am'iĝ'is al ŝi. Ŝi'a patr'o send'is ŝi'n al Milano, en fam'a'n in'a'n eduk'ej'o'n, sed ŝi kutim'is ĉiu'jar'e ven'i al Luĉica kaj tie ŝi pas'ig'is po du monat'o'j'n de si'a feri'o. Ok jar'o'j'n ŝi stud'is en Milano, kie la instru'ist'o'j admir'is ŝi'n pro diligent'o kaj intelekt'o. En la dek'ses'a jar'o ŝi verk'is poem'girland'o'n, kiu'n Ital'uj'o verv'e gratul'is. Nun, en la dek'naŭ'a, ŝi'a plej ŝat'at'a libr'o est'is la sen'mort'a poem'ar'o de Dant'e. La povr'a knab'in'o oft'e kompar'is la sufer'o'j'n en la infer'o de Dant'e, kun si'a'j, kaj ŝi ĉiam konvink'iĝ'is, ke ŝi'a'j est'as pli terur'a'j kaj horor'plen'a'j. Kiom'foj'e ŝi jam klin'is si'a'n kap'o'n sen'fort'a super la poem'o pri Ugolina!
El'vir'a kaj Mark'o jam du jar'o'j'n sekret'e ĝu'is reciprok'a'n am'o'n, ili ard'e sopir'is unu pri la ali'a, ili'a'j vizaĝ'o'j brul'is en dolĉ'a'j brak'um'o'j kaj varm'a'j lip'tuŝ'o'j, kaj ĉiu'foj'e, kiam ili pens'is pri la est'ont'o, ili'a sang'o frost'is kor'dolor'e...
Antonio, la fidel'a Antonio, nur li sol'a sci'is pri ili'a sekret'a am'o. Ili tut'e konfid'is al li, ĉar se oni eĉ tranĉ'us li'n, li ne mal'kaŝ'us la sekret'o'n.
El'vir'a preskaŭ ĉiu'vesper'e el'ir'is promen'i en la ĝarden'o ĉirkaŭ la dom'o kaj ĝu'i freŝ'a'n nokt'a'n aer'o'n. Ŝi oft'e plend'is antaŭ la patr'o, ke ŝi ne pov'as en la lit'o ferm'i si'a'j'n okul'o'j'n, kaj tial ŝi dev'as iom promen'i por lac'iĝ'i, por pov'i en'dorm'iĝ'i. Ŝi'a patr'o, sam'kiel la serv'ist'ar'o, tut'e ne konjekt'is, ke El'vir'a renkont'iĝ'as kun la ĉarm'a Mark'o, kiu'n ŝi am'is per si'a tut'a ĉast'a virg'ul'in'a anim'o, kiel iam la unu'a'j krist'an'a'j martir'in'o'j am'is si'a'n konfesi'o'n.
Sur la kampanil'o en Luĉica lant'e bat'is la dek'unu'a hor'o.
El'vir'a ĉirkaŭ'rigard'is ĉiu'flank'e'n, ek'rigard'is al la fenestr'o'j kaj vid'int'e, ke ĉie est'as mal'lum'e, ŝi kaŝ'e mal'aper'is mal'antaŭ la angul'o'n de la dom'o kaj en'ir'is en la arb'ar'et'o'n, kiu stern'iĝ'as sur la mont'o'supr'o ĝis la ŝose'o, kiu'n Saletti konstru'ig'is apud si'a palac'o. Sub la mont'et'o kurb'iĝ'as la imperi'estr'a ŝose'o. La dom'front'o est'as al la mar'o direkt'it'a, kaj antaŭ ĝi, kiel jam kon'at'e, etend'iĝ'as mal'grand'a eben'aĵ'o. Mal'antaŭ la dom'o trov'iĝ'as dens'a ĝarden'o, ĉirkaŭ tri'cent paŝ'o'j'n larĝ'a; post la ĝarden'o est'as ŝose'o, kiu descend'as al la imperi'estr'a ŝose'o, tiam grand'a ravin'o, kaj last'e ĉe'fund'e trov'iĝ'as apik'a rok'o.
En la arb'ar'et'o post la sinjor'a dom'o dis'plekt'iĝ'as ret'o de voj'et'o'j, kiu'j kurb'iĝ'as kaj kruc'iĝ'as mult'manier'e. Apud la stret'a'j voj'et'o'j sur'ŝut'it'a'j per blank'a sabl'o, plej'e el'kresk'is dens'a laŭr'o, kies branĉ'o'j supr'e kun'iĝ'as mez'e de la voj'et'o'j por form'i ia'spec'a'j'n verd'a'j'n volb'o'j'n. Tiu'j mister'a'j pad'o'j tre simil'as al long'a'j koridor'o'j de antikv'a'j mon'a ̨ejoj. La lun'lum'o pen'e tra'ŝov'iĝ'as inter la dens'a'n branĉ'ar'o'n; nur ie-ie ĝi lum'as sur la blank'a sabl'o, kvazaŭ grand'et'a or'a makul'o. Inter la mal'lum'a laŭr'a verd'aĵ'o blank'as kelk'a'j skulpt'aĵ'o'j. Al tiu'j mal'varm'a'j difekt'it'a'j grek'a'j di'in'o'j est'as lum'ig'it'a'j ĉu kap'o, ĉu ŝultr'o, ĉu du'on'o de vizaĝ'o, romp'it'a naz'o, aŭ du'on'o de brust'o kaj krur'o sur kiu iu'j fingr'o'j est'as difekt'it'a'j.
Ju pli for de la dom'o, des pli rapid'e El'vir'a marŝ'is. Sub la et'a'j ŝu'o'j grinc'et'is blank'a sabl'o. De sur unu pad'et'o al la ali'a, kaj ŝi fin'e ven'is sur la eben'aĵ'o'n. Tie la lun'lum'o sur'verŝ'is ŝi'a'n bel'eg'a'n korp'o'n. Nun ŝi de'nov'e rapid'is kaj mal'aper'is en la mal'lum'a'n laŭr'o'n. Iom post'e ŝi en'ir'is la plej kaŝ'a'n lok'o'n de la arb'ar'et'o kaj abrupt'e ŝi halt'is antaŭ jun'ul'o kiu star'is indiferent'e apog'it'a ĉe la piedestal'o de unu skulpt'aĵ'o.
—Mark'o! — ek'flustr'is la knab'in'o kaj, klin'int'e si'a'n kap'o'n, ŝi mal'lev'is si'a'j'n man'o'j'n apud la svelt'a korp'o.
La jun'ul'o ten'is si'a'j'n brak'o'j'n kruc'it'a'j'n sur'brust'e, li star'is sen'mov'e rigard'ant'e al la ter'o.
(Ek'est'is kor'tuŝ'a'j scen'o'j inter El'vir'a kaj Mark'o, kiu sincer'e am'is El'vir'a'n. Ŝi riproĉ'as al li, ke li plu ne am'as ŝi'n, ĉar li ne vol'as pardon'i la pek'o'n de ŝi'a frat'o Alfred'o. Fin'e, post long'temp'a diskut'o kaj reciprok'a konvink'ad'o ili inter'brak'um'is si'n, kaj tiel brak'um'it'a'j ili trans'ir'is en est'ont'o'n. Tiel ili rest'is ekzalt'it'a'j en si'a bel'eg'a am'o, ĝis kiam ili'a rev'ad'o ĉes'is pro susur'o de branĉ'o) —Kio okaz'as? — El'vir'a demand'is trem'ant'e.
—Ĉu vi aŭd'is?
—Jes.
La branĉ'o'j de'nov'e ek'susur'is tut'e proksim'e. El'vir'a prem'iĝ'is al Mark'o.
—Ne tim'u, kar'a! — dir'is Mark'o, dum fort'a, mal'alt'a vir'o en'ir'is la laŭb'o'n. Li'a'j nigr'a'j okul'o'j terur'e ek'bril'is.
—Antonio! — ambaŭ ek'mir'is.
—Sinjor'o, fuĝ'u! — ek'flustr'is Antonio. —La serv'ist'o'j pov'us trov'i vi'n.
—Adiaŭ, kar'a El'vir'a! Ir'u, ir'u! Adiaŭ!
—Adiaŭ! — flustr'is El'vir'a.
—Morgaŭ! El'vir'a, morgaŭ! Je la sam'a hor'o, — dir'is Mark'o kaj li for'ir'is kun Antonio.
El'vir'a deprim'it'a kaj mal'gaj'a ek'ir'is lant'e paŝ'ant'e al la dom'o. Mez'e de la arb'ar'et'o ŝi'n renkont'is Luk'a kaj Lovro, ili humil'e salut'is ŝi'n mir'ant'e, ke ŝi ankoraŭ ne en'lit'iĝ'is.
Ven'int'e en si'a'n ĉambr'o'n, El'vir'a pez'e sen'vest'iĝ'is kaj en'dorm'is en febr'o.
En la mal'grand'a kaj modest'a ĉambr'et'o, sur la sam'a lit'o, sur kiu la sven'int'a Mat'o mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n, por plen'e ĝu'i la ĉarm'o'n de Marija, nun kuŝ'as la mal'jun'a Antun, ŝi'a povr'a patr'o. La mar'ist'a famili'o est'as serioz'e mal'trankvil'ig'it'a, ĉar ĝi'a estr'o danĝer'e mal'san'as.
La mal'san'ul'o'n oft'e vizit'as la par'o ̨estro, Stip'e kaj ali'a'j bon'a'j hom'o'j. Jam pas'is du tag'o'j, de'post kiam la nobel'o intenc'is mal'ĉast'ig'i li'a'n fil'in'o'n kaj makul'ig'i li'a'n honest'a'n nom'o'n.
Tiu mal'feliĉ'o terur'e bat'is li'n. La singult'ad'o de Marija kaj la ĝem'plor'ad'o de Jela ankoraŭ pli mal'fort'ig'is la jam sen'pov'a'n mar'ist'o'n. La negoc'ist'o Stip'e, por konsol'i la amik'o'n kaj la bapt'o'patr'o'n, instig'is li'n kaj riproĉ'is promes'ant'e al li, ke li mem ir'os al tribunal'o, eĉ se neces'e al la imperi'estr'o mem, por akuz'i la sinjor'o'n sur la mont'et'o. Antun plen'fid'e rigard'is al la okul'o'j de Stip'e tuŝ'ant'e si'a'n mal'long'a'n griz'a'n barb'o'n, kiu el'kresk'is sur li'a pal'a kaj mal'freŝ'a vizaĝ'o dum tiu mal'long'a temp'o de li'a sen'pov'o.
Ven'is gaj'a sabat'o. Bril'a maten'a sun'o apog'is si'a'j'n radi'o'j'n al la front'o de la dom'o de Antun. Est'as la naŭ'a hor'o. En la ĉambr'o reg'as mild'a du'on'lum'o, kvazaŭ dum krepusk'o. Marija atent'e bala'is la plank'o'n, post'e ŝi ferm'is la mal'nov'a'j'n ŝutr'o'tabul'o'j'n sur la fenestr'o'j, por ke la lum'o ne ĝen'u la okul'o'j'n de ŝi'a patr'o. En la bril'a'j radi'o'j, kiu'j oblikv'e en'ir'is en la ĉambr'o'n tra la tru'et'o'j de la mal'firm'a'j ŝutr'o'j, vibr'is kaj miks'iĝ'is kirl'it'a polv'o, kiu ne est'is vid'ebl'a ĉie en la griz'et'a kaj iom'et'e roz'a aer'o en la ĉambr'o, sed nur en'e de tiu'j rekt'a'j sun'stri'o'j.
Ĉar la tru'et'o'j est'is plej'nombr'e rond'a'j, ŝajn'as, kvazaŭ oni sur'ŝut'is kelk'a'j'n divers'grand'a'j'n or'a'j'n mon'er'o'j'n sur la plank'o'n kaj sur la lit'o'n. Tiu'j or'a'j makul'o'j mal'rapid'e mov'is si'n, mal'grand'iĝ'is, vast'iĝ'is, iu'lok'e mal'aper'is kaj re'aper'is bril'e ali'lok'e.
Ili long'iĝ'is kaj ramp'is sur la lit'kovr'il'o'n, sur la kusen'o'n kaj sur la magr'a'j'n kaj nigr'iĝ'int'a'j'n man'o'j'n de la mal'san'ul'o.
—Mark'o, ĉu Stip'e for'ir'is al Rijeka? — demand'is la patr'o per febl'a voĉ'o.
—Li ne for'ir'is; mi jam parol'is kun li hodiaŭ, li dir'is, ke li ir'os post du aŭ tri tag'o'j, — respond'is Mark'o leg'ant'e libr'o'n kaj rigard'ant'e la vizaĝ'o'n de la patr'o.
—Ne est'us bon'e prokrast'i tiu'j'n afer'o'j'n. Kiam Antonio pren'is la paf'il'o'j'n de tiu krim'ul'o? Ho ve, mi'a mens'o for'las'as mi'n!
—Antaŭ hieraŭ, pa'ĉj'o!
—Ĉu vi ne pov'as ir'i al la tribunal'o?
—Kial? Ja vi sci'as, ke mi est'as eg'e mal'favor'at'a de tiu'j sinjor'o'j.
—Kial do, kar'a filĉjo?... Jes, jes, mi sci'as, ke tiu'j sinjor'o'j mal'am'as vi'n; pri ĉio kulp'as la gazet'o, la mensog'o'j, send'it'a'j per'poŝt'e, mi mem ne sci'as de kie. Ho, kiel mi dezir'as determin'i ni'n fin'e, nur se Di'o don'us san'o'n.
—Jes, kar'a pa'ĉj'o, vi prav'as!
—Sed kial vi zorg'as pro ali'a'j, kar'a filĉjo? Sci'u, dum mi'a tut'a viv'o mi spert'is nur mal'bon'o'n post mal'bon'o!
—Ĝust'e pro tio ni dev'as klopod'i pli'bon'ig'i la stat'o'n de ni'a popol'o.
—Filĉjo, mi ne est'as tiel saĝ'a kiel vi; mi est'as mar'ist'o! Mi ne stud'is tiom da jar'o'j kiel vi, sed mult'o'n en la mond'o mi vid'is...
—Ĉu en la tut'a mond'o est'as ĉie sam'e kiel ĉe ni?
—Kiom mi sci'as, ne est'as; ili est'as propr'a'vol'a'j hom'o'j, ili est'as propr'a'j mastr'o'j en si'a'j hejm'o'j.
—Ja kial ni sam'e do ne mastr'as ni'a'j'n hejm'o'j'n.
—Neniam, filĉjo!... Ĉu vi memor'as, kiel vi'a patr'in'o plor'is kaj kri'eg'is tim'ant'e, ke oni rekrut'os vi'n; antaŭ kvar jar'o'j, ĉu vi memor'as? He, mi vid'is, kiam mi iam est'is en Marsejlo, kia'manier'e franc'o'j volont'e al'iĝ'is al la milit'serv'o. Kvazaŭ ili ir'us nupt'o'fest'i! Ne, ni'a'j najbar'in'o'j ne kred'us al mi, se mi tio'n rakont'us al ili!
—Ankaŭ ni est'as aĉkoraj, kar'a pa'ĉj'o! Ja vi kon'as la od'o'n el la dalmat'a libr'o.
—Jes, jes, de Kaĉiĉ, en dalmat'a boat'o stir'ist'o ne vak'as, sam'e ankaŭ la libr'o de Kaĉiĉ. Sed aŭskult'u, Mark'o! Oni dir'as, ke unu juĝ'ist'o de'ven'as el Dalmati'o; se li aparten'as al ni, ebl'e vi pov'us i'o'n far'i ĉe li.
—Mi kon'as li'n; li ne aparten'as al ni! — Mark'o sving'is per'man'e.
—Nu, konsent'it'e, Stip'e ek'ir'u! Li est'as estim'at'a kaj honest'a kaj li ne tim'as tiu'j'n, kun kiu'j ni ne pov'as konversaci'i! Ja, povr'a'j ni est'as! En mult'a'j lok'o'j, kiu'j'n mi vizit'is, eĉ en Londono mem, oni parol'as la sam'a'n lingv'o'n, kaj riĉ'ul'o'j kaj mal'riĉ'ul'o'j. Nu, kial mi babil'as. Pri tiu'j afer'o'j vi sci'as pli ol mi! Nu, kie trov'iĝ'as la oldunjo kaj Marija?
—Ili for'ir'is en la ĝarden'o'n; ili re'ven'os baldaŭ. —Pa'ĉj'o, mi dev'as ir'i en la poŝt'ofic'ej'o'n.
—Ir'u, filĉjo, al'port'u la mensog'o'j'n! — la patr'o afabl'e ek'rid'et'is.
Mark'o el'ir'is kaj ekster la dom'o trov'is Antonion, kiu sid'ant'e sur la ter'o plekt'is grand'a'n verg'o'korb'o'n.
—He, Antonio, kio'n vi plekt'as?
—Nas'o'n.
—Ĉu vi baldaŭ fin'os?
—Baldaŭ.
—Aŭd'u, Antonio! Ne dec'as, ke vi ne konfid'as mi'n.
—Kial ne?
—Mi tre pet'is vi'n dir'i sincer'e al mi, kial vi ĉi'nokt'e ven'is en la arb'ar'et'o'n. Kred'u al mi, ni abrupt'e ek'tim'is, ŝi kaj mi.
—Pro mi?... Parol'u pli mal'laŭt'e!
—Kompren'ebl'e! Pri'pens'u, je la unu'a hor'o post la nokt'o'mez'o! Ni renkont'iĝ'as tie jam du jar'o'j'n, neni'u iam trov'is ni'n!
—Se mi ne est'us ven'int'a, la serv'ist'o'j trov'us vi'n.
—Ĉu vi opini'as, ke ili ek'flar'is i'o'n?
—Kio'n?
—Ke mi renkont'iĝ'as kun ŝi.
—Ili ne ek'flar'is.
—Antonio, mi ne kompren'as vi'n!
—Ne util'us kompren'i, se tiel ne est'us.
—Dir'u al mi i'o'n ajn, mi van'e cerb'um'as!
—Jes, mi dir'os ”i'o'n ajn”:
de nun, kiam ajn vi intenc'os renkont'iĝ'i kun ŝi, vi anonc'u vi'n al mi.
—Por anonc'i mi'n al vi ĉiu'foj'e? Mi anonc'iĝ'os, tamen dir'u, kial?
—Jes, por gard'observ'i.
—Ĉu ili antaŭ'sent'as i'o'n; ĉu ili rimark'is vi'n, kiam vi port'is leter'o'j'n?
—Ili ne rimark'is.
—Antonio, parol'u, mi pet'as!... Ĉio tie okaz'ant'a rilat'as al mi.
—Al mi tio rilat'as eĉ pli.
—Parol'u!
—Iu'n vesper'o'n, est'is jam mal'fru'e, mi aŭd'is konversaci'o'n inter la jun'a nobel'o kaj la serv'ist'o'j...
—Kio'n vi aŭd'is? — Mark'o demand'is pal'iĝ'int'e.
—Li dung'is ili'n por mort'ig'i mi'n, — stoik'e flustr'is Antonio.
—Kio'n? — Mark'o sku'iĝ'is retro'ir'e je unu paŝ'o.
—Jes, por ke ili mort'ig'u mi'n. De tiam mi ir'is ĉiu'n nokt'o'n, ankaŭ se mi ne port'is leter'o'n, en la arb'ar'et'o'n antaŭ la dom'o, kaj tiel mi aŭd'is ĉiu'j'n ili'a'j'n plan'o'j'n.
—Sed, ĉu vi i'o'n aŭd'is pri mi?
—Ne.
—Mi ne kompren'as, kial ili mort'ig'us vi'n.
—Ĉar mi ĝen'as li'n en li'a'j intenc'o'j pri vi'a frat'in'o.
—Mi ĉio'n kompren'as! Jes, ĉio'n...
—Probabl'e.
—Antonio!
—Ĉe Stip'e mi hieraŭ trov'is Lovron, la koĉer'o'n, ĝust'e kiam li ŝanĝ'is mult'valor'a'n mon'bilet'o'n kontraŭ plur'a'j mal'pli'valor'a'j. Stip'e don'is al li cent forint'o'j'n, kaj mi dir'is, ke mi sci'as la de'ven'o'n de tiu ĉi mon'o. Li tio'n cert'e dir'is al Luk'a, kaj ambaŭ suspekt'as, ke iu aŭd'is ili'n marĉand'i pri mi'a kap'o. Mi opini'as, ke ili tial ĉi'nokt'e kroz'is ĉirkaŭ la dom'o.
—Jes tial cert'e! Ili kroz'is por vid'i, ĉu iu tren'as si'n ĉirkaŭ la dom'o.
—Ili dev'as ne ek'sci'i, ke mi aŭd'is ili'n.—Kial?
—Ili post'sekv'us mi'n, kaj kiu port'us vi'a'j'n leter'o'j'n?
—Vi prav'as! Jen, mi ne pens'is pri tio! Antonio, dank'o'n!
Sed, kio'n vi intenc'as nun?
—Gard'i mi'a'n haŭt'o'n kaj ne pek'ig'i mi'a'n anim'o'n. Se ili fripon'e atak'os mi'n, mi defend'os mi'n per tiu ĉi tranĉ'il'o. Mi dev'as ne akuz'i ili'n, ĉar mi ne hav'as atest'ant'o'j'n, eĉ se mi hav'us, mi ne far'us tio'n, ĉar tiam oni ek'sci'us, kiel mi aŭd'is ili'a'j'n inter'parol'o'j'n kaj kial mi ir'is tie'n. Se mi akuz'us ili'n, mi dev'us ne port'i vi'a'j'n leter'o'j'n, kaj ŝi tiam plor'us..., — Antonio ne fin'dir'is, ĉar li rimark'is la komun'um'a'n serv'ist'o'n Tompiĉon, kiu al'ven'is laŭ la stret'a strat'et'o. La ir'ant'a Tompiĉ ne ir'is sam'rapid'e, li kutim'is iom kur'i, kaj post'e ir'i pli mal'rapid'e. Tia est'as li'a kutim'a ir'ad'o.
—Bon'a'n maten'o'n, Mir'o! Kia nov'aĵ'o, — Mark'o salut'is kaj demand'is Tompiĉon.
—Bon'a'n maten'o'n, bon'a'n maten'o'n, sinjor'o! Kiel vi dorm'is? Mi'n ĉi tie'n send'is la sinjor'o urb'estr'o; li'a edz'in'o dir'is, ke mi kur'u, kur'u, sed mi flug'is, vi ja vid'as, ke mi parol'i ne pov'as, — Mir'o sibl'is kaj mal'lert'e sving'is si'a'n kap'o'n kaj kun'prem'is la palpebr'o'j'n.
Tompiĉ est'is plur'jar'a vir'o. Li'a korp'o est'is long'a, la krur'o'j mal'long'a'j, la ŝultr'o'j mal'larĝ'a'j kaj ekster'ordinar'e mal'lev'it'a'j.
—Mir'o, kiu don'is ĉi tiu'n long'a'n jak'o'n al vi? Mi vet'us, ke ĝi ne dolor'prem'as vi'n sub la aksel'o'j? — Mark'o ek'ŝerc'is si'n'dev'ig'e.
—Ĝi'n don'is al mi la sinjor'o urb'estr'o. He, est'us pli bon'e, ke ĝi est'us iom larĝ'a! — respond'is Mir'o, glad'ant'e ĝi'n ĉiu'flank'e per'man'e, kvazaŭ oni lav'us ĝi'n per sap'o.
La urb'estr'o ampleks'is je tri tia'j Mir'o'j.
—Pro kio Murelli send'is vi'n ĉi tie'n? — demand'is Mark'o.
—Li send'is mi'n, ja vi sci'as! Jes, mi est'is hejm'e; mi raz'is mi'n, la sinjor'o urb'estr'o al'vok'is mi'n, kaj li'a edz'in'o, la sinjor'in'o Anastazija, send'is mi'n ĉi tie'n, jes, pro la paf'il'o'j...
—Kia'j paf'il'o'j? Mir'o, vi frenez'as!
—Fre... fre... frenez'as! Mi frenez'as! Pet'e, sinjor'o Mark'o, ali'a'j, ali'a'j frenez'as, ne mi! He, ĉu vi hav'as cigar'o'n? Jes, paf'il'o'j! La sorĉ'ist'in'o send'is mi'n! Antonio, ir'u, ir'u al la urb'estr'o.
—Mi ven'os! — respond'is Antonio plekt'ant'e la nas'o'n.
—Sci'u, tuj! Li sakr'os al mi, se vi ne ven'os. Li ordon'is, ke vi tuj ven'u kaj kun'port'u la paf'il'o'j'n. Ne tim'u, Murelli ne est'as mal'bon'a!
—Jes, tuj! Antaŭ la last'a juĝ'o'tag'o! — promes'is Antonio.
—Bon'e, bon'e! Neni'a mal'bon'o okaz'os al vi. Sinjor'o Mark'o, di'o don'u san'o'n al vi, adiaŭ! Mi for'ir'as. Memor'u, la paf'il'o'j'n, — salut'is Mir'o kaj for'iĝ'is salt'et'ant'e.
—Antonio, vi ne ir'os al la urb'estr'o!
—Mi ne ir'os.
—Hodiaŭ mi ir'os tie'n sur la mont'et'o'n.
—Mi aŭd'is tio'n ĉi nokt'e, kiam vi dis'iĝ'is de ŝi.
—Sed, kie'n vi?
—Mi zorg'os, ke iu surpriz'e ne trov'u vi'n.
—Antonio, mi ne sci'as, kiel dank'i al vi!
—Je la dek'unu'a?
—Jes, je la dek'unu'a.
—Mi atend'os vi'n.
—Antonio, adiaŭ!
—Feliĉ'o'n!
Post kelk'a'j moment'o'j Mark'o ven'is antaŭ la dom'o'n de la negoc'ist'o Stip'e, kiu inspekt'is grand'a'j'n barel'o'j'n en la kort'o, sur kiu'j'n la labor'ist'o'j bat'is ring'eg'o'j'n.
—Ho, Mark'o! Bon'a'n maten'o'n! — Stip'e man'sving'is al li.
—Vi ĉiam labor'as!
—Ne ĉiu ĝu'as kiel vi! Sed, kie'n vi ek'ir'is?
—Ven'u kun mi! Mi ir'as al poŝt'ofic'ej'o.
—Ĉu vi atend'as leter'et'o'n el Vieno?
—Stip'e, vi est'as bon'humor'a.
—Ja, kial ne est'i tia? Kie do est'as pli bel'e en la mond'o ol en Luĉica? Pac'o, riĉ'a popol'o, honest'a kaj just'a sinjor'ar'o sur la mont'et'o; kial aspir'i pli? Mark'o, ĉu ver'e est'as tiel?
—Jes, jes! — suspir'is la jun'ul'o.
—Atend'u iom, ke ni ir'u kun'e.
Post kiam ili al'promen'is sur la ŝose'o'n, ili halt'is antaŭ dom'o, kie en ter'etaĝ'o trov'iĝ'is la poŝt'ofic'ej'o. En et'a ĉambr'et'o mal'jun'a poŝt'ofic'ist'o prepar'is, kun'lig'is kaj sigel'is tri aŭ kvar leter'o'j'n. De sur la ŝose'o oni facil'e pov'is vid'i li'a'n en'pens'iĝ'int'a'n kap'o'n, ĉar la fenestr'o est'is tut'e mal'ferm'it'a.
—Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Miko, ĉu ven'is iu poŝt'o? — demand'is Stip'e.
—Las'u mi'n nun! Kial pro diabl'o vi ĝen'as mi'n? — ek'koler'is la poŝt'ofic'ist'o. —Ĉu vi ne vid'as, ke mi hav'as mult'e da labor'o? Bon'a'n tag'o'n! Jes, unu poŝt'o pas'is, tiu el Pazin, kaj nun ĝisknaros unu el Rijeka, — li dir'is rigard'ant'e tra la okul'vitr'o'j la horloĝ'o'n pend'ant'a'n sur la mur'o. La horloĝ'o sur'hav'is nur unu montr'il'o'n, eĉ tiu'n romp'it'a'n.
—Miko, vi est'as strang'natur'a! Pro kiu diabl'o vi koler'as? — Stip'e dir'as ŝerc'e.
—Sen'zorg'a'j vi est'as! Vi ankoraŭ ne spert'is la gust'o'n de la imperi'estr'a pan'krust'o. Se mi far'os i'o'n mal'korekt'e, ĉu vi pag'os kvin'cent mon'er'o'j'n pro tio? Nu, kiom signif'as por vi la kvin'cent mon'er'o'j! Sed ankoraŭ tri'cent naŭ'dek naŭ foj'e tiom egal'as mi'a tut'jar'a salajr'o!
—Ĉu ven'is leter'o el la direkt'o de Pazin?
—Unu; sed pli mult'a'j ven'os el Rijeka, — dir'is la poŝt'ofic'ist'o mal'gaj'e.
Ĉi'moment'e aŭd'iĝ'is grinc'et'ad'o kaj knar'ad'o de mal'grand'a poŝt'a ĉar'o. Pas'is iom'a temp'o, kaj antaŭ la poŝt'ofic'ej'o halt'is magr'a ĉeval'o, tut'e ornam'it'a per kverk'a'j branĉ'o'j por ke muŝ'o'j ne mord'u ĝi'n. Se oni pet'us cigan'o'j'n ŝtel'i ĝi'n, ili indign'us pro ĝi'a arog'o. De sur kvazaŭ rakit'a ĉar'o salt'is sur la ŝose'o'n la postiljon'o Janez, li salut'is la sinjor'o'j'n de Luĉica, mal'ferm'is la mal'firm'a'n kest'o'n, kaj el'tir'int'e el ĝi flav'a'n led'a'n tek'o'n li port'is ĝi'n en la dom'o'n.
Est'is varm'e ĉi-tag'e. La ĉeval'o ŝvit'is pro mal'fort'ec'o. Rimark'int'e tuf'o'n da herb'o'j rand'e de la ŝose'o ĝi tir'is la ĉar'et'o'n
post si kaj komenc'is mord'i kaj maĉ'i la herb'o'j'n. Dum'e la poŝt'ofic'ist'o el'ŝut'is la leter'o'j'n el la sak'o. Li atent'e nombr'is ili'n kaj
rigard'is ĉu iu est'as destin'it'a al Luĉica. Tra la fenestr'o li etend'is si'a'n kap'o'n anonc'ant'e per indiferent'a voĉ'o al la sinjor'o'j
atend'ant'a'j sur la ŝose'o:
—Neni'u!
—La tut'a mond'o forges'is pri Luĉica! — ek'rid'et'is Mark'o.
—Ni ne for'don'u ni'n! Morgaŭ cert'e ven'os io, — Stip'e konsol'is si'n. —Mi esper'as... ho, jen ili! Trafspeca kompani'o! — li flustr'is post kiam li rimark'is la urb'estr'o'n kaj Alfred'o'n de Saletti iom for'e sur la ŝose'o.
—Stip'e ni for'ir'u! Mi ne vol'as renkont'i ili'n, — Mark'o ek'ir'is pal'iĝ'int'e vizaĝ'e.
—Ili opini'os, ke ni tim'as ili'n!
—Ni for'ir'u, Stip'e! Ili est'as abomen'ind'a'j, kaj vi kon'as la impertinent'ec'o'n kaj mal'ĝentil'ec'o'n de Saletti. Ni kverel'os cert'e, sed nun ne est'as oportun'a temp'o.
—Se ni est'os dev'ig'it'a'j pugn'o'bat'i, ni romp'os ili'a'j'n naz'o'j'n!
—Stip'e, mi terur'e ekscit'iĝ'is.
—Trankvil'iĝ'u, ne kondut'u kiel infan'o. Jen, kvazaŭ du kanajl'o'j! Jes, ili destin'iĝ'is ĉi tie'n.
Ĵus ating'is Alfred'o kaj Murelli.
—Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Stip'e! Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o'j! — afabl'e salut'is la rond'form'a urb'estr'o kaj en'ir'is en la dom'o'n.
Stip'e kaj Alfred'o inter'salut'is nur gest'e, per iom'a lev'o de si'a'j ĉapel'o'j.
—Kiam vi, sinjor'o Stip'e, ir'os al Rijeka? — demand'is la nobel'o per vari'a voĉ'o.
—Ĉu vi i'o'n dezir'as? — dir'is Stip'e abrupt'e.
—Jes, mi bezon'us la libr'o'j'n, kiu'j'n mi don'is al vi antaŭ du semajn'o'j. Mi pet'as vi'n, demand'u la libr'o'bind'ist'o'n, ĉu ili est'as jam ripar'it'a'j. Mi ne sci'as li'a'n nom'o'n. Mi pet'as vi'n, dir'u al mi la nom'o'n de la libr'o'bind'ist'o, por ke mi skrib'u al li, aŭ vi al'port'u al mi la libr'o'j'n, — dir'as la nobel'o spekt'ant'e si'a'n baston'o'n. Li est'is tre perpleks'it'a.
Mark'o turn'is si'n al la mar'o.
—Por ke vi leg'u dum tiu bel'eg'a veter'o! — sarkasm'e ek'kri'is Stip'e. —Kiom ni sci'as, vi em'as ĉas'i, — li dir'is firm'e rigard'ant'e al li'a'j okul'o'j.
—Mi kompren'as vi'n! Est'us pli bon'e por vi, ke vi ne ŝerc'u!
—Mi ne ŝerc'as. Oni dir'as, ke ĉi-jar'e mult'iĝ'is lepor'o'j, ili damaĝ'as sur'kamp'e, kaj mi opini'as, ke oni dank'os al vi, se vi paf'us tiu'j'n ĉas'best'o'j'n. Se vi ne posed'as paf'il'o'j'n, mi pov'as prunt'e'don'i unu al vi.
—Vi est'as impertinent'a negoc'ul'o! — ek'flam'is Alfred'o.
—Kanajl'o! — la negoc'ist'o dent'o'grinc'is.
Alfred'o rigid'iĝ'is. Ĉi-moment'e el la dom'o hast'e el'ir'is la dik'a urb'estr'o, la poŝt'ofic'ist'o kaj li'a edz'in'o.
—Ĉe la juĝ'ej'o oni ek'sci'os, kiu est'as impertinent'a aŭ krim'ul'o! — el'buŝ'ig'is Mark'o obtuz'e.
—Fripon'o, vi jam merit'as pend'um'il'o'n! — ek'kri'is Stip'e.
—Not'u, vi brut'ul'o, kiu star'as antaŭ vi! — el'buŝ'ig'is nun Alfred'o per rid'ind'a dign'o.
—Sinjor'o Alfred'o! — pac'ig'is la urb'estr'o.
—Brut'ul'o mi ne est'as! Vi'a av'o al'vag'is pied'nud'a ĉi tie'n. Ankaŭ vi est'us nud'a, se vi ne ŝtel'ad'us kaj tromp'ad'us! — rabi'is la negoc'ist'o.
Tiu'j vort'o'j traf'is Alfred'o'n mal'feliĉ'ig'e.
—Stip'e, las'u tiu'n arogant'ul'o'n! — man'sving'is Mark'o mal'estim'e.
Alfred'o sving'iĝ'is al li intenc'ant'e frap'i la vizaĝ'o'n, sed la negoc'ist'o for'puŝ'is li'n per si'a tut'a fort'o for de la amik'o.
Mark'o ek'trem'is, minac'sign'e man'sving'is kaj ek'kri'eg'is:
—Kanajl'o!
La urb'estr'o pren'is la nobel'o'n sub'brak'e kaj el'ir'ig'is li'n per'fort'e kun si.
Luĉica mal'pac'iĝ'is de'nov'e, post kiam dis'vast'iĝ'is la sci'ig'o pri la kverel'o antaŭ la poŝt'ofic'ej'o. Ĉiu'j pri ĉio riproĉ'eg'is al la sinjor'a palac'o sur la mont'et'o...
La sam'a'n post'tag'mez'o'n El'vir'a plor'is ne'de'ten'ebl'e, aŭskult'ant'e la patr'o'n kaj la frat'o'n kverel'ant'a'j'n kaj sakr'ant'a'j'n en la najbar'a ĉambr'o.
—Kial vi rilat'as kun la brut'ul'o'j? Kia do nobel'o vi est'as? Vi sur'strat'e disput'as kun mar'ist'a'j fil'o'j kaj negoc'ul'o'j? — kri'is la mal'jun'a Saletti.
—Ja mi jam dir'is al vi, ke mi hazard'e renkont'is ili'n.
—Ne mensog'u!
—Mi ne mensog'as. Se mi evit'us ili'n, ili opini'us, ke mi est'as mal'kuraĝ'ul'o!
—Mal'taŭg'ul'o, vi kompromit'is mi'n!
—Ne riproĉ'u mi'n! Kia'n pek'o'n mi do far'is?
—La tribunal'o decid'os pri tio. Hont'ind'aĵ'o, hont'ind'aĵ'o! La fil'o'n de Saletti akuz'as mar'ist'o'j! Hont'u, Alfred'o. Ankaŭ mi spert'is la jun'aĝ'o'n. Mal'saĝ'ul'o, ver'a sen'kap'a muŝ'o vi est'as!
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —Ĉiu afer'o est'as re'bon'ig'ebl'a.
—Ankaŭ la frat'o'n de la knab'in'o vi insult'is!
—Mi tut'e ne intenc'is, sed li kaj la negoc'ist'o incit'is mi'n.
—Ho, ili ek'sent'os, kia est'as la mal'jun'a Saletti! Vi tamen est'as mi'a post'e'ul'o, mi'a fil'o, mi'a sol'a fil'o. Jes, tiu'j abomen'ind'ul'o'j dev'as estim'i vi'n!... Kia mirakl'o! Ili protest'as, rabi'as, ĉar vi ek'dezir'is jun'ul'in'aĉ'o'n!
—Kial do vi riproĉ'is mi'n tiom'e? Ĉu ne pli konven'as pac'e konversaci'i.
—Eg'a azen'aĉ'o vi est'as! Pri kio konversaci'i... La afer'o'n oni dev'as kaŝ'i, sed oni bezon'as temp'o'n. Ili akuz'os sen'dub'e; ili jam jubil'as pri ni'a kompromit'iĝ'o. Ho, ne ekzist'as ali'a solv'o krom mal'sukces'ig'i ili'a'j'n intenc'o'j'n. Mi trov'os atest'ant'o'j'n, kvin, dek, cent! Ja vi sci'as, ke mi tiu'n popol'aĉ'o'n tut'e sub'met'is.
—Mal'facil'e; ĉi tiu'j stult'ul'o'j ne vol'os atest'i; sed, pri kio atest'i?
—He! Facil'a afer'o pri tio! Ili atest'u laŭ mi'a vol'o, aŭ ili'a propr'aĵ'o aŭkci'iĝ'os! Ĵur'ig'it'a'j ili asert'os, ke ili vid'is, kiam la bastard'o, jes, la bastard'o atak'is vi'n... kaj for'pren'is vi'a'n paf'il'o'n dum ĉas'o, kaj neni'u jun'ul'in'o est'is ie proksim'e.
—Patr'o, mi ne kred'as, ke ni'a'j servut'ul'o'j fals'e ĵur'os, ĉar vi sci'as...
—Ili ĵur'os tiel! Ĉie ekzist'as raci'a'j hom'o'j.
—Se ni klopod'os, mi komplet'e el'tir'iĝ'os el tiu ĉi kot'o.
—Jen, plej konven'us, ke vi for'ir'u ekster'land'e'n, dum'e mi kaj Murelli prokrast'ig'os la afer'o'n, kiel ebl'e plej long'temp'e. Se est'us neces'e, vi leter'skrib'os el ekster'land'o, ke vi mal'san'iĝ'is, kaj vi ne pov'as re'ven'i en la patr'o'land'o'n.
—Sed, se la juĝ'ist'ar'o ne kred'os?
—Vi al'don'os en la leter'o'n eĉ dek'o'n da atest'il'o'j de kurac'ist'o'j.
—Ĉu vi ŝat'us, ke mi ir'u en Franc'uj'o'n?
—Laŭ vi'a propr'a vol'o! Ju pli for'e'n, des pli bon'e.
—Bon'e, al Parizo mi ir'os. Tio util'os al mi; mi ek'kon'os iom pli de la mond'o. Mi sci'as, kar'a pa'ĉj'o, ke vi est'as bon'a. Kelk'foj'e vi est'as eksplod'em'a, kaj vi'a sang'o tro rapid'e ek'bol'as, sed tio est'as hered'aĵ'o. Aŭskult'u, ni pac'iĝ'u!
—Fripon'o!... Ne disip'u tro. Oni dev'as ŝpar'i ekster'land'e, — li dir'is rigard'ant'e en li'a'j'n okul'o'j'n etend'ant'e si'a'n man'o'n al li.
—Almenaŭ tri'cent forint'o'j'n monat'e, — propon'is Alfred'o.
—Bon'e, do tri'cent, eĉ ne unu mon'er'o'n pli.
—Mi for'ir'as?
—Kiel ebl'e plej baldaŭ. Morgaŭ. Vi dev'as ne atend'i la akuz'o'n.
—Bon'e; morgaŭ!
—Alfred'o el'ir'is el la ĉambr'o. Li'a vizaĝ'o re'spegul'is ĝoj'o'n.
La mal'jun'a Saletti rigard'ant'a post li kaj kap'balanc'ant'a, en'fotel'iĝ'is, dis'volv'is iu'n larĝ'a'n gazet'o'n antaŭ si kaj ek'leg'is.
Li kovr'is si'n preskaŭ tut'a per la gazet'o; nur la krur'o'j sub la genu'o'j vid'ebl'is, kaj du'on'o de la dik'a'j kaj vil'a'j fingr'o'j sur'rand'e de la gazet'o.
La jun'a nobel'o en'ir'is hast'e la ĉambr'o'n de si'a frat'in'o rid'et'ant'e kaj tord'ant'e si'a'j'n dik'a'j'n nigr'a'j'n lip'har'o'j'n. Sid'ant'e sur la divan'o El'vir'a kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n inter la mol'a'j blu'a'j velur'kusen'o'j.
—El'vir'a, kio okaz'as de'nov'e?... Vi plor'as?
—Las'u mi'n, vi mal'feliĉ'ig'ul'o! — el'flustr'is El'vir'a dolor'e.
Alfred'o ek'tim'is kaj rigard'is ŝi'n mir'ant'e.
—El'vir'a, trankvil'iĝ'u... Mi for'ir'os morgaŭ.
La knab'in'o el'buŝ'ig'is eĉ ne vort'o'n. Alfred'o kap'klin'is, ŝultr'o'sku'is kaj en'pens'iĝ'int'a silent'e el'ir'is el la ĉambr'o...
Dum la vesper'manĝ'o oni mal'mult'e parol'is.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Post la vesper'manĝ'o Alfred'o for'ir'is al la urb'estr'o Murelli, por ĝoj'ig'i si'n ĉe glas'o da vin'o. Al la patr'o kaj al la frat'in'o li dir'is, ke li ir'os dorm'i. Murelli el'kor'e ĝoj'is, vid'ant'e la jun'a'n nobel'o'n. La urb'estr'o hav'is bon'eg'a'n vin'o'n. La amik'o'j trink'is kaj ŝerc'is ĝis mal'fru'e nokt'e, tre long'temp'e. Alfred'o rakont'is ĉi'aĵ'o'j'n pri Parizo. La edz'in'o kaj la fil'in'o de la urb'estr'o fier'e aŭskult'is kaj admir'is li'n, kaj post kiam la osced'ad'o intens'iĝ'is, ili for'ir'is dorm'i.
Alfred'o ĉirkaŭ'rigard'is la ĉambr'o'n kaj tiam vigl'e al'rigard'is la urb'estr'o'n al la okul'o'j. La nobel'o i'o'n dir'is, sed li, la urb'estr'o, dolĉ'e ek'rid'et'is, kaj kompren'is aŭ ne kompren'is tiu'n grav'a'n rigard'o'n.
—Mult'o'n vi disip'as! Vi koler'ig'os vi'a'n patr'o'n, — flustr'is la urb'estr'o.
—Murelli!
—Kiom?
—Kvin'cent.
—Grand'a sum'o. Mi ne hav'as...
—Tss! Eĉ ne vort'o'n! Murelli!
—Grand'a sum'o! Vi jam ŝuld'as al mi tri'mil kvar'cent tri forint'o'j'n.
—En Parizo mi mult'e bezon'os. Mi ne vol'as koler'ig'i la patr'o'n.
—Mi kred'as, sed kvin'cent! Kvin'cent!
—Murelli!
—Tss! Por ke ne aŭd'u la diabl'in'o.
—Vi'a edz'in'o?
—Jes, mi'a edz'in'o; sed kiom vi pli'ig'us super tiu'j kvin'cent?
—Propon'u.
—Sinjor'o! Neniam! Neniam! Ĉu vi ne trakt'as mi'n kiel amik'o'n? Mi'a konscienc'o est'is ĉiam sen'makul'a. Se mi pov'as, mi help'os al vi, kiel amik'o. He, se mi hav'us mi'a'n propr'a'n mon'o'n, est'us facil'e! Mi dev'as pen'i! Kred'u, mi ne ricev'as sufiĉ'e eĉ por la tabak'o. Ja, kiom Maletti don'as al mi? Du po'cent'o'j'n!
—Maletti? Ĉu la urb'estr'o en Jelenŝĉica?
—Jes, mi negoc'as per li'a mon'o. Ek dir'u, kiom vi super'don'os al li.
—Kvin'cent.
—Dum kiom da jar'o'j?
—Dum tri.
—Al'log'a mon'sum'o, sed li koler'os; sci'u, ne est'as sekur'e...
—Kial ne est'as sekur'e?
—Ho, mi ne intenc'is ofend'i vi'n.
—Kvin'cent, eĉ ne unu mon'er'o'n pli!
—El kio vi intenc'as re'don'i tiu'n ĉi sum'o'n?
—La propr'aĵ'o de Saletti valor'as...
—Mi sci'as, milion'o'n! Sed, se vi mort'us pli fru'e ol vi'a patr'o?
—Ha, ha, ha!
—Ĉio pov'as okaz'i! Post tri jar'o'j vi re'don'os al mi mil forint'o'j'n, ĉu jes?
—Jes! Se mi bezon'os en Parizo?
—Probabl'e! Vi skrib'u al mi!
La inter'konsent'o'n ili sur'met'is sub skrib'o'plum'o'n. La urb'estr'o nombr'is al la nobel'o kvin'cent forint'o'j'n. Ili post'e long'e trink'et'is kaj ŝerc'is, fidel'e, amik'e ĝis mal'fru'a nokt'o, ĝis tre mal'fru'a...
Jam nokt'o'mez'o bat'is sur la kampanil'o de Luĉica. En neni'u dom'o oni vid'is lum'o'n, krom ĉe la urb'estr'o. Sur la fenestr'o'j de plur'a'j mar'ist'a'j dom'o'j re'bril'is kviet'a lun'lum'o.
Mal'antaŭ la dom'o de Saletti, en la arb'ar'et'o, flustr'is du vir'o'j.
—Ĉu la jun'a sinjor'o est'as jam en la hejm'o? — demand'is Lovro.
—Mi opini'as, ke ne. Sed kio'n signif'as la rapid'a decid'o vojaĝ'i? — dir'is Luk'a.
—Al mi plaĉ'as li'a for'ir'o. Ni facil'e per'labor'is kelk'a'j'n dek'o'j'n da mon'bilet'o'j.
—Ho ili pov'us kaŭz'i al ni kap'dolor'o'n! Mi supoz'as, ke Antonio ĉi tie ĉirkaŭ'ir'as, kaj probabl'e li kaŝ'e aŭskult'is ni'n.
—Ankaŭ mi opini'as tiel; ĉu ali'manier'e li pov'us sci'i, de kiu mi ricev'is la cent'valor'a'n mon'bilet'o'n, kiu'n mi ŝanĝ'is ĉe la negoc'ist'o.
—Li nur dir'is, ke li sci'as la de'ven'o'n de la tiom'a mon'o, sed li ne dir'is al vi, ke ili'n don'is la jun'a sinjor'o mem.
—Parol'u pli mal'laŭt'e! Aŭskult'u, ĉu io susur'as?
—Mi aŭd'as neni'o'n, — respond'is Luk'a.
—Eĉ se ni trov'us li'n, dir'u, kio'n far'i tiam?
—Neni'o'n; mi nur vol'as konvink'iĝ'i, ĉu ver'e li ĉi tie ramp'as.
—Tio cert'e est'is Antonio, — ek'flustr'is Lovro.
—Kiu? Kie?
—Re'memor'u, vi hieraŭ rakont'is al mi, ke vi antaŭ kelk'a temp'o vid'is, ke iu de sur la ŝose'o kaŝ'is si'n en la arb'ar'o.
—Jes, mi vid'is hom'o'n antaŭ mi sur la ŝose'o, sed li mal'aper'is de antaŭ mi'a'j okul'o'j. La hom'o hav'is la statur'o'n de Antonio; sed, de tiam pas'is jam long'a temp'o, pli ol du'on'a jar'o.
—Ni ek'ir'u, Luk'a, ĉirkaŭ la dom'o'n kaj tra la arb'ar'et'o ĝis ni'a ŝose'o. Atent'u pri la branĉ'o'j!
La serv'ist'o'j komenc'is ĉirkaŭ'ir'i tra la arb'ar'et'o ir'ant'e unu post la ali'a, aŭskult'ant'e, man'sving'ant'e kaj tra'rigard'ant'e ĉiu'n angul'et'o'n. Ĉiu port'is pez'a'n baston'o'n.
Dum ili ramp'ir'is ĉe unu flank'o, Mark'o kaj El'vir'a konversaci'is ĉe la ali'a en la kutim'a lok'o, en la laŭb'o.
La nokt'o est'is bel'eg'a. La lun'o jam alt'e lev'iĝ'is sur la ĉiel'a firmament'o. Ĉarm'e flu'is ĝi'a or'a bril'o laŭ la mar'eben'aĵ'o. Rev'ig'a nokt'a vent'et'o blov'et'is varm'e kaj mol'e en la vizaĝ'o'n de El'vir'a. La foli'ar'o de la laŭr'o'j trem'et'is, la roz'o'j mal'ferm'is si'a'n sin'o'n al la tener'a ros'o, la stel'o'j hel'is luks'e, la brust'o ŝvel'iĝ'is volupt'e, la rev'sopir'o'j tir'iĝ'as tra la kor'o'j, iaĵo am-al'log'a solv'iĝ'is tra la am'ind'a aer'o, kaj la ombr'o de la alt'a kaj trist'a cipres'o long'iĝ'is laŭ la et'a'j mont'et'o'j sur la tomb'ej'o de Luĉica.
—Pardon'u El'vir'a, mi ne pov'as plen'um'i vi'a'n dezir'o'n. Mi ofer'us ĉio'n por vi'a feliĉ'o, sed mi'a'n honor'o'n mi neniam sur'tret'os!
—Kia'n util'o'n vi hav'us, se vi akuz'us li'n? Mark'o, ne akuz'u, obe'u vi'a'n El'vir'a'n.
—Se vi am'as mi'n, vi dev'as ne postul'i tio'n de mi.
—Ho, mi povr'a! Ja mi dir'is jam al vi, ke li morgaŭ for'ir'os ekster'land'e'n. Vi'a frat'in'o baldaŭ edz'in'iĝ'os, dum'temp'e oni forges'os ĉio'n, kio okaz'is. Mark'o, aŭskult'u mi'n, plen'um'u mi'a'n pet'o'n! Pro kio incit'i ankoraŭ pli grand'a'n flam'o'n de la mal'am'o? Pardon'u al Alfred'o, est'u nobl'a, kiel vi ĉiam est'is.
Mark'o, rigard'u al mi'a vizaĝ'o, ne tiel mal'seren'e, ek'rid'et'u al mi, indulg'u mi'a'j'n larm'o'j'n!
—El'vir'a, trankvil'iĝ'u, ne plor'u! Am'u mi'n, kar'ul'in'o, sed kun vi'a frat'o mi...
—Ho, kiel sen'kompat'a est'as vi'a kor'o! Mi'a patr'o pov'as al vi... Vi ne kon'as li'n sufiĉ'e.
—Neniu'n mi tim'as! Mi'a frat'in'o est'as ofend'it'a, mi'a patr'in'o ve'as, vi'a frat'o aflikt'is mi'a'n mal'jun'a'n kaj mal'san'a'n patr'o'n, la popol'o furioz'as, dum vi vol'as, ke mi pac'iĝ'u, ke mi forges'u ĉio'n! El'vir'a, se mi tio'n far'us, ĉu vi ne hont'us antaŭ mi kaj antaŭ mi'a am'o?
—El vi'a kor'o parol'as hom'a fier'o kaj mal'estim'ind'a venĝ'em'o. Pardon'u al li kaj kompat'u li'n! Mark'o, ĉu vi ne zorg'as pri ni'a feliĉ'o, pri ni'a est'ont'o? Ĉu vi ne pov'as i'a'n ofer'o'n dediĉ'i al mi?
—Mi pov'as, sed la honor'o'n neniam!
—Vi dezir'as venĝ'i al li; ĉu la venĝ'em'o kongru'as kun la honor'o? Mark'o, est'u nobl'a, est'u pli taŭg'a ol mi'a frat'o! Alfred'o far'is grand'a'n hont'ig'o'n al vi'a famili'o, li kondut'as impertinent'e; mi ne protekt'as li'n, mi ne defend'as li'n, sufiĉ'e mi preĝ'as Di'o'n por tiu mal'feliĉ'ig'ul'o, sed mi'a anim'o sufer'as pro vi'a sen'kompat'o, Mark'o. Mi ĉiam opini'is, ke vi'a kor'o ne kon'as ali'o'n ol nobl'a'j'n kaj sublim'a'j'n sent'o'j'n, sed nun mi ek'kon'as, ke vi okup'iĝ'as pri trivial'a'j pens'o'j pri mal'grav'a kaj oni'dir'e damaĝ'it'a dign'o.
—El'vir'a!
—Nu, vi akuz'u li'n, sed kio post'e? Ĉu vi ne antaŭ'vid'as, ke vi per tio mal'feliĉ'ig'os vi'n kaj mi'n? Mi'a patr'o rabi'os, li neniam permes'os...
—Vi fuĝ'os el li'a dom'o. Vi promes'is al mi!
—Mi promes'is... jes, mi promes'is. Mi pret'as ĉio'n far'i, ĉar nur en'e de vi'a brak'um'o mi pov'as trov'i pac'o'n kaj sen'zorg'o'n.
Mi cent'foj'e mort'ig'us mi'n, por ke oni kuŝ'ig'u mi'n apud vi en la sam'a'n tomb'o'n! Mark'o, vi sci'as, ke mi'a kor'o sopir'as al vi, sen vi mi'a viv'o hav'us neniu'n senc'o'n. Jes, mi'a dolĉ'a paradiz'o, rigard'u ĉi tiu'j'n larm'o'j'n, jes, vi la nur'a signif'as ĉio'n por mi en la tut'a mond'o. Ho, mi povr'a! — ek'plor'is El'vir'a.
—Karuli'nj'o, trankvil'iĝ'u!
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —Est'os bel'eg'a nokt'o, ĉi tiu arb'ar'et'o kaŝ'iĝ'os en la mal'lum'o, vi atend'os mi'n ĉi tie. Mi pet'eg'os mi'a'n patr'o'n, dir'ant'e, pri mi'a am'o kaj pri mi'a tut'a kor'ĉagren'o. Se li ne indulg'os, mi for'las'os la dom'o'n, kie mi nask'iĝ'is... kie mort'is mi'a patr'in'o...
—Kar'a El'vir'a!
—La nokt'o est'os bel'eg'a, sam'e kiel la nun, kaj se mi re'ven'os ĉi tie'n, kiam mi brak'um'os vi'n por ek'ir'i kun vi, la lun'lum'o ek'flam'os...
—El'vir'a, silent'e! Mi aŭd'as i'o'n... hom'o'j'n...
Ili ek'silent'is.
—Iu kur'as laŭ la ŝose'o mal'supr'e'n de la mont'et'o, — ek'flustr'is El'vir'a.
—Mal'antaŭ la arb'ar'et'o?
—Jes. Kiu en la nun'a temp'o est'us ĉi tie?
—Mi ne sci'as... Probabl'e Antonio, — respond'is Mark'o, al'klin'ant'e El'vir'a'n al si'a brust'o.
Sur la ŝose'o de Saletti, mal'antaŭ la arb'ar'et'o, aŭd'iĝ'is hast'a'j kaj pez'a'j paŝ'bat'o'j.
Mark'o kaj El'vir'a rigid'iĝ'is, aŭd'int'e ek'kri'o'n:
—Bastard'o! Kial vi vag'as ĉi tie?
—Est'as la voĉ'o de mi'a frat'o! — El'vir'a el'buŝ'ig'is.
—Ho ve, kanajl'o! — tra la nokt'a trankvil'o dis'vast'iĝ'is ve'kri'o.
—Pro Di'o, kio okaz'as? — ek'trem'is la knab'in'o.
—Silent'u, El'vir'a!
De'nov'e aŭd'iĝ'is paŝ'o'j de sur la ŝose'o.
—Aŭskult'u, El'vir'a! Sur la ŝose'o trov'iĝ'as plur'a'j hom'o'j. Nun ŝajn'as, ke du hom'o'j kur'as de sur la mont'et'o... Jen, de'nov'e silent'o; ili ver'ŝajn'e halt'is.
Kelk'a'j'n moment'o'j'n post'e El'vir'a ek'flustr'is:
—Aŭskult'u, nun de'nov'e iu kur'as, sed supr'e'n, sur la mont'et'o'n.
—Jes, supr'e'n... Kio okaz'is?
—Ili ne est'as ankoraŭ for de ni; ili trov'iĝ'as en la arb'ar'o. Ili ir'as al ni'a dom'o. Mark'o, ne'kutim'a antaŭ'sent'o ek'reg'as mi'a'n anim'o'n; mal'bon'o okaz'as!
—Mal'laŭt'e, El'vir'a! Nun ili ir'as pli mal'rapid'e, jen ili trov'iĝ'as sur tiu pad'o. Jes, ili ir'as al la dom'o.
—Kie, kie? Mi ne vid'as ili'n; la arb'ar'et'o est'as dens'a... Jen, ili ven'is al la lun'lum'o! Ili klin'iĝ'as kaj fleks'iĝ'as! Mark'o, ili nun ne est'as mal'proksim'e... Jen, est'as ni'a'j serv'ist'o'j, ŝajn'as al mi...
jes, ni'a'j serv'ist'o'j,Luk'a kaj Lovro, — flustr'as El'vir'a dis'met'int'e la branĉ'o'j'n de la laŭb'o.
—Ĉu vi, El'vir'a, est'as cert'a, ke tio est'is la voĉ'o de vi'a frat'o?
—Jes, cert'a. Sed strang'e; li dir'is al ni, al la patr'o kaj al mi, ke li en'lit'iĝ'os... Li ver'ŝajn'e post'e el'ir'is. Jes, tio est'is li'a voĉ'o, sed kio'n signif'as tio, ke ni ne aŭd'as li'a'j'n paŝ'o'j'n?
—Mi ne sci'as, — Mark'o zorg'o'plen'e respond'is.
—Alfred'o renkont'iĝ'is kun Antonio...
—Cert'e; ja ni aŭd'is, ke li atak'is li'n, dir'ant'e al li...
—Jes, ni aŭd'is... Mark'o, mi trem'as tut'a.
—El'vir'a, trankvil'iĝ'u kaj ek'ir'u hejm'e'n. Morgaŭ ni vid'os kio okaz'is.
—Mi vol'us, ke la serv'ist'o'j ne rimark'u mi'n.
—La serv'ist'o'j jam en'ir'is en la dom'o'n. Ir'u, kar'ul'in'o, ir'u.
Dolĉ'e dorm'u, mi'a bon'a El'vir'a. Ir'u, kar'ul'in'o, ir'u! Morgaŭ mi de'nov'e atend'os vi'n ĉi tie, — Mark'o dir'is kun mal'firm'a voĉ'o kaj kis'is ŝi'n rapid'e mez'e de ŝi'a'j varm'a'j lip'o'j.
—El'vir'a ek'ir'is laŭ mal'larĝ'a pad'o, dum li rigard'is post ŝi, ĝis kiam ŝi mal'aper'is de antaŭ li'a'j okul'o'j. Mark'o sent'is i'a'n pez'o'n ĉe la kor'o. Li en'spir'is profund'e kaj per la man'dors'o viŝ'is si'a'n frunt'o'n kaj en'pens'iĝ'is... Sur la kampanil'o en Luĉica bat'is la du'a hor'o. La jun'ul'o vek'iĝ'is el si'a'j pens'o'j kaj el'ir'is el la ŝirm'ej'o kaj ir'int'e tra la arb'ar'et'o, li sur'paŝ'is la ŝose'o'n, kiu descend'is de sur la mont'et'o al la imperi'estr'a ŝose'o. Mark'o ir'is mal'supr'e'n plen'a de zorg'o'j.
La ŝose'o est'is sur'ŝut'it'a per blank'a sabl'o. Ĉie ĉirkaŭ'e reg'is perfekt'a silent'o. Mark'o paŝ'is lant'e kaj rigard'is al la ĉiel'o kaj al la arb'o'j sur'verŝ'it'a'j de la lun'lum'o. El'vir'a kvazaŭ ŝveb'is antaŭ li'a'j okul'o'j en'e de la mir'ind'a aer'o... Mark'o sku'iĝ'is ne'atend'it'e kaj li halt'is. Kelk'a'j'n paŝ'o'j'n for'e trans la ŝose'o, en la lun'lum'o, kuŝ'as sur'dors'e hom'o. Mark'o al'proksim'iĝ'is kaj tut'a ek'trem'is. Alfred'o. Sur la blank'a ĉemiz'o kaj sur la brust'o vapor'is, pro la lun'a lum'o, sang'o. La fortik'a'j kaj blank'a'j man'o'j, kiu'j fal'is ter'e'n sen'mov'a'j, est'is sang'makul'it'a'j. Vitr'ec'a'j okul'o'j vast'e mal'ferm'it'a'j gap'is en la ĉarm'a'n nokt'o'n. La pal'a vizaĝ'o kaj la sang'um'it'a buŝ'o spasm'e ali'form'iĝ'is. Mark'o met'is si'a'n man'o'n sur la frunt'o'n de Alfred'o kaj li ŝton'iĝ'is. Ĝi est'is mal'varm'a.
—Sinjor'o Saletti, ĉu vi aŭd'as mi'n? Sinjor'o!... Mort'int'a!
Apud la kadavr'o sur la ŝose'o kuŝ'is pistol'o. Mark'o ek'trem'is, mal'varm'a ŝvit'o sur'verŝ'is li'a'n frunt'o'n. Li komenc'is pens'i, kio'n far'i. — Jes! — li kap'balanc'is kaj ek're'ir'is supr'e'n sur la supr'o'n de la mont'et'o. Li pas'is tra la arb'ar'et'o kaj ven'is antaŭ la dom'o'n de Saletti. La ombr'o kaŝ'is la ferm'it'a'n pord'o'n. Mark'o pren'is sonor'il'o'n kaj fort'e sku'is ĝi'n. El'vir'a kaj ŝi'a patr'o ven'as al la fenestr'o, mal'ferm'is ĝi'n kaj ili rimark'is hom'o'n antaŭ la dom'o. Nur El'vir'a re'kon'is li'n en la ombr'o. Ŝi'a ĉambr'o est'as for de la ĉambr'o de ŝi'a patr'o. Rimark'int'e Mark'o'n ŝi surpriz'iĝ'is.
—Kiu sonor'as? — ek'kri'is koler'e la mal'jun'a Saletti.
—Sur la ŝose'o, sub la arb'ar'et'o kuŝ'as vi'a fil'o en sang'o, — respond'is Mark'o star'ant'e ĝust'e sub li'a fenestr'o.
—Kio!?
—Vid'u, ebl'e mi tromp'iĝ'is, ebl'e li ne est'as mort'int'a.
—Kiu vi est'as? — demand'is raŭk'e la patr'o.
Mark'o est'is jam mal'aper'int'a de antaŭ la dom'o. Preter'pas'int'e sub la fenestr'o'j de El'vir'a, ŝajn'is al li, ke iu ek'ĝem'is. El'vir'a sven'is kaj fal'is plank'e'n.
Se oni ir'as el Luĉica, dum maten'iĝ'o, al la nord'a direkt'o laŭ la ŝton'oz'a'j pad'o'j, kiu'j volv'iĝ'as super la klif'o'plen'a bord'o, oni ascend'os sur horor'aspekt'a'n rok'aĵ'o'n, kaj la sun'o ĝoj'e ek'bril'os. Kun'e kun tiu ĉi rok'aĵ'o, paralel'e mal'supr'e'n'iĝ'as ankoraŭ unu super la mar'o'n, sed neni'u etend'as si'n en la mar'o'n mem, sed ili fal'as vertikal'e kvazaŭ per hak'il'o tranĉ'it'a'j, en la tenebr'a'n profund'a'n akv'o'n. En la ravin'o inter tiu'j ĉi du rok'aĵ'o'j, sed sur la sud'a flank'o de la nord'a rok'aĵ'o, vid'ebl'as mal'nov'a sol'a dom'o, sub kiu flu'as river'et'o. Ĉirkaŭ la dom'o el'kresk'is ar'o da oliv'arb'o'j, kaŝtan'o'j kaj fig'arb'o'j. Super la tenebr'a'j'n river'et'nod'o'j'n klin'iĝ'as kaŝtan'branĉ'o'j. Sur la sun'ekspon'it'a lok'o trov'iĝ'as iom da kultiv'at'a agr'o, sed se tie ne trov'iĝ'us ŝton'bar'aĵ'o'j, la torent'o'j ĉio'n for'lav'us ĝis'ŝton'e, kiam pez'a nub'o mal'ŝarĝ'as si'n sur la rok'aĵ'o'n. La nord'a rok'aĵ'o ŝirm'as la dom'o'n kaj la mal'dens'a'n vit'ar'o'n kontraŭ la vent'eg'o'j, kiu'j ruin'ig'us la mal'nov'a'n tegment'o'n kaj pere'ig'us jun'a'j'n frukt'o'arb'o'j'n, kiam dum la krist'nask'a'j tag'o'j vent'eg'o'j kutim'e ek'fajf'as kaj ek'fum'as. En'e de tiu izol'o loĝ'as la mar'ist'o Mart'in Koĵuliĉ kaj li'a fil'o Joso, amik'o de Antonio.
La nokt'o est'is seren'a. La orient'a du'on'o de la golf'o Kvarner trov'iĝ'is ankoraŭ en nebul'o kaj en pal'a bril'o de la lun'o, kiu jam al'proksim'iĝ'is al la Istri'a mont'eg'o naĝ'ant'e trankvil'e sur la blu'a ĉiel'a firmament'o. Mild'a nokt'a vent'et'o de sur la bord'o glit'is mez'e de la golf'o, kiu nigr'is kvazaŭ larĝ'a stri'o. Ie tie en la lun'lum'o re'bril'is ond'o'ŝaŭm'o. Antonio, grimp'ant'e sur la rok'o'plen'a'j pad'o'j, ven'is sur la supr'o'n de la rok'aĵ'o, kiu el'star'is vid-al-vid'e de la dom'o de Koĵuliĉ, kaj, sur'salt'int'e klif'o'n, li ek'rigard'is al la ravin'o. Tra la oliv'branĉ'o'j montr'iĝ'is iom da tegment'o, part'o de nigr'iĝ'int'a mur'o kaj blank'a'j vitr'o'j de fenestr'et'o. Li decid'is atend'i la tag'iĝ'o'n, kaj sid'iĝ'is sur ŝton'o'n kaj la brak'o'j'n kruc'ig'is ĉe si'a brust'o. Ankoraŭ'foj'e li rigard'is al la kontraŭ'a dekliv'o por vid'i, ĉu lum'o vid'ebl'as en la dom'et'o de la mar'ist'o, li en'tir'is si'a'n kap'o'n inter la ŝultr'o'j'n, kun'prem'is si'n, rond'fleks'is si'a'n dors'o'n kaj komenc'is mut'e rigard'i la mar'o'n.
Pal'a'j kaj blu'a'j ond'o'j, mal'rapid'e mov'iĝ'ant'a'j, venad'is al la bord'o, kie ili lant'e verŝ'iĝ'is plaŭd'ant'e kontraŭ la mal'lum'a'j klif'o'j. Antonio aŭskult'is la verŝ'ad'o'n kaj rigard'is al la mal'proksim'o, al la orient'o, de kie li atend'is konsol'ig'a'n lum'o'n. La ombr'o'j de la lun'o etend'iĝ'is pli kaj pli sur la mar'eben'aĵ'o'n, kaj fin'e ili ating'is la insul'o'j'n kaj la karst'a'n kalv'aĵ'o'n de Velebit.
Antonion ĉirkaŭ'is mal'lum'o. Li de'nov'e rigard'is orient'e'n; li'a'j okul'o'j est'is tut'e mal'ferm'it'a'j, li'a dors'o est'iĝ'is rond'form'a, li tut'a fleks'iĝ'is. Li'n ek'kapt'is tim'eg'o; ŝajn'is al li, ke ies kap'o lev'iĝ'is el sub la eĝ'o'j de la klif'o'j, kaj, ke iu klin'iĝ'as kaj kurb'iĝ'as inter la ŝton'eg'o'j kaj klif'o'j, kiu'j el'star'as antaŭ li en la mal'lum'o sur la sol'ec'a rok'aĵ'o. Li surpriz'eg'e rigard'is kaj pro horor'o kruc'o'sign'is si'n, sed van'e, ĉar ŝajn'is al li, ke li aŭd'as iu'n ĝem'ant'a raŭk'e kaj dolor'e, ke iu suspir'as ie ĉirkaŭ'e inter la klif'o'j kaj la pice'o'j. Li turn'us si'n, se li pov'us, por rigard'i en la ravin'o'n, ke li vid'u, ĉu en la mar'ist'a dom'o jam lum'as, sed li kvazaŭ ŝton'iĝ'is, horor'o atak'is li'n, terur'trem'o'j kapt'is li'a'n korp'o'n. Li ek'trem'is tut'a, ĉar ŝajn'e io flirt'is, io ĉirkaŭ'flug'is, kaj kiam li ek'sent'is ies varm'a'n el'spir'o'n sur si'a nuk'o, ies mister'a'n tuŝ'o'n sur si'a dors'o, li rapid'e salt'is de sur la ŝton'o, ek'kaŭr'is sur la ter'o'n, li'a har'ar'o hirt'iĝ'is, li kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n, li komplet'e kun'volv'is si'n. Nun Antonio est'is ver'a bul'o el hom'a karn'o, en kiu trem'as ĉiu vejn'et'o, en kiu spasm'as ĉiu nerv'o. La sang'o muĝ'is en li'a'j orel'o'j, la tenac'a'j'n fingr'o'j'n li en'pik'is en si'a'n krisp'a'n har'ar'o'n, ĉar iu ve'kri'is tie sur'strand'e sub la rok'dekliv'o, ĉar sur la ŝton'ar'o ĉirkaŭ li i'a'j mal'klar'a'j est'aĵ'o'j akr'ig'is tranĉ'il'o'j'n. Li sent'is gut'o'j'n de tepid'a sang'o sur si'a'j man'o'j, li viŝ'is la man'o'j'n ĉe si'a ĉifon'it'a pantalon'o, li kruc'o'sign'is si'n kaj pens'is pri la klif'o'rand'o. Li vol'us ek'star'i kaj al'kur'i al la rand'o, por ĵet'i si'n en la mal'varm'a'n mar'o'n, por forges'i ĉio'n en la akv'o, ke ĉes'u la terur'a'j turment'o'j, sed sur la mal'lum'a strand'o inter la rok'o'j trans'verŝ'is si'n akv'o, ĝi verŝ'iĝ'is lant'e, kvazaŭ glugl'ant'e en ek'mov'it'a kadavr'o. Antonio prov'is ek'star'i, sed li ne pov'is eĉ mov'iĝ'i, io katen'ig'is li'n al la grand'a ŝton'o, antaŭ kiu li volv'iĝ'is. Li rigard'is al la mar'o kaj li tut'a ek'trem'is. El la blu'a surfac'o el'montr'is si'n du blank'a'j brak'o'j. Antonio pen'e ek'star'is, pren'int'e si'a'n kor'o'n, li apog'is si'a'j'n nigr'a'j'n kaj grand'a'j'n okul'o'j'n al la brak'o'j. Nun ankaŭ kap'o montr'iĝ'is el la mar'o. La frunt'o est'is frakas'it'a kaj pal'a; la dis'bat'it'a'j lip'o'j rid'et'is al li.
Antonio rigard'is konstern'it'e al la kon'at'a vizaĝ'o. La brak'o'j sving'is kun sang'ig'it'a tranĉ'il'o, lav'is ĝi'n en la mar'o, kaj sving'is de'nov'e. ̄ akr'a eĝ'o ek'bril'is pur'e kaj hel'e, tiam ili for'ĵet'is ĝi'n al la dekliv'o. La tranĉ'il'o ek'sibl'is tra la mal'lum'a aer'o, kaj frap'int'e kontraŭ la ŝton'ar'o sur la dekliv'o, ĝi ek'tint'is kaj komplet'e dis'pec'iĝ'is. Antonio kaŝ'prem'is si'n sub la rok'o...
Post kiam li mal'ferm'is la okul'o'j'n, li rimark'is la seren'a'n ĉiel'o'n orient'e. Li ek'star'is, rigard'is al la ravin'o, kaj vid'int'e lum'o'n en la dom'o de la mar'ist'o, li ek'kur'is mal'supr'e'n laŭ la dekliv'o. Trans'pas'int'e la trab'o'n, la pont'o'n sur la river'et'o, li paŝ'is pli mal'rapid'e al la oblikv'a kamp'o al la dom'o. Kiam li proksim'iĝ'is al la fenestr'o de la ter'etaĝ'a dom'et'o, sur li'a'n vizaĝ'o'n fal'is flam'o'lum'o tra fum'ig'it'a'j vitr'o'j. En la fum'plen'a kuir'ej'o, ĉe mal'alt'a fajr'ej'o sid'is griz'a kaj magr'a hom'o ĵet'ant'e sek'a'j'n branĉ'o'j'n en la fajr'o'n. La branĉ'et'o'j krak'et'is kaj klak'ad'is kaj la flam'o'j flagr'is alt'e'n kaj lek'is la nigr'a'n fer'a'n uj'o'n, kiu pend'is je long'a'j ĉen'o'j. Ankaŭ la vizaĝ'o'n de la mal'jun'ul'o pri'lum'is la ard'a flam'o.
Antonio ek'frap'is kontraŭ la vitr'o, dum la mal'jun'ul'o sku'iĝ'is
kaj tut'e mal'ferm'int'e si'a'j'n okul'o'j'n, li ek'rigard'is al la fenestr'o
demand'ant'e:
—Kiu di'a kre'it'aĵ'o?
—Mart'in, est'as mi!
—Antonio, ĉu vi'a voĉ'o est'as tio?
—Jes.
—Kie est'as Joso?
—Mi ne sci'as.
—Ĉu vi ne kapt'is fiŝ'o'j'n kun li?
—Ne. Mal'ferm'u!
—Jen, tuj, tuj!
La mal'jun'ul'o turn'is ŝlos'il'o'n en la serur'o, kaj kiam post long'a temp'o li sukces'is mal'ferm'i, li plend'is:
—He, se la fer'pec'o en la serur'o for'glit'as, la ŝlos'il'o ne pov'as kroĉ'i ĝi'n. Kio okaz'as al vi, Antonio? Vi do ne kapt'ad'is
fiŝ'o'j'n ĉi'nokt'e?
—Mi ne kapt'ad'is.
—Ja vi'a vizaĝ'o aspekt'as kvazaŭ oni el'tir'us vi'n el tol'o'blank'ig'uj'o! — rimark'is la mar'ist'o, balanc'ant'e per si'a kap'o. —Sid'iĝ'u, Antonio, sid'iĝ'u, — li daŭr'ig'is, — sed kia feliĉ'o aŭ mal'feliĉ'o pel'as vi'n ĉi tie'n? He, kia veter'o est'as ekster'e? He, bel'a, bel'a! Mi re'kon'as ĝi'n laŭ la fum'o; jen ĝi plen'ig'is la dom'o'n! Jes, jes, la vent'o blov'as de sur la bord'o. Hieraŭ vesper'e la sun'o sub'ir'is en seren'aĵ'o'n. Plej konven'e por navig'i orient'e'n! Sed la akv'o neniel vol'as ek'bol'i. Mi vol'us ek'fum'i pip'o'n, sed ne antaŭ ol iom'e trink'i, ne ĉe mal'plen'a stomak'o. Antonio, unu kuler'o da kaf'o est'as bon'a substanc'o por sen'dorm'ig'i si'n kaj pur'ig'i la gorĝ'o'n.
—Kie est'as Joso? — Antonio demand'as gap'ant'e al la fajr'o.
—Li for'ir'is fiŝ'kapt'i. He, li baldaŭ ven'os! Kia rabi'o atak'is vi'n, Antonio? Aŭskult'u, kial vi rigard'as mi'n tiel strang'e? Vi aspekt'as kvazaŭ fal'int'a de sur mast'o'supr'o al la ferdek'o!
—Mart'in! — Antonio el'buŝ'ig'is mal'klar'e.
—Kio! — ek'tim'is la mar'ist'o kaj el'ŝov'is si'a'j'n okul'o'j'n al li.
—Mi dev'as ne ir'i al Luĉica.
—Kio, vi dev'as ne ir'i?
—Jes, mi dev'as ne ir'i al Luĉica.
—Kiu mal'permes'as al vi?
—Aŭskult'u, Mart'in...
—Ant... Antonio!
—Vi kaŝ'os mi'n en vi'a dom'o.
—Ĉu kaŝ'i, kaŝ'i?
—Jes, en vi'a dom'o.
—En mi'a dom'o! Ho, al diabl'o ankaŭ kaf'o! Jen, mi stult'e brul'ig'is mi'n! Kio'n, kio'n vi dir'is? Kaŝ'i?
—Jes, mi dev'as ne plu ir'i al Luĉica.
—Ĉu vi, ĉu vi dev'as ne ir'i?
—Tie oni kapt'us mi'n kaj oni trans'don'us mi'n al ĝendarm'o'j.
—Kial al ĝendarm'o'j!?
—Jes, sci'u, Alfred'o'n...
—Salettin?
—Mi ĉi'nokt'e li'n...
—Antonio!
—Li est'as mort'int'a probabl'e.
—Li mort'int'a! Ĉu vi li'n?
—Jes.
—Mort'ig'is?
—Jes, mi mort'ig'is li'n.
—Ĉu vi'a'n frat'o'n! — Ek'kri'is la mar'ist'o, kaj li'a'j okul'o'j ek'bril'is.
Antonio ŝton'iĝ'is el'ŝov'int'e si'a'j'n okul'o'j'n al la mal'jun'ul'o.
—Ĉu... Frat'o'n?... Li est'is mi'a...?
—Jes, li est'is vi'a frat'o, — flustr'is la mar'ist'o, kaj li'a kap'o kolaps'is brust'e'n.
—Mi est'as trov'it'o, — el'buŝ'ig'is Antonio mal'klar'e.
—Jes, trov'it'o, jes, fil'o de Saletti... Ho, mi'a povr'a edz'in'o! — ek'ĝem'is la mar'ist'o kovr'int'e si'a'n vizaĝ'o'n per la man'o'j.
—Edz'in'o! Frat'o!... Frat'o!... Saletti!... Vi'a edz'in'o... edz'in'o!
—Mi ne kon'is ŝi'n.
—Vi'a'n patr'in'o'n!... Ne, ne, vi ne kon'is ŝi'n; ŝi mort'is nask'int'e vi'n, dek tag'o'j'n post'e, jes, dek tag'o'j'n. Ho, povr'a in'o!
—Vi'a edz'in'o!... Saletti!... Jes, jes, la koĉer'o de Saletti, jes, li rakont'is, jes, mi aŭskult'is...
—Pri kio, kie li rakont'is?
—Lovro, jes, li rakont'is, ke la mal'jun'a sinjor'o nokt'e vizit'ad'is iu'n vir'in'o'n, ke li hav'as fil'o'n kun ŝi...
—Ho, mal'feliĉ'a vir'in'o!... Jes, tiel est'as. Antonio, aŭskult'u mi'n! Mi for'est'is de la hejm'o dum kvin jar'o'j, mi navig'is. Kiam mi ek'ir'is vel'ŝip'e el Triest'o, Joso ĵus nask'iĝ'is. Jes, kvin jar'o'j'n mi for'est'is de mi'a hejm'o!... Saletti rimark'is mi'a'n edz'in'o'n, ŝi est'is jun'a kaj bel'a, la fripon'o tent'is ŝi'n kaj per'fort'is, ĝis mal'ĉast'ig'o. Kiel ŝi ja pov'is defend'i si'n en tiu ĉi izol'o?... Mi'a mal'feliĉ'a Marica! Antonio, jam pas'is tri'dek jar'o'j de tiam, pro ŝi mi ankoraŭ nun sent'as kor'dolor'o'n, kvankam ŝi'a'j ost'o'j jam putr'iĝ'is en la tomb'o! — ĝem'is la griz'a mar'ist'o.
—Mi est'as trov'it'o... trov'it'o...
—Pri vi'a nask'iĝ'o neni'u sci'is, krom ŝi'a onkl'in'o Kat'a.
—La mal'jun'a Kat'a, ŝi sci'is?
—Jes, la mal'jun'a Kat'a ĉio'n sci'is. Mi'a edz'in'o re'fort'iĝ'is post tri aŭ kvar tag'o'j post la nask'o, sed Kat'a, por kaŝ'i la hont'ig'o'n, pren'is vi'n iu'n nokt'o'n kaj for'port'is vi'n en Triest'o'n. Ŝi met'is vi'n en fenestr'o'n de la orf'ej'o.
—En fenestr'o'n de la orf'ej'o?... Jes, jes, la trov'it'o...
—Jes, en fenestr'o'n. Sed, Antonio, aŭskult'u! Por ke ŝi pov'u re'pren'i vi'n el la orf'ej'o, ŝi pend'ig'is ring'et'o'n ĉirkaŭ vi'a'n kol'o'n.
Kiam Kat'a re'ven'is el Triest'o en tiu'n ĉi povr'a'n dom'et'o'n, ŝi trov'is mi'a'n edz'in'o'n mort'ont'a. Marica mort'is post kelk'a'j tag'o'j...
—Per tranĉ'il'o, jes, per tranĉ'il'o, tiel, — Antonio el'prem'is la vort'o'j'n kaj etend'is si'a'n dekstr'a'n brak'o'n al la flam'o'j.
—Oni en'ter'ig'is Marican kaj dir'is:
Ŝi mort'is sam'e kiel ni ĉiu'j
mort'os!
—Kiam mi en'ŝov'is la tranĉ'il'o'n en li'n, ŝajn'is al mi, ke mi i'o'n dis'tranĉ'is en li...
—Kat'a pren'is la et'a'n Joson en si'a'n hejm'o'n, kaj pro la ĵur'o al mi'a edz'in'o, ke ankaŭ vi'n ŝi kun'pren'os, ŝi for'ir'is al Triest'o, por pri'demand'i pri vi, menci'ant'e pri la sign'o, kiu'n vi sur'hav'is ĉirkaŭ la kol'o...
—Jes, mi murd'is, mi murd'is...
—Oni trov'is kaj don'is vi'n al Kat'a, kiu al'port'is vi'n ĉi tie'n.
La luĉicanoj kred'is kaj ankoraŭ kred'as, ke vi est'as trov'it'o, ke oni ne sci'as pri vi'a'j patr'o kaj patr'in'o. Antonio, vi sci'as, ke plur'a'j ni'a'j vir'in'o'j ven'ig'is ĉi tie'n alies infan'o'j'n, eduk'is ili'n, kaj fin'e ek'am'is ili'n kiel si'a'j'n propr'a'j'n. Kiam Kat'a pren'is vi'n el la orf'ej'o, vi ĵus plen'ig'is la unu'a'n jar'aĝ'o'n. Vi viv'is kun'e kun mi'a Joso en la dom'o de Kat'a, ĝis kiam mi re'hejm'iĝ'is, kaj post'e, kiam Kat'a mort'is...
—Alfred'o mi'a frat'o!... Joso mi'a frat'o...
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Antonio plor'is.
La mar'ist'o proksim'iĝ'is al li, pren'is li'a'n man'o'n kaj dir'is
ĝem'ant'e:
—Antonio, trankvil'iĝ'u! Jes, tiel est'is, ne'ŝanĝ'ebl'e, filĉjo, ne'ali'ig'ebl'e! Vi est'as bon'a hom'o, vi jam sufiĉ'e tra'sufer'is ĉi-mond'e, ebl'e ankoraŭ tiom, kaj kiam vi kuŝ'iĝ'os en la tomb'o'n, vi
egal'os la imperi'estr'o'n mem. Filĉjo, mi help'us al vi, se mi pov'us. Nun vi sci'as, kiu vi est'as, vi rest'u ĉe ni, ni kun'e labor'os
kaj ŝir'os la pan'o'n ĉiu'tag'a'n.
Antonio rigard'is la mar'ist'o'n per larm'ant'a'j okul'o'j. Sur li'a vizaĝ'o stern'iĝ'is dolor'a kaj trist'a mien'o.
—Kial vi ne est'is mi'a patr'o?
—Eĉ se mi ne est'as vi'a patr'o, vi est'as al mi kar'a, kiel mi'a ver'a post'e'ul'o. Ne plor'u, filĉjo, kia util'o?
—Mi est'as trov'it'o... Mi al Luĉica dev'as ne ir'i plu. Mart'in, kie mi kaŝ'u mi'n?
—Ĉi tie en la dom'o oni trov'us vi'n; atend'u, ni pri'pens'os.
Jen, jam tag'iĝ'is iom'et'e. Ne tim'u, Antonio, oni ne trov'os vi'n...
Aŭskult'u, mi aŭd'as li'a'j'n paŝ'o'j'n; jes, Joso al'ven'as.
Joso en'ir'is en la kuir'ej'o'n, port'ant'e korb'et'o'n da fiŝ'o'j. Kiam
li rimark'is Antonion, li ek'kri'is:
—De kie vi el'merg'is? Kial vi ne ven'is fiŝ'kapt'i kun'e? Pa'ĉj'o,
jen, sufiĉ'a kvant'o da fiŝ'o'j, ni frit'os ili'n abund'e!
—Joso, silent'u! Aŭskult'u pri la event'o!
—Kio okaz'as kun vi ambaŭ? Rigard'u la fiŝ'o'j'n; jen, unu viv'ant'a ankoraŭ! He, ili ne menci'ind'as eĉ! Mi haŭl'is labrak'o'n, jes, dek funt'o'j'n, sed ĝi barakt'is tie'n-re'e'n, la kapt'il'faden'o streĉ'iĝ'is, mi mal'streĉ'is ĝi'n, sed tamen ĝi ĉio'n romp'is, for'fuĝ'is, al diabl'o, kvazaŭ oni met'is sal'o'n sur la vost'o'n, — rid'as Joso.
Li'a'j man'o'j odor'is laŭ la mar'fiŝ'o'j; sur li'a'j fingr'o'j glu'iĝ'is kelk'a'j skvam'er'o'j, sam'e sur li'a makul'it'a tol'a ĉap'o.
—Joso, kie'n ni kaŝ'u Antonion? — demand'is la patr'o.
—Kie'n kaŝ'i li'n!? — mir'is Joso streĉ'ant'e si'a'n long'a'n kaj magr'a'n kol'o'n.
—Jes, kaŝ'u mi'n; mi ne ŝat'as ĝendarm'o'j'n pel'i mi'n.
—Kio'n vi ŝtel'is? Ne ŝerc'u; vi pli em'us mort'i pro mal'sat'o, ol ŝtel'i eĉ fiŝ'kapt'il'a'n hok'et'o'n.
—Filĉjo, Antonio neni'o'n ŝtel'is.
—Mi defend'is mi'n. Se mi ne ag'us tiel, li plen'um'us la intenc'o'n.
—Mi ne kompren'as. Kia'n intenc'o'n.
—Jes, li mort'ig'us mi'n.
—Vi mort'ig'is! — Joso spasm'e blov'is kiel lepor'o, turn'ant'e la kap'o'n.
—Jes, Alfred'o'n, por ke li ne paf'u mi'n per pistol'o.
—Vi... vi mort'ig'is li'n?
—Alfred'o don'is mult'a'n mon'o'n al Lovro kaj Luk'a, por ke ili mort'ig'u mi'n. Ĉi'nokt'e mi kaŭr'is apud la ŝose'o, mal'antaŭ la dom'o de Saletti. La serv'ist'o'j trov'is mi'n. Ili hav'is grand'a'j'n baston'o'j'n. Por evit'i ili'n, mi kur'is mal'supr'e'n de la mont'et'o.
Mi ne tim'is ili'a'j'n baston'o'j'n, sed mi'a'n re'kon'o'n far ili. Mi est'is kur'ant'a, kiam antaŭ mi aper'is Alfred'o. Li dir'is, ke mi...
est'as bastard'o. Li etend'is pistol'o'n al mi, sed, por sav'i mi'n, mi salt'e al'proksim'iĝ'is kaj en'ŝov'is tranĉ'il'o'n en li'a'n brust'o'n.
La tri'op'o ek'silent'is...
—Se oni serĉ'os vi'n, ni dir'os, ke ni ne vid'is vi'n, — flustr'is la mal'jun'a fiŝ'ist'o.
—Ĉu li rul'iĝ'is sur la ŝose'o, post kiam vi tra'pik'is li'n? — demand'is Joso tim'em'e.
—Mi ne sci'as; mi frap'is kaj for'kur'is rapid'e.
—Ĉu iu vid'is? — demand'as Mart'in.
—La serv'ist'o'j probabl'e.
—Vi'a haŭt'o ek'sent'os mal'bon'eg'o'n, se oni kapt'os vi'n, — Joso sku'is la kap'o'n, mal'facil'e en'glut'ant'e saliv'o'n.
—Kaŝ'u mi'n. Joso, ir'u antaŭ'vesper'e al Luĉica por aŭskult'i la oni'dir'o'j'n.
—Nu, kiel vi mort'ig'is li'n? Tiel, ĉu ne? — demand'as Joso kaj etend'is si'a'n magr'a'n brak'o'n al li.
—Jes, — kap'jes'is Antonio kaj en'pens'iĝ'int'e rigard'is al la flam'o'j.
La urb'estr'o Ermano Murelli okup'iĝ'is iom long'e en si'a ofic'ej'o, foli'um'ant'e kaj rigard'ant'e divers'a'j'n akt'o'j'n. Jam est'is mal'fru'e; pas'is jam komplet'a hor'o post kiam Alfred'o for'ir'is hejm'e'n ĝoj'a kaj kontent'a palp'ant'e la poŝ'o'n, en kiu trov'iĝ'is la mon'o, la kvin'cent forint'o'j. La urb'estr'o leg'is ankaŭ li'a'j'n leter'o'j'n sam'e rid'et'ant'e kaj kares'ant'e si'a'n rond'a'n kaj ruĝ'a'n vizaĝ'o'n. La mal'grand'a ĉambr'et'o est'is plen'a de fum'o.
Sur la tabl'o ankoraŭ ruĝ'is iom da vin'o en botel'o. Murelli, ten'ant'e cigar'o'n per si'a'j dent'o'j, iom flank'e'n, supr'e'n, klin'is si'a'n kap'o'n al la dekstr'a ŝultr'o, ferm'is si'a'n dekstr'a'n okul'o'n, por tiel evit'i fum'o'n, li spekt'is la sub'skrib'o'n de Alfred'o sur la obligaci'o. Ankaŭ li trink'is sufiĉ'e de la san'ig'a vin'o, ke ruĝ'is li'a'j vang'o'j kaj orel'o'j, kiu'j est'is vil'a'j intern'e. Rid'et'ant'e super la sub'skrib'o de la nobel'o, li trink'et'is, ŝmac'is, lek'is si'a'j'n lip'o'j'n kaj rigard'is al la flam'o de la seb'kandel'o, kies meĉ'o fum'eg'is.
La urb'estr'o ek'rigard'is la polv'um'it'a'n horloĝ'o'n sur la mur'o. La du'a hor'o. Iom post'e li ek'star'as, ferm'is la tir'kest'o'j'n, pren'int'e la seb'kandel'o'n, ek'ir'is al si'a dorm'o'ĉambr'o, sed rimark'int'e sur la mur'o mal'grand'a'n kadr'o'n, li halt'is antaŭ ĝi, lev'is la kandel'o'n kaj komenc'is leg'i la unu'a'j'n vort'o'j'n, pres'it'a'j'n sur bel'a paper'o en la kadr'o. Tiu bel'a kaj glat'a paper'o est'is dekret'o, per kiu la aŭtoritat'o'j anonc'is, ke li est'is honor'it'a per or'a kruc'et'o pro grand'a ofer'o okaz'e de la kon'at'a ŝip'o'romp'iĝ'o. La urb'estr'o ek'rid'et'is pri la grand'a sigel'o de la dekret'o, kontent'e kap'jes'is, ek'balanc'is, paŝ'ant'e kelk'paŝ'e li en'ir'is silent'e en la dorm'o'ĉambr'o'n.
(Kvankam Murelli klopod'is en'ir'i en la ĉambr'o'n kiel ebl'e plej silent'e, tamen li vek'is la edz'in'o'n Anastazijan kaj la fil'in'o'n Id'a'n en la najbar'a ĉambr'o. Anastazija antaŭ iom da temp'o bru'e ronk'is. Murelli si'n'gard'e en'ir'is, tamen ŝi vek'iĝ'is. Ŝi persist'e demand'ad'is li'n kaj ŝi ek'sci'is, ke li prunt'e'don'is al Alfred'o 500 forint'o'j'n. Ek'est'is kverel'eg'o inter la ge'edz'o'j. Dum ili'a plej verv'a kverel'o iu frap'et'is ĉe la dom'pord'o. Murelli el'tir'is si'n el la lit'o kaj konstat'is, ke antaŭ la pord'o star'as Luk'a, la serv'ist'o de Saletti. Li ven'is por sci'ig'i al li, ke Alfred'o est'as murd'it'a, kaj ke Saletti pet'as li'n ven'i al li. Post kiam Anastazija aŭd'is pri tio, ŝi komenc'is lament'i pri la 500 forint'o'j, riproĉ'ant'e al la edz'o, ke li pere'ig'is la tut'a'n dom'o'n, — ŝi'n kaj la fil'in'o'n, — kaj minac'ant'e, ke ŝi mort'ig'os li'n, se li ne re'ven'os de la mal'jun'a Saletti kun la prunt'it'a'j kvin'cent forint'o'j.) La urb'estr'o sen'ĉes'e kruc'sign'is si'n paŝ'ant'e kun Luk'a el Luĉica.
—Ĉio'n, do ĉio'n oni rab'is de li?
—Jes, ĉio'n, ĉar neni'o'n ni trov'is, ni pri'serĉ'is ĉiu'j'n li'a'j'n poŝ'o'j'n, sci'u, antaŭ la ĉe'est'ant'a patr'o, antaŭ la mal'jun'a sinjor'o.
—Kie oni murd'is li'n?
—Sur la ŝose'o, mal'antaŭ la dom'o.
—Ne'ebl'e! Luk'a, vi frenez'as! Alfred'o mort'int'a, ne, ne'ebl'e!
—Ni ir'u, vi konvink'iĝ'os; vi vid'os li'n.
—Vi mensog'as, Luk'a! Sur la ŝose'o, mal'antaŭ la arb'ar'et'o!
Ne, ne'ebl'e.
—Iu vir'o anonc'is al la mal'jun'a sinjor'o, ke li'a fil'o kuŝ'as en la sang'o.
—Kiu vir'o?
—Neni'u sci'as; Ni ĉiu'j dorm'is tiam.
—Luk'a, vi est'as sen'raci'a! Mi ne kred'as al vi!
—La vir'o vek'is la sinjor'o'n, sed la sinjor'o ne pov'is re'kon'i li'n en la mal'lum'o.
—Kie est'as nun Alfred'o? — insist'is la urb'estr'o kruc'sign'ant'e si'n.
—En la dom'o. Li est'as tut'e sang'o'makul'it'a.
—Kiel oni murd'is li'n?
—Per tranĉ'il'o. Ankaŭ fraŭl'in'o El'vir'a ne fart'as bon'e. Kiam la mal'jun'a sinjor'o vek'is ni'n, ni kur'is tra la ĉambr'o'j, kaj ni trov'is ŝi'n sur la plank'o apud la fenestr'o. Ŝi sven'is. Ni ĉiu'j konstern'iĝ'is, kaj ni kuŝ'ig'is ŝi'n en la lit'o'n kvazaŭ mort'int'a'n.
Antaŭ ol mi ek'ir'is al vi, la ĉambr'ist'in'o'j kaj ali'a'j vir'in'o'j dir'is, ke ŝi re'konsci'iĝ'is kaj, ke ne okaz'os mal'bon'o.
—Ĉio'n do oni pri'rab'is, ankaŭ la ĉen'o'n kaj la horloĝ'o'n?
—Ankaŭ la mon'o'n, probabl'e, se li hav'is ĉe si.
—Luk'a, tia sinjor'o, ĉu li ne hav'us ĉe si mult'o'n da mon'o! Li cert'e hav'is plur'a'j'n cent'o'j'n!
—Plur'a'j'n cent'o'j'n?
—Jes, nu, kial vi surpriz'iĝ'is?
—Ĉu mi surpriz'iĝ'is?... Jes, jes, ŝajn'is al mi, ke mi vid'is la spirit'o'n de Alfred'o.
La urb'estr'o kruc'o'sign'is si'n.
—Ĉu vi do opini'as, ke li posed'is ĉe si plur'a'j'n cent'o'j'n? — demand'is Luk'a de'perpleks'iĝ'int'e.
—Jes, mi opini'as. Sed ĉu vi est'as cert'a, ke oni rab'is li'n?
—Mi est'as cert'a, ja antaŭ la ĉe'est'ant'a patr'o, antaŭ ĉiu'j dom'an'o'j ni tra'serĉ'is ĉiu'j'n li'a'j'n poŝ'o'j'n. Jes, antaŭ la patr'o; ĉiu'j est'is ĉirkaŭ la kadavr'o, jes, ĉiu'j.
—Sed, kiel vi opini'as, kiu murd'is li'n? Ĉi tie rab'ist'o'j ne ekzist'as.
—Aŭskult'u, sinjor'o, en mi'a kap'o ne trov'iĝ'as tro da cerb'aĵ'o, tamen mi ne stult'as, ŝajn'as al mi...
—Dir'u, Luk'a, kio ŝajn'as?
—Ho, damn'ind'a'j vir'in'o'j!
—Luk'a! Ĉu vir'in'o'j, vir'in'o'j?
—Jes, mi opini'as...
—Jes, jes, ankaŭ tio ebl'as. Ĉi tie en Luĉica fripon'o'j ne ekzist'as... Kiu ali'a est'us? Jes, ebl'e jes. Hieraŭ, kiam Alfred'o intenc'is vang'o'frap'i li'n, li ek'minac'is al Alfred'o...
—Sinjor'o, ĉu ĝust'as, ke mi ne est'as sen cerb'o? — asert'is Luk'a, kaj li'a'j okul'o'j ĝoj'e ek'bril'is, konstant'int'e, ke la urb'estr'o kompren'is li'n.
—Se li tio'n far'is, li ne fuĝ'os, ni eĉ trov'os li'n ĉe la ali'a flank'o de la mond'o.
—Aŭskult'u mi'n! Ĉu ebl'e ili ambaŭ far'is tio'n konsent'int'e inter si?
—Jes, vi prav'as. La trov'it'o kaj li. Kiam mi vid'is hieraŭ li'a'n minac'o'n, mi tuj opini'is, ke el tiu ili'a kverel'o ne est'iĝ'os io bon'a. Jen, mi'a antaŭ'sent'o plen'um'iĝ'is! Ĉio'n, do ĉio'n ili for'pren'is de li?
—Jes, ĉio'n, kaj la ĉen'o'n, kaj la horloĝ'o'n kaj la mon'o'n se li hav'is...Atent'u, ĉi tie, iom supr'e, ĉi tie ili murd'is li'n. Ankoraŭ vid'ebl'as sang'o, — rakont'is Luk'a, kiam ili supr'e'n'ir'is laŭ la ŝose'o.
—Kie, kie?
—Ja, jen antaŭ vi! Ĉu vi ne vid'as la koagul'it'a'n sang'o'n?
La urb'estr'o pal'iĝ'is.
—Luk'a, aŭskult'u, ĉu vi tra'serĉ'is tie? Ĉi tie, kie ili murd'is li'n, en la fos'aĵ'o, ie proksim'e? Sci'u, ĉi tie ebl'e trov'ebl'us li'a mon'uj'o...
—Ni serĉ'os post la tag'iĝ'o, sed mi opini'as, ke tiu, kiu murd'is li'n, ankaŭ la mon'o'n for'pren'is.
—Mark'o?... Mi ne kred'as, ke li est'as ŝtel'ist'o. Krom'e, kiu ne bezon'as mon'o'n?
—Mi ne suspekt'as pri Mark'o; sed Antonio...
—Kred'ebl'e, ĉar li murd'is laŭ ordon'o de si'a mastr'o. Luk'a, atend'u iom'et'e; ni retro'ir'u kelk'a'j'n paŝ'o'j'n, por iom pli inspekt'i ĉirkaŭ la sang'o. Sci'u, ebl'e ni trov'os la mon'uj'o'n...
Luk'a konstern'iĝ'is kaj li re'ir'is kun la urb'estr'o, kiu pren'is li'n je la man'o tim'ant'e, ke li trov'int'a la mon'uj'o'n ne kaŝ'u ĝi'n. Post long'temp'a van'a serĉ'ad'o ili tra'pas'is la arb'ar'et'o'n kaj ven'is antaŭ la dom'o'n.
* Ĉiu'j ter'etaĝ'a'j fenestr'o'j de la dom'o de Saletti est'as lum'ig'it'a'j.
En'ir'is Luk'a kaj la urb'estr'o. En la vestibl'o ar'iĝ'is mult'nombr'a serv'ist'ar'o, kvazaŭ ĉe mirakl'o. La pord'o de unu vast'a ej'o est'as tut'e mal'ferm'it'a. La urb'estr'o rigard'is en la ĉambr'o'n kaj pal'iĝ'is.
Sur grand'a tabl'o, mez'e de la ĉambr'o, kuŝ'is la korpulent'a kadavr'o de Alfred'o, kovr'it'a per blank'a tuk'o. Est'is vid'ebl'a nur unu brak'o, kiu sen'mov'e pend'is al la plank'o, sur kiu est'is abund'e verŝ'it'a akv'o. Sub la tuk'o relief'iĝ'is la fortik'a'j membr'o'j de la mort'int'a korp'o. Iom for de la tabl'o, en unu angul'o de la ĉambr'o, sid'is El'vir'a vest'it'a en negliĝ'o. La vizaĝ'o'n ŝi kaŝ'is per la man'o'j kaj mal'lev'is la kap'o'n sur la apog'il'o'n de la seĝ'o.
—Sinjor'o, ni ir'u, bon'vol'u sur la unu'a'n etaĝ'o'n; supr'e atend'as vi'n la mal'jun'a sinjor'o, — dir'is Luk'a al la perpleks'it'a urb'estr'o.
—Ni ir'u, — flustr'is Murelli kaj sekv'is la serv'ist'o'n.
Kiam ili supr'e'n'iĝ'is sur la koridor'et'o'n en la unu'a etaĝ'o, Luk'a montr'is al la mal'jun'a Saletti tra la mal'ferm'it'a pord'o de ĉambr'o. Saletti, sid'ant'a ĉe tabl'o, ten'is si'a'n kap'o'n per man'o'j, apog'it'a per la kubut'o'j kontraŭ la tabl'o.
La urb'estr'o frap'et'is kaj en'ir'is. Saletti lev'is mal'rapid'e si'a'n
grand'a'n kap'o'n, li turn'is si'n, ek'rigard'is li'n kaj kap'sku'is. La
mal'hel'a haŭt'kolor'o de li'a nigr'et'a vizaĝ'o trans'iĝ'is al flav'et'a;
la haŭt'o sub la okul'o'j ŝvel'iĝ'is ekster'ordinar'e. Kiam la urb'estr'o proksim'iĝ'is al li, li montr'is per si'a vil'a brak'o seĝ'o'n, por
ek'sid'i, kaj el'buŝ'ig'is per bas'a, fragment'it'a voĉ'o:
—Murd'o!
(Sekv'is long'a trakt'ad'o pri la rab'o'murd'o kontraŭ Alfred'o, ĉe kiu oni trov'is nek la horloĝ'o'n nek la mon'o'n. Oni el'dir'as opini'o'j'n kaj suspekt'o'j'n pri ebl'a rab'ist'o. La mal'jun'a'j Saletti kaj Murelli konklud'is per'e de konvink'ad'o de la serv'ist'o'j, ke Antonio mort'ig'is Alfred'o'n laŭ ordon'o de Mark'o, kiu antaŭ unu tag'o dum kverel'o ĉe la poŝt'ofic'ej'o furioz'e ek'minac'is al li. Oni dev'as, do, verk'i raport'o'n pri la murd'o, kaj send'i ĝi'n al Volosko kaj al'vok'i ĝendarm'o'j'n, por arest'i Mark'o'n kaj Antonion, kaj eĉ ankaŭ Mat'o'n en Jelenŝĉica. La konversaci'o inter la mal'jun'a'j Saletti kaj Murelli fin'iĝ'is per hipokrit'a lament'ad'o de Murelli, ke Luĉican traf'is grav'eg'a mal'feliĉ'o, okaz'e de la murd'o de tiel virt'a jun'ul'o, de la ĉast'anim'a Alfred'o.) Iom post'e Saletti kaj la urb'estr'o verk'is raport'o'n al la tribunal'o. Jam antaŭ la sun'lev'iĝ'o, la magistrat'a serv'ist'o Mir'o Tompiĉ en'si'n'ig'is la leter'o'n de la urb'estr'o. Mir'o kruc'o'sign'is si'n en ĉiu river'et'o. Li salt'et'is, ir'is hast'e kaj halt'ad'is sur la ŝose'o, kiu kun'lig'as Luĉican kun Volosko.
La or'um'it'a kruc'o sur la preĝ'ej'a tegment'o, la mal'jun'a heder'o sur la du'on'ruin'ig'it'a mur'eg'o ĉirkaŭ'ant'a Luĉican, ĉiu'j fenestr'o'j de la mar'ist'a'j dom'o'j de la orient'a flank'o de la urb'et'o, jam ĉio re'bril'is kaj ban'is si'n en la ruĝ'a sun'a lum'o. La sun'o ard'is bril'e kaj majest'e mal'antaŭ la blu'a Velebit. Ek'est'is gaj'a dimanĉ'o. El la kamen'tub'o'j lev'iĝ'et'is griz'a'j fum'o'j, ili ramp'is sur la nigr'iĝ'int'a'j'n tegment'o'j'n kaj solv'iĝ'is en la pur'a kaj la tra'vid'ebl'a maten'a aer'o. La silent'a Luĉica est'is jam vek'iĝ'int'a el la dolĉ'a dorm'o. Sur la mal'alt'a'j fajr'ej'o'j jam bol'is akv'o en kaf'pot'et'o'j; la mar'ist'a'j fil'in'o'j lav'is antaŭ la dom'o'j si'a'j'n freŝ'a'j'n vizaĝ'o'j'n kaj la plen'form'a'j'n kubut'o'j'n; la mal'jun'ul'o'j rigard'ant'a'j tra la fenestr'o'j, preĝ'is la maten'preĝ'o'j'n kaj palp'is si'a'j'n menton'o'j'n por pruv'iĝ'i pri la sen'riproĉ'a fajn'a raz'glat'ig'o, kaj la jun'a'j mar'ist'o'j pluk'is plej bel'a'j'n buked'o'j'n el la frat'in'a'j bazilioj, per kiu'j ili el'log'os hont'em'a'n rid'et'o'n al la ruĝ'a'j lip'o'j de si'a'j am'at'in'o'j, kiam ili al'kroĉ'os la buked'et'o'j'n al la flor'ant'a'j brust'o'j.
La sonor'ig'ist'o Fran stumbl'is laŭ la stret'a'j, zorg'e bala'it'a'j
urb'a'j strat'et'o'j, ir'ant'e de si'a dom'o en la kampanil'o'n por vok'i
la pi'a'n popol'o'n al la fru'maten'a sankt'a di'serv'o. La mal'jun'ul'o tus'et'is, plen'ig'is si'a'n pik'il'form'a'n naz'o'n per pist'it'a tabak'o,
tern'is kaj tost'is al si mem:
San'o'n, Fran! Hom'o'j aŭd'ant'e li'n,
dir'is:
Fran ir'as en la kampanil'o'n. La sonor'ig'ist'o sur'voj'e renkont'is kelk'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j rakont'is al li, ke en Luĉica okaz'is io, pri kio oni ne konjekt'us eĉ en sonĝ'o. Kiam Fran ek'sci'is, ke rab'ist'o'j murd'is la jun'a'n sinjor'o'n de sur la mont'et'o,
li ferm'is la okul'o'j'n, li en'tir'is la kol'o'n en inter la ŝultr'o'j'n kaj
rapid'e plen'ig'is la naz'tru'o'j'n per la tabak'o. Gap'ant'e konstern'it'e al la hom'o'j, li tern'is, sku'iĝ'is kaj murmur'is:
Ho, Di'o kompat'u li'n! Mi ne pov'as help'i al li!
Luliĝante sur si'a'j kurb'iĝ'int'a'j krur'o'j, li al'vag'is fin'e al la inter'krut'ej'o, en la strat'et'o'n, kie trov'iĝ'as la dom'o de Ŝabariĉ. La
pord'o est'is tut'e mal'ferm'it'a. Fran etend'is si'a'n kol'o'n, por rigard'i en la kuir'ej'o'n, kaj salut'int'e Jelan kaj Marijan, li ek'dezir'is bon'a'n maten'o'n al ili kaj el'balbut'is:
—Ĉu la kaf'o est'as jam pret'a? Ĝi bon'odor'as en la kuir'ej'o!
El'trink'u, el'trink'u po unu pelv'et'o'n, ja kio pli ĝu'ig'a ekzist'as en la mond'o!... Do oni mort'ig'is li'n, mort'ig'is! Cert'e iu'j fremd'ul'o'j. Kia'j aĉ'ul'o'j vag'as tra la mond'o!
—Fran, pri kio vi parol'as? Mort'ig'is, mort'ig'is? — mir'is Jela.
Fran tern'is.
—San'o'n, Fran!
—Di'o don'u, bapt'an'in'o Jela. Vi do sci'as neni'o'n?
—Ĵus ni el'lit'iĝ'is. Kio'n ali'a'n far'i, est'as dimanĉ'o! — respond'is Jela.
—He, ankaŭ mi ne sci'is; sed nun, ir'ant'e ĉi tie'n, en la inter'krut'ej'o, oni dir'is al mi. Bapt'an'in'o, mi prefer'e kred'us, ke ven'ont'jar'e la krist'nask'tag'o est'us dum la grand'a vendred'o! Jes, jes, se tio est'as ver'o, fremd'ul'o'j tio'n far'is.
—Fran, kiu pov'as kompren'i vi'n?
—Ja, dis'vast'iĝ'as oni'dir'o, ke rab'ist'o'j mort'ig'is la fil'o'n de Saletti.
—Pri kio do vi parol'as al mi? — Jela mir'ant'e kruc'sign'is si'n.
Marija pal'iĝ'is.
—He, tiel oni dir'as, — dir'is la mal'jun'ul'o mov'ant'e si'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—Ĉu ver'o est'as tio? Ho, di'o kar'a, kio'n mi dev'as aŭd'i! Oni mort'ig'is, mort'ig'is!
—Se tio est'as ver'o, li plu ne ekzist'as! Ceter'e, mal'mult'a'n util'o'n ni hav'is de li! — filozofi'is Fran sving'ant'e per'man'e.
—Fran, ne parol'u tiel; Di'o pun'os vi'n! Ho, di'o indulg'u li'n!
Mult'a'j'n mal'ĝoj'o'j'n li far'is al mi, mult'a'j'n larm'o'j'n mi verŝ'is, — man'klak'is Jela.
—Kiam, kie oni mort'ig'is li'n? — demand'is Marija tim'em'e.
—Ĉi'nokt'e, ie mal'antaŭ la dom'o; sed kiam mi ek'sonor'os?
Bapt'an'in'o, adiaŭ! — Fran salut'is kaj ŝancel'iĝ'e ek'ir'is plu'e'n.
La vir'in'o'j ven'is en la ĉambr'o'n al la mal'san'a Antun kaj rakont'is al li la nov'aĵ'o'n, kiu'n ili aŭd'is de Fran. La mal'jun'a Ŝabariĉ long'e ne ĉes'is mir'i. Post li'a long'a kap'balanc'ad'o, li laŭt'e ek'preĝ'is por la spirit'o de Alfred'o.
—Mark'o, ĉu vi vek'iĝ'is jam? — al'kri'is Jela al si'a fil'o, kiu dorm'is en la apud'a ĉambr'et'o.
—Jes, kio'n vi vol'as? — la fil'o respond'is mal'laŭt'e.
Jela kaj Marija en'ir'is en la ĉambr'o'n kaj komenc'is rakont'i mal'bon'a'n nov'aĵ'o'n. Mark'o, fleks'int'e la brak'o'j'n sub la kap'o'n rigard'is la vizaĝ'o'n de si'a patr'in'o trankvil'e kaj si'n'koncentr'e.
—Mark'o, jam ĉie ekzist'as krim'ul'o'j! Ankaŭ Fran dir'is, ke li'n ne mort'ig'is ni'a'j hom'o'j, — dir'is Jela.
—Kiu pov'as tio'n sci'i! Jen, mi ne atend'is tia'n sci'ig'o'n! — dir'is la jun'ul'o rigard'ant'e al la plafon'o.
—Vi cert'e ankaŭ ĉi'nokt'e promen'is ĝis mal'fru'e; ĉu vi ne aŭd'is tumult'o'n aŭ paf'ad'o'n? — demand'is la frat'in'o.
—Mi ne aŭd'is.
—Tio'n far'is vojaĝ'ant'o'j. Ve, tre grav'a pek'o cert'e tio est'as!
— flustr'is Marija.
—Jes, jes, vojaĝ'ant'o'j, — konfirm'is Jela.
—Ebl'e, — ŝultr'o'sku'is Mark'o.
La vir'in'o'j el'ir'is el la ĉambr'o.
La vizaĝ'o de Mark'o est'is tre pal'a. Li kutim'is leg'i kaj lern'i long'e ĝis mal'fru'a'j nokt'a'j hor'o'j. Pri li'a'j el'ir'o'j por promen'i post la lern'ad'o, li'a'j famili'an'o'j ne mir'is. Ili opini'as, ke li el'ir'as el la dom'o, por spir'i freŝ'a'n aer'o'n kaj por ripoz'i post la pen'a lern'ad'o.
Mark'o kuŝ'is sur'dors'e. Li'a'n ĉarm'a'n vizaĝ'o'n kovr'is mal'ĝoj'eg'o. Ĉiu'j trajt'o'j de li'a vizaĝ'o aspekt'is trankvil'a'j kaj kviet'a'j.
Li'a'j okul'o'j mal'rapid'e mov'iĝ'is. Li pens'is la tut'a'n nokt'o'n pri neni'o, li ne vol'is pens'i, li ne vol'is de'vual'ig'i si'n ĉirkaŭ'volv'it'a'n de la sort'o. Nur la figur'o de El'vir'a ŝveb'is antaŭ li'a'j okul'o'j, sed tamen ie for'e en ne'ating'ebl'a alt'o. Al li ŝajn'is, ke li fal'is en terur'a'n abism'o'n; la spert'int'aĵ'o de la last'a nokt'o mal'lev'iĝ'is sur li'n kvazaŭ pez'a plumb'a kovr'il'o el abism'o. En si'a anim'o li sent'is ne'mezur'ebl'a'n kaj dezert'a'n mal'plen'o'n kaj li mir'is pri si'a stoik'ec'o kaj kviet'o. Li vol'us est'i mal'feliĉ'a, mal'ĝoj'a kaj tret'it'a de dolor'o kaj ĉagren'o. Li ĉirkaŭ'rigard'is kaj spekt'is la bild'et'o'j'n sur la mur'o'j, ĉio aspekt'is nov'a kaj ne'kon'at'a. En la brust'o li ek'sent'is i'o'n, nur moment'e, sed ĝi ne est'is dolor'o, nek trist'o, nek dolĉ'o, nek ĝoj'o. La kadavr'o de Alfred'o ŝajn'is al li kiel alt'a kolon'o pri'lum'it'a de trist'a lun'lum'o. La kolon'o lev'iĝ'is antaŭ li'a spirit'o kaj star'is rand'e de li'a ĝis'nun'a viv'o. Kiam en la ĉambr'o'n en'bril'is la unu'a'j radi'o'j de la jun'a sun'o, en li'a cerb'o, sen li'a vol'o komenc'iĝ'is dis'volv'ad'i strang'a'j pens'o'j. La tut'a pens'o'flu'o, kaj la imag'ad'o est'is mal'rapid'a kaj komplik'a. El'vir'a montr'iĝ'is for'e, ŝi'a vizaĝ'o bril'is, ŝi tut'a trans'form'iĝ'is al sun'o, kaj li vid'is la radi'o'j'n de la sun'o proksim'iĝ'ant'a'j, halt'ant'a'j du'on'voj'e, kaj ili ne pov'is ating'i li'n, ili ne pov'is tra'ŝov'i si'n tra la mal'lum'o, kiu ĉirkaŭ'is li'n, por ke ili varm'ig'u li'n kaj re'viv'ig'u li'a'n kor'o'n. Li konsci'is, ke li dev'as est'i mal'feliĉ'a, li konsci'is, ke li est'as mal'feliĉ'a kaj tial li koler'is, pro si'a ne'sent'em'a kaj glaci'a kor'o. Li dezir'us est'i mild'a, se li'n tortur'us nigr'a mal'esper'o kaj se li'a'n kor'o'n ŝir'us mal'ĝoj'o.
Mark'o pren'is mal'grand'a'n libr'o'n, kiu kuŝ'is sur tabl'et'o apud la lit'o. Li mal'ferm'is ĝi'n, kaj komenc'is leg'i la sen'mort'a'j'n strof'o'j'n, per kiu'j poet'o pri'skrib'is per grandioz'a horor'o la turment'o'n kaj sufer'o'n de kompat'ind'a popol'o. Vort'o'j, vort'o'j, vant'a'j vort'o'j kaj neni'o pli! Mark'o turn'is la foli'o'j'n, sed ĉie ne'kompren'ebl'o, ĉie vant'ec'o, neni'o re'eĥ'as en li'a kor'o. Li re'memor'as, ke mult'foj'e larm'o'j sturm'is en la okul'o'j'n dum leg'ad'o de tiu'j ĉi strof'o'j, kaj li ek'pens'is pri la pas'int'ec'o...
Trist'a bild'o rivel'iĝ'is antaŭ li'a anim'o:
ĉie nur nud'a karst'o
kaj povr'a, sub'prem'at'a kaj mal'sat'a popol'o. Mark'o leg'is:
”Pan'o'n, pan'o'n, mastr'o! De'long'e ni ne vid'is pan'o'n!” Li pen'e suspir'is, kvazaŭ krev'is li'a kor'o, li'a tut'a korp'o ek'trem'is, la libr'et'o
fal'is el la man'o'j sur li'a'n brust'o'n, kaj prem'int'e la pugn'o'n li
dolor'e el'buŝ'ig'is:
—El'vir'a!...
Est'is la sep'a hor'o. Antaŭ la preĝ'ej'o kolekt'iĝ'is ar'eg'o da popol'o. Oni ankoraŭ sonor'is por la mes'o. Ĉiu'j inter'parol'is pri la sam'a afer'o, pri Alfred'o. Iu'j rakont'is, iu'j demand'ad'is, ĉiu sci'is pri io, sur ĉies vizaĝ'o vid'iĝ'is ne'cert'a tim'o kaj zorg'o. Vir'in'o'j halt'as laŭ'voj'e, kap'balanc'is, man'klak'is; la mal'jun'ul'in'o'j suspir'is, kaj aŭskult'is la pli jun'a'j'n. Infan'o'j inter'miks'iĝ'is kun la popol'o, ili ŝov'is si'n inter la mar'ist'ar'o'n, ili embaras'e gap'is al ili kaj atent'e aŭskult'is ĉiu'n vort'o'n. Du luĉicanoj rakont'is, ke Alfred'o est'is ebri'et'a; ke li'n vid'is ir'i hejm'e'n du nokt'a'j gard'ist'o'j dum mal'fru'a nokt'o. Antaŭ la preĝ'ej'o inter la mar'ist'o'j trov'iĝ'is ankaŭ Mat'o Bartoliĉ. Antaŭ unu tag'o, sabat'o'n, kiam li re'ven'is per si'a boat'o el Rijeka al Jelenŝĉica, li ek'sci'is, ke la jun'a sinjor'o Saletti atak'is en la mont'ar'o li'a'n fianĉ'in'o'n kun intenc'o per'fort'e mal'ĉast'ig'i ŝi'n. En la kor'o de Mat'o ek'bol'is sang'o, tial fru'maten'e dum la freŝ'o ek'ir'is al Luĉica, por pri'demand'i, por inspekt'i la okaz'aĵ'o'n, kaj por konsol'i si'a'n Marijan. Oni sci'iĝ'is ankaŭ en Jelenŝĉica, ke Antonio kaj Joso for'pren'is paf'il'o'j'n de la jun'a Saletti, neni'o strang'a, la du paroĥ'o'j najbar'as unu apud la ali'a, des pli ĉar la sci'iĝ'o pri mal'bon'a okaz'aĵ'o rapid'e dis'vast'iĝ'as.
Mat'o aŭskult'is la luĉicanojn antaŭ la preĝ'ej'o kaj mir'eg'is.
Oni bru'eg'is, sed aŭd'ebl'is:
— Des pli, ni liber'iĝ'is de li, di'o
pun'is li'n, jam est'is temp'o, li ne tent'os plu la knab'in'o'n, ankaŭ la mal'jun'ul'o baldaŭ for'pas'os, mirakl'o kaj pent'o, di'o
kompat'u li'n...
Inter la popol'o ŝtel'ir'is ankaŭ du mal'ŝat'at'a'j luĉicanoj, por ruz'e inform'iĝ'i, sed al ili ĉiu dir'is, ke li neni'o'n sci'as. Amik'o de Murelli rimark'is Mat'o'n kaj tuj for'kur'is sur la mont'et'o'n, kaj post kiam li en'ir'is en la dom'o'n de Saletti, la urb'estr'o demand'is.
—Kio'n oni parol'as en la urb'o?
—Oni diven'babil'as kaj klaĉ'as.
—Sed Mark'o kaj Antonio?
—Mi ne vid'is ili'n, sed Mat'o Bartoliĉ antaŭ ne'long'e est'is ĉe la preĝ'ej'o.
—La negoc'ist'et'o el Jelenŝĉica?
—Jes; li est'as la fianĉ'o de Marija Ŝabariĉ.
—Mi kompren'as, kompren'as! Vi saĝ'e far'is, sci'ig'ant'e mi'n, ke li est'as ĉi tie. Vi re'ir'u en la urb'o'n kaj ne re'ven'u pli fru'e ol vi ek'sci'os i'o'n pri la du'op'o, pri Mark'o kaj Antonio.
La urb'estr'o trov'is la mal'jun'a'n Saletti kaj sci'ig'is li'n pri la ĉe'est'o de Mat'o en Luĉica.
—Mat'o, kiu li est'as? — demand'is la mal'jun'a nobel'o.
—Iu negoc'ist'et'o el Jelenŝĉica, tiu kies boat'o romp'iĝ'is ĉi'vintr'e.
—Se ĝi ne romp'iĝ'us, vi ne hav'us la or'a'n kruc'et'o'n.
—Dank’ al vi, sen vi'a rekomend'o..., — ek'rid'et'is dolĉ'e la urb'estr'o riverenc'e.
—Sed kia'n signif'o'n hav'as ĉi tiu negoc'ist'et'o?
—Li fianĉ'in'ig'is la frat'in'o'n de Mark'o; li est'as eksplod'em'a kaj arogant'a. Sinjor'o, je honest'o mi'a, mi vet'us, ke li pur'a ne...
—Ĉu vi opini'as?
—Sen'dub'e! Li ek'sci'is en Jelenŝĉica pri la paf'il'o'j, kaj ven'is ĉi'nokt'e por venĝ'i. Jes, li cert'e...
—Ankaŭ li'n oni dev'as post'sekv'i! La tut'a'n tri'op'o'n ni katen'ig'os. Unu el ili cert'e est'is. Ĉu pri io vi ek'sci'is?
—Ĝis nun neni'o'n.
—Est'us bon'e kapt'i ili'n tuj.
—Tio est'us mal'facil'a! — rid'et'is la urb'estr'o pretekst'ant'e.
—Kial?
—Kiu kapt'u ili'n? La magistrat'a serv'ist'o for'ir'is al Volosko, kaj eĉ se li est'us ĉi tie, li util'us mal'mult'e. La luĉicanoj ne vol'us eĉ tuŝ'i Mark'o'n, eĉ se oni al ili minac'us per mort'o; se la imperi'estr'o mem ven'us por ordon'i lig'i Mark'o'n, ili ne obe'us li'n.
—Do, neni'a ebl'o?
—Neni'a, sinjor'o! Ni dev'os est'i pacienc'a'j ĝis la al'ven'o de la ĝendarm'o'j, — la urb'estr'o ŝultr'o'sku'is.
En la preĝ'ej'o dum la fru'a di'serv'o reg'is sen'riproĉ'a silent'o.
La mal'jun'a pastr'o leg'is pli mal'laŭt'e ol ordinar'e; li'a voĉ'o trem'is, kaj kiam li turn'is si'n al la popol'o, li'a'j okul'o'j vag'is sen'cel'e super la kap'o'j de la luĉicanoj. Ŝajn'is al la hom'o'j, ke pez'aĵ'o fal'is super Luĉica; obskur'a'j antaŭ'sent'o'j inter'kruc'iĝ'is en ili'a'j anim'o'j, ĉiu'j sent'is pez'o'n en si'a'j kor'o'j, dum la or'a'j sun'radi'o'j ĝoj'e kaj sen'zorg'e en'ir'is en la preĝ'ej'o'n kaj kviet'e re'bril'is super la kap'o'j, sur la bunt'kolor'a'j rob'o'j, sur la blank'a'j mur'o'j kaj sur mal'grand'a'j altar'o'j.
Post la di'serv'o, Mat'o Bartoliĉ ir'is al Ŝabariĉanoj. La mal'grand'a famili'o ar'iĝ'is en la ĉambr'o ĉirkaŭ la lit'o de la mal'san'a Antun. Mat'o en'ir'is en la ĉambr'o'n, kaj Marija hont'em'e mal'supr'e'n klin'is si'a'n ĉarm'a'n kap'o'n.
—Bon'a'n maten'o'n, hom'o'j! — salut'is la fianĉ'o.
—Di'o don'u, Mat'o, — ili respond'is.
—Antun, kiel vi fart'as?
—Pli bon'e, bon'e, — dir'is kontent'e la mal'jun'a mar'ist'o.
—Ĉu vi ek'sci'is pri la okaz'aĵ'o? — demand'is Jela.
—Jes! Ĉu ver'e okaz'is tio, pri kio oni parol'as?
—Ni ne sci'as detal'e, — dir'is Jela.
—Kiel vi fart'as, sinjor'o Mark'o? Kaj vi, Marija?
—Bon'e! — respond'is sam'temp'e la ge'frat'o'j.
—Ver'e mi konstern'iĝ'is aŭd'int'e antaŭ la preĝ'ej'o pri la mort'ig'o de la sinjor'o.
—Mat'o, kiam vi ven'is en Luĉican, — demand'is Mark'o.
—Iom pli fru'e ol oni fin'sonor'is por anonc'i la mes'o'n.
—Nigr'a dimanĉ'o tag'iĝ'is! — lament'is Jela.
—Kial? — demand'is Mat'o surpriz'it'e.
—Ho, tiu ne'atend'it'a mort'o! De kiam mi viv'as, io simil'a ankoraŭ ne okaz'is en Luĉica.
—Ho, kar'a Jela, Di'o ne rekompenc'as ĉiu'sabat'e! Mi'a kor'o aflikt'iĝ'is, kiam mi ek'sci'is, ke la mort'int'o atak'is Marijan en la mont'ar'o.
—Antonio kaj Joso for'pren'is la paf'il'o'j'n de li kaj de Luk'a. Li fin'is si'a'j'n viv'o'tag'o'j'n, sed nur Di'o sci'as, kiam kaj kiel ni fin'os la ni'a'j'n. Ni las'u li'n en pac'o! — dir'is Antun, lev'ant'e si'a'n dekstr'a'n man'o'n alt'e'n kaj mal'lev'ant'e ĝi'n kaduk'e sur la lit'kovr'il'o'n.
—Marija, vi cert'e mult'e plor'is! Forges'u kaj pardon'u al li, — dir'is Mat'o rigard'ant'e en ŝi'a'j'n nigr'a'j'n okul'o'j'n.
—Kia'n util'o'n de la plor'ad'o? — ek'rid'et'is mal'ĝoj'e la knab'in'o al li.
—Aŭskult'u al mi, pli util'us pri'parol'i ali'a'j'n afer'o'j'n. La ul'o pere'is, la mond'o ne pere'os pro tio. Est'us damaĝ'o, se pere'us bon'a kaj ĉast'a hom'o, aŭ patr'o de mult'nombr'a'j infan'o'j, sed ne est'us raci'e pri'plor'i tia'n ul'o'n. La luĉicanoj sufiĉ'e sufer'is de tiu dom'o; ni sci'as kia est'as li'a patr'o, kaj cert'e la fil'o est'us eĉ pli mal'bon'a, — dir'is Mark'o rigard'ant'e tra la fenestr'o en la mar'o'n.
—Filĉjo, vi prav'as! Li mort'is laŭ la antaŭ'destin'o, ĉiu aliel, neni'u sci'as kiel aŭ kiam! — dir'is Jela.
(Antun far'iĝ'is pli bon'san'a. Ĉes'is la zorg'o de Mark'o, pro la ebl'a mort'o de la patr'o. En ili'a dom'o Mat'o kun la famili'an'o'j de Ŝabariĉ konversaci'is pri la mort'ig'o de Alfred'o. Tie ĉe'est'is Stip'e kaj ankaŭ la gaj'a kaj kant'em'a Tom'o. La kun'ven'int'o'j fin'e konklud'is; se Antonio mort'ig'is Alfred'o'n, li nenial rab'is li'n, sed nepr'e tio'n far'is la serv'ist'o'j de Alfred'o, li'a'j partner'o'j.
Dum kor'tuŝ'a moment'o, Mark'o konfid'e dir'is al Stip'e pri li'a am'o al El'vir'a. Stip'e demand'is Mark'o'n, ĉu li sci'as. kie trov'iĝ'as Antonio, kiu mal'aper'is post la murd'o. Post kiam Mark'o sincer'e asert'is, ke la rest'ad'ej'o de Antonio ne est'as kon'at'a al li, Stip'e konsol'is kaj kuraĝ'ig'is Mark'o'n, por ke li tim'u neniu'n, ĉar li ne spert'os mal'agrabl'aĵ'o'j'n. Sam'temp'e ven'is en Luĉican la tribunal'a komision'o. La komision'o en'ir'is en la ĉambr'o'n de la urb'estr'o por esplor'i pri la murd'o. Mark'o Ŝabariĉ, Mat'o Bartoliĉ, kaj Antonio Marola est'as kulp'ig'it'a'j de Murelli pro la murd'o. Li ĉef'e menci'is la mon'uj'o'n.) —Mi pet'as, sinjor'o urb'estr'o, dir'u, kie trov'iĝ'as la menci'it'a'j hom'o'j, — demand'is la juĝ'ist'o.
—Ĉi tie en Luĉica. Mi hav'as fidel'ul'o'j'n, kiu'j atent'is ĉiu'n ili'a'n paŝ'o'n hodiaŭ. Jes, pri unu de ili mi ne sci'as, pri Antonio Marola. Li est'as ver'a kanajl'o! Ĉe li ni sen'dub'e trov'os la mon'uj'o'n de Alfred'o. Mi pet'as, sinjor'o juĝ'ist'o, ĉu vi kon'is la kompat'int'a'n Alfred'o'n Saletti?
—Laŭ'vid'e.
—Kiam oni mort'ig'is li'n? — demand'is unu kurac'ist'o.
—Ĉi'nokt'e, sinjor'o doktor'o, ĉi'nokt'e.
—Ĉu li hav'as pli'a'j'n vund'o'j'n sur'korp'e? — la kurac'ist'o demand'is de'nov'e.
—Nur unu, jes, nur unu. Kred'u al mi, sinjor'o'j, kred'u al mi, la mort'int'o est'is bon'anim'a hom'o. Sam'kiel li'a aflikt'it'a patr'o.
Ĉi tiu povr'a popol'o am'eg'is li'n, kiel propr'a'n patr'o'n, kiel si'a'n frat'o'n.
—Sinjor'o urb'estr'o, vi est'as tre mol'kor'a, — rimark'is unu kurac'ist'o en'pens'iĝ'int'e.
—Mi'a kor'o krev'as pro dolor'o, konsci'ant'e, kiom la luĉicanoj perd'is per tiu ĉi mal'feliĉ'o. Sub la tut'a ĉiel'o ne ekzist'is pli grand'a altruist'o ol li.
—Mi pet'as vi'n, kar'a urb'estr'o, kie loĝ'as la suspekt'at'o'j, ĉu en la urb'o aŭ en la ĉirkaŭ'aĵ'o? — la juĝ'ist'o inter'romp'is li'a'n parol'o'n.
—En la urb'o. Mi esper'as, ke ni facil'e kapt'os ili'n.
La juĝ'ist'o en'pens'iĝ'is kaj pet'is la urb'estr'o'n por send'i la magistrat'a'n serv'ist'o'n kun ĝendarm'o'j por serĉ'i la suspekt'it'o'j'n. La ĝendarm'o'j ek'ir'is al la Ŝabariĉanoj, dum la juĝ'ist'o, la kurac'ist'o'j kaj la skrib'ist'o ek'ir'is al la nobel'o Saletti.
Dum la trakt'ad'o en la dom'o de la sinjor'o urb'estr'o, Mat'o Bartoliĉ konversaci'is kun la famili'o de Antun Ŝabariĉ. La temp'o pas'is rapid'e, ĉar en Luĉica okaz'is mult'a'j event'o'j de post ili'a pas'int'a dis'iĝ'o. Ili'a amik'a kaj el'kor'a inter'parol'o flu'is sen'obstakl'e, sed tamen ili ne ĝoj'is tiel, kiel dimanĉ'o'n, kiam Mat'o svat'is la knab'in'o'n. Ekster'ordinar'a trankvil'o sur la vizaĝ'o de Mark'o zorg'ig'is ĉiu'j'n.
Marija rigard'is jen la frat'o'n, jen la fianĉ'o'n. Ĉiu ŝi'a rid'et'o est'is morn'a kaj el'dev'ig'it'a. Jela, sid'ant'e sur mal'alt'a seĝ'et'o, apog'is la kubut'o'j'n kontraŭ la genu'o'j'n kaj per la man'o'j sub'ten'is la kap'o'n. Antun du'on'sid'iĝ'is sur la lit'o'n.
—Mat'o, rest'u ĉe ni ankoraŭ moment'o'n; ja, ne krepusk'iĝ'as; mi vid'as la insul'o'n Cres tra la fenestr'o. La tag'o daŭr'os ankoraŭ du hor'o'j'n, — dir'is Antun.
—Mi ne ir'os ankoraŭ; ĉar mi al'ven'is kun mi'a'j amik'o'j, mi ankaŭ re'ir'os kun ili, — akcept'as Mat'o, kiu al'ven'is el Jelenŝĉica kun du kamp'ar'an'o'j.
—Ĉu vi dir'is al ili, por ke ili anonc'iĝ'u, post ili'a fin'o de la negoc'o? — demand'is Jela.
—Jes, kar'a Jela, jes. Ili atend'os mi'n ĉe Stip'e; ili ofert'as si'a'n vin'o'n.
—Ne est'as ankoraŭ mal'fru'e, — ek'rid'et'is Marija melankoli'e kaj hont'em'e.
—Mi hav'as lert'a'j'n krur'o'j'n. Mi rapid'as kvazaŭ vent'o, — fanfaron'is Mat'o. —Sed jen, Mark'o, kial vi tiel en'pens'iĝ'is? Ĉu hodiaŭ vi el'lit'iĝ'is sur la mal'dekstr'a'n pied'o'n? Ĉar vi aspekt'as mal'ĝoj'a, ankaŭ ni ne pov'as ĝoj'i. Kial vi sen'ĉes'e cerb'um'as? Vi ne riproĉ'os al mi; mi ne sci'as, kia'j est'as vi'a'j dik'a'j libr'o'j, mi sci'as nur pri rem'il'o kaj vel'o.
—Neni'a zorg'o, kar'a Mat'o! Kred'u al mi, neni'a zorg'o, — respond'is Mark'o evit'ant'e la rigard'o'n de la frat'in'o.
—Ja, kie'n en'ŝov'is si'n Antonio? Jam la tut'a'n tag'o'n li for'est'as el la hejm'o, — mir'is Jela.
—He, fiŝ'kapt'ist'o'j. Ja, ne zorg'u pri li. Ĉu vi ne kon'as li'a'n strang'a'n kondut'o'n? — dir'is Mark'o.
—Mark'o, mi tim'as..., — dir'is Marija.
—Ja silent'u, mi pet'as, kio'n vi tim'as? — la frat'o riproĉ'is ŝi'n.
—Kiu en'ir'is en la kuir'ej'o'n? — flustr'is Jela kaj rigard'is al la vizaĝ'o'j, aŭd'int'e pez'a'j'n kaj ne'kon'at'a'j'n paŝ'o'j'n.
Mark'o rapid'e ek'star'is. Iu frap'et'is sur la pord'o'n, kiu du'on'e mal'ferm'iĝ'is. Mir'o Tompiĉ, la magistrat'a serv'ist'o, etend'is
si'a'n kap'o'n en la kuir'ej'o'n, kaj post kiam li rimark'is Mat'o'n kaj
Mark'o'n, neni'o'n dir'int'e li el'tir'is si'a'n kap'o'n kaj dir'is al iu en
la kuir'ej'o:
— Ili est'as en'e.
Du ĝendarm'o'j kun bajonet'o'j sur paf'il'o'j en'ir'is. Ĉiu'j en la
ĉambr'o ek'trem'is, ĉiu'j ŝton'iĝ'is krom Mark'o, kiu demand'is la
ĝendarm'o'j'n:
—Bon'vol'u, sinjor'o'j?
—Ĉu ĉi tiu? — unu ĝendarm'o demand'is la magistrat'a'n serv'ist'o'n.
—Jes, tiu ĉi, kaj tiu ali'a, — respond'is la serv'ist'o montr'ant'e per si'a trem'ant'a man'o al Mat'o.
La ĝendarm'o'j ek'rigard'is grav'e kaj kap'jes'is unu al la ali'a.
Al'ir'int'e ĉiu al po unu el la jun'ul'o'j, el poŝ'o'j ili el'ig'is katen'o'j'n
en daŭr'o de palpebr'um'o kaj trankvil'e dir'is:
—Vi'a'j'n man'o'j'n!
—Ho, Di'o! — Marija kaj Jela ek'kri'is.
La mal'san'a Antun, mal'lev'int'e si'a'n kap'o'n sur la kusen'o'n, ek'ĝem'is kaj sven'is.
—Kio? — Mark'o nun pal'iĝ'is.
—Mi pet'as, ni ne vol'as ŝerc'o'n. La man'o'j'n ĉi tie'n! — ordon'is la ĝendarm'o.
—Mi vol'as sci'i, kial vi vol'as katen'ig'i mi'a'j'n brak'o'j'n? — trankvil'e demand'is Mark'o.
—Ali'a'j hom'o'j tio'n dir'os al vi; ni plen'um'as ni'a'n serv'o'n! — ek'blek'is la ĝendarm'o.
—Se est'os bezon'at'e ir'i kun vi, ne neces'as lig'i ni'n. Ni volont'e obe'as; ĉu ne, Mat'o?
—Jes ni obe'as. Ni ne est'as krim'ul'o'j, vi lig'as ni'n, ni volont'e obe'as; ĉu ne?
Marija pren'is li'a'j'n man'o'j'n, kaj singult'e pet'is:
—Mat'o, obe'u la ĝendarm'o'j'n; far'u laŭ ili'a vol'o. Vi est'as
sen'kulp'a sam'e kiel Mark'o.
—Ne ŝerc'u! La man'o'j'n ĉi tie'n! — tondr'e kri'is la ĝendarm'o.
—Ne far'u tio'n, se vi est'as bapt'it'a'j! Ili ne est'as rab'ist'o'j! Li est'as mi'a fil'o, kaj li est'as Mat'o! Hom'o'j, indulg'u al mi, al povr'a vir'in'o! — pet'as Jela grinc'ant'e kaj pren'ant'e la man'o'j'n de la ĝendarm'o'j, kiu'j for'ig'is ŝi'n.
Jela kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n per si'a'j man'o'j, apog'is si'n al la lit'o
kaj mal'esperant'e ek'plor'eg'is:
—Antun! Antun! Ho, hont'o! Mi povr'a!
Antun ne respond'is. La vir'in'o, vid'int'e li'n pal'a kaj sven'int'a, ŝi konstern'iĝ'is kaj ek'kri'is:
—Ili mort'ig'is mi'a'n edz'o'n! Marija, don'u vinagr'o'n! Ho, nigr'a tag'o!
La ĝendarm'o'j lig'is la jun'ul'o'j'n kaj ek'kri'is:
—Ni ir'u!
—Mark'o, Mat'o! Ho, Di'o, kio'n ni pek'is, — la vir'in'o'j kri'eg'is, mal'esper'is kaj klak'is per'man'e.
—Pa'nj'o, Marija, trankvil'iĝ'u! Ni est'os liber'a'j baldaŭ.
—Ne plor'u! Mi ne sci'as, kial ili lig'is mi'n, — kri'is Mat'o rigard'ant'e al la embaras'iĝ'int'a vizaĝ'o de Marija.
La ĝendarm'o'j puŝ'is la jun'ul'o'j'n el la ĉambr'o. Mark'o kompat'e rigard'as ili'n kaj hak'e dir'is:
—Mi pet'as trakt'i ni'n konven'e! Vid'u, ni obe'as al vi.
Post kelk'a'j moment'o'j la luĉicanoj ŝton'iĝ'is, vid'int'e la katen'it'a'j'n jun'ul'o'j'n. Dum la ĝendarm'o'j pel'is ili'n antaŭ si tra la urb'a'j strat'et'o'j, el ĉiu'j flank'o'j aŭd'iĝ'is grinc'et'ad'o de pord'o'j kaj fenestr'um'o'j. La hom'o'j etend'is la kap'o'j'n el si'a'j dom'o'j, ili klin'is si'n al la fenestr'o'j kaj ne pov'is kred'i al si'a'j okul'o'j. Iom da bub'aĉ'ar'o ir'is silent'e post Mat'o kaj Mark'o gap'ant'e al la bril'a'j bajonet'o'j sur la fusil'o'j.
Jela kaj Marija plor'ant'a'j kaj ve'ant'a'j frot'is Antunon kaj mal'sek'ig'is li'a'j'n tempi'o'j'n, por re'konsci'ig'i li'n. La povr'a'j vir'in'o'j trem'is tut'korp'e pro plor'o kaj dolor'o.
La mal'jun'a Saletti promen'is rapid'paŝ'e en si'a ĉambr'o. Li'a'j okul'o'j est'is pli ruĝ'a'j ol ordinar'e. Li'a'j vang'o'j spasm'iĝ'is. En li'a dom'o, en la ter'etaĝ'o kurac'ist'o'j tranĉ'is la kadavr'o'n de li'a fil'o.
La mal'jun'ul'o promen'is, dum El'vir'a sid'is sur divan'o. Per blank'a tuk'o ŝi prem'is si'a'j'n okul'o'j'n. Ŝi ĉes'is plor'i, sed ŝi'a'j sinjor'ec'a'j ŝultr'o'j trem'is pro mal'laŭt'a singult'ad'o.
—El'vir'a, ne mal'ĝoj'ig'u mi'n! Mi pet'as vi'n, ĉes'u singult'i!...
Ho, mi ne pov'as plu, — suspir'is Saletti kaj mal'lev'is si'n kolaps'e sur la apog'seĝ'o'n.
—Pa'ĉj'o, vi ne sci'as, kiom mal'feliĉ'a mi est'as!... Povr'a Alfred'o!
—Kar'a mi'a infan'o, mi pet'as vi'n, trankvil'iĝ'u! Mi pet'as vi'n; mi ne pov'as rigard'i vi'a'j'n larm'o'j'n.
(Post iom'a silent'o la mal'jun'a Saletti ekscit'e dir'is al la fil'in'o, ke est'as strang'e ĉar oni ne anonc'as al li, ĉu oni kapt'is
Mat'o'n, Antonion kaj Mark'o'n, la oni'dir'a'j'n murd'int'o'j'n de li'a
fil'o, de Alfred'o. Kiam El'vir'a ek'sci'is, ke oni arest'os ankaŭ
Mark'o'n, ŝi komenc'as pet'eg'i, ke li tio'n ne far'u, kred'ig'ant'e li'n,
ke Mark'o est'as sen'kulp'a. Por pruv'i tio'n, ŝi konfes'is al la patr'o, ke ŝi tiu'n nokt'o'n konversaci'is kun Mark'o en la arb'ar'et'o
kaj ke ŝi sen'lim'e am'as li'n de si'a fru'a jun'aĝ'o. Saletti indign'is
pro la fil'in'o. Li minac'is, ke li mort'ig'os ŝi'n, nur se ŝi menci'os
vort'o'n pri Mark'o)
El'vir'a lev'iĝ'is rapid'e kaj ek'star'is. Rigard'ant'e kuraĝ'e al la
patr'o, ŝi el'buŝ'ig'is:
—Li est'as nek fripon'o nek brut'ul'o! Mark'o est'as ĉio mi'a,
kio'n mi hav'as, la plej kar'a en la tut'a mond'o. Pa'ĉj'o, mi am'as
li'n de kiam mi kon'as li'n, mi am'as li'n tut'anim'e. La trivial'a'j'n
antaŭ'juĝ'o'j'n mi ignor'as. Mi est'os li'a aŭ nenies! Mark'o est'as
sen'kulp'a! Pa'ĉj'o, Di'o est'as super ĉio, ne pek'ig'u vi'a'n anim'o'n.
Saletti pren'is si'a'n griz'a'n har'ar'o'n per ambaŭ man'o'j kaj
el'ir'is el la ĉambr'o suspir'ant'e:
—Mi'a fil'in'o! Mi'a El'vir'a!
La knab'in'o, rigard'ant'e post li, en'pens'iĝ'is dum'moment'e.
Laŭ ŝi'a vizaĝ'o io ek'fulm'is, ŝi ek'trem'is kaj for'kur'is en si'a'n
ĉambr'o'n. Ĉirkaŭ'volv'int'e si'a'n kap'o'n per grand'a vual'o, ŝi sur'met'is kol'tuk'o'n kaj el'ir'is el la dom'o. Ir'ant'e tra la arb'ar'et'o, laŭ
sol'ec'a voj'et'o, ŝi direkt'iĝ'is al Luĉica. La par'o ̨estro Jur'e Ratkoviĉ est'is ŝi'a spirit'a patr'o. Ŝi eg'e ador'is kaj ŝat'is li'n. Konvink'iĝ'int'a, ke ŝi'a patr'o ne kor'favor'os, ŝi tuj re'memor'is pri la
bon'a pastr'o, ĉar ŝi konsci'is, ke li pov'as help'i al ŝi per bon'a
konsil'o. Dum ŝi'a ir'ad'o tra Luĉica, oni mir'ant'e rigard'is post
ŝi kompat'e, ĉar ŝi est'is favor'at'a de la popol'o pro ŝi'a bon'a kaj
afabl'a kor'o. El'vir'a ven'is antaŭ la loĝ'ej'o'n de la par'o ̨estro kaj
tie ŝi trov'is la sonor'ig'ist'o'n Fran. La mal'jun'ul'o ŝov'is si'a'n tut'a'n mal'dekstr'a'n brak'o'n en long'a'n bot'o'n de la par'o ̨estro,
kaj apog'int'e si'n kontraŭ la mal'alt'a mur'o, li lant'e tren'is bros'o'n, blov'ant'e oft'e en la led'o'n, por ke ĝi est'u kiel ebl'e plej
bril'a. Rimark'int'e El'vir'a'n, li el'tir'is la brak'o'n el la bot'o, glat'um'is si'a'n naz'o'n per la man'dors'o de la brak'o kaj streĉ'int'e la
kol'o'n, li ek'grumbl'is:
—La sinjor'o ne est'as hejm'e.
—Kie'n li for'ir'is?
—Al la Ŝabariĉanoj, por konsol'i ili'n. Mi admon'is li'n ne ir'i, sed li neniam obe'as mi'n. La vir'in'o'j ĉiam plor'as.
—Kie trov'iĝ'as la dom'o de la Ŝabariĉanoj? — demand'is El'vir'a preskaŭ mal'laŭt'e.
—Kio? Pli laŭt'e! — atent'ig'is la surd'et'a sonor'ig'ist'o, ĉirkaŭ'ant'e la orel'o'n per'man'e.
—Kie loĝ'as la Ŝabariĉanoj, — El'vir'a ripet'is pli laŭt'e.
—Jen, mi opini'is, ke vi loĝ'as en Luĉica, la fil'in'o de la sinjor'o sur la mont'et'o; vi tut'e simil'as al li!
—Jes, mi loĝ'as en Luĉica; jes, la fil'in'o de Saletti.
—Ankaŭ mi tio'n dir'as! Kompren'ebl'e, vi est'as! Mi bon'e kon'as vi'n! Ĉiu'n foj'o'n, kiam mi el'ŝut'as la nigr'a'j'n krejcer'o'j'n el almoz'kolekt'uj'o sur la benk'o'n en la sakristi'o, mi tuj sci'as, ke la blank'a'j est'as la vi'a'j, la ses'o'j. He, he! La almoz'o plej grand'a prebend'o! Kiel do vi ne sci'as, kie est'as la dom'o de la Ŝabariĉanoj?
El'vir'a ruĝ'iĝ'is sub la nigr'a vual'o.
—Atend'u iom, mi montr'os al vi, — propon'is la sonor'ist'o kaj for'port'is la bot'o'j'n en la dom'o'n.
—Ĉu la dom'o est'as mal'proksim'e? — demand'is El'vir'a kiam ili ek'ir'is.
—Tie supr'e. Kio ja pov'as en Luĉica est'i mal'proksim'e? En Marsejlo mi vid'is plac'o'n, sur kiu pov'us danc'i tri ni'a'j Luĉicaj!
He, kiam tio est'is! Moment'o'n, Fran, moment'o'n! Jes, jam kvin'dek jar'o'j pas'is de tiam. La Ŝabariĉanoj est'as bon'a'j hom'o'j, kviet'a'j. Jela or'o'n valor'as, sed domaĝ'e, ke Mark'o ne iĝ'is pastr'o. Eĉ vi'a patr'o ne pli ĝu'as ol la sinjor'o pastr'o. Jes, eĉ vi'a patr'o pli ne ĝu'as! Jen mi, mi est'as eĉ ne kapel'an'o, kaj kio mank'us al mi, se mi'a'j krur'o'j taŭg'us? Krejcer'o'n post la krejcer'o, kaj fin'e tiel gut'o post la gut'o, ek'est'as forint'o! Domaĝ'o, la etern'a domaĝ'o pri Mark'o! Do ankaŭ vi... ankaŭ vi konsol'os ili'n? Vi vid'os nur larm'o'j'n kaj plor'o'n. Kompat'ind'ul'o'j! Eĉ satan'o mem tia'n ide'o'n ne el'pens'us! La ĝendarm'o'j do el'cerb'um'is, ke Mark'o mort'ig'is vi'a'n frat'o'n! Di'o pardon'u al mi! He, oni preskaŭ furioz'frenez'is. Tial, ĉar ili'a man'o neniam tuŝ'is la ben'it'a'n akv'o'n. He, he, mi inter'parol'os kun la mal'jun'a Tom'o; li dir'os al mi pri la kaŭz'o de tiu ĉi mis'harmoni'o. Ĉu vi ne kon'as Tom'o'n? Bon'a hom'o! Sed vi... vi ne kutim'as trink'i brand'o'n, dum'vintr'e po unu glas'et'o, sci'u, antaŭ en'lit'iĝ'o. Jes, mi bedaŭr'as, ke tio okaz'is en vi'a dom'o. Di'o indulg'u la spirit'o'n de vi'a frat'o, sed por dir'i la ver'o'n, li ne viv'is ĝust'e laŭ la di'a'j ordon'o'j. He, ankaŭ mi est'is jun'a, sed ĝen'i kaj tuŝ'i honest'a'j'n fraŭl'in'o'j'n! Jen, ni ating'is, vid'u la pord'o'n, tie trov'iĝ'as la Ŝabariĉanoj.
El'vir'a dank'is al la sonor'ig'ist'o, kaj paŝ'int'e ankoraŭ kelk'foj'e,
ŝi sur'tret'is la sojl'o'n de modest'a mar'ist'a dom'o. Tie ŝi iom halt'is, kaj tiam el'spir'int'e, en'ir'is en la kuir'ej'o'n. Ŝi frap'et'is la pord'o'n kaj aŭd'is kelk'a'j'n sam'temp'a'j'n voĉ'o'j'n:
En'ir'u! sed kvazaŭ
ŝton'iĝ'int'a ŝi rest'is antaŭ la pord'o de la ĉambr'o. Nun Stip'e
mal'ferm'is la pord'o'n de intern'e. Ĉiu'j embaras'iĝ'is, vid'int'e la
ĉarm'a'n pal'a'n knab'in'o'n antaŭ la pord'o.
—Fraŭl'in'o! — ek'kri'is la par'o ̨estro ĝoj'e, kaj ven'int'e al ŝi, li pren'is ŝi'n je la man'o kaj akompan'is ŝi'n al unu seĝ'o. El'vir'a sid'iĝ'is kaj per si'a'j man'o'j kovr'is la vizaĝ'o'n. En la ĉambr'o ek'est'is silent'o. La mal'jun'a Ŝabariĉ jam re'konsci'iĝ'is. Ĉi tie ĉe'est'is ankaŭ la par'o ̨estro, Stip'e, Jela kaj Marija. La vir'in'o'j plor'is. La ĉambr'o plen'iĝ'is de ĝu'ig'a krepusk'o. Marija rigard'is la blank'a'j'n man'o'j'n de El'vir'a. La vizaĝ'o de la par'o ̨estro seren'iĝ'is.
—Fraŭl'in'o El'vir'a, vi mem bezon'as konsol'o'n, sed evident'e vi al'ven'is por konsol'i ali'a'j'n. Bon'a fraŭl'in'o, kun agrabl'o en mi'a kor'o mi salut'as vi'n en tiu ĉi trist'a kaj modest'a mar'ist'a dom'et'o. Feliĉ'a'n temp'o'n vi al'port'is! Est'u konsol'ig'a anĝel'o por tiu'j ĉi hom'o'j, est'u maten'krepusk'o de feliĉ'o kaj de di'a ben'o! Parol'u, kar'a fraŭl'in'o, mal'pli'ig'u la dolor'o'n al tiu ĉi aflikt'it'a famili'o...
El'vir'a mal'laŭt'e singult'is...
Ŝi'a sekret'a kaj sankt'a am'o est'is kon'at'a al la par'o ̨estro.
—Fraŭl'in'o, trankvil'iĝ'u, fid'u Di'o'n, vi sci'as, ke li est'as bon'a.
—Sinjor'o par'o ̨estro, help'u al mi! Dir'u, kio'n far'i...
Jela konstern'e kaj tim'e rigard'is ŝi'n.
—Fraŭl'in'o, mi aŭskult'as vi'n kaj mi esper'as, ke mi help'os al vi per mi'a konsil'o, — el'buŝ'ig'is la par'o ̨estro konsol'ig'e kaj pren'is ŝi'n je ŝi'a'j varm'a'j man'o'j.
—Li est'as sen'kulp'a, li parol'is kun mi, kiam mi'a'n frat'o'n...
—Ho, dank’ al bon'a Di'o! — ek'kri'is la par'o ̨estro ĝoj'e, kaj li lev'is si'a'j'n man'o'j'n kaj okul'o'j'n al la ĉiel'o. —Jela, Antun, Marija trankvil'iĝ'u! Mark'o est'as liber'a!
—Mark'o! — ek'trem'is tri voĉ'o'j.
—Jes, li parol'is kun mi, kiam mi'a mal'feliĉ'a Alfred'o pere'is.
—Kun vi! Kun ŝi! — re'mir'is la tri voĉ'o'j.
—Ĉu vi ne sci'as, kiu far'is la krim'o'n? — demand'is Stip'e.
—Mi ne sci'as, — flustr'is El'vir'a.
—Ĉu vi konjekt'as, ke Mat'o Bartoliĉ ne kulp'as? — instig'is Stip'e.
—Mat'o?... Kiu li est'as?... Jes, mi sci'as, mi sci'as, mi kred'as, ke li ne kulp'as, — respond'is El'vir'a kaj tener'e rigard'is Marijan per si'a'j larm'a'j okul'o'j.
Marija pren'is El'vir'a'n je la man'o'j, klin'is si'n super ŝi kaj
ek'singult'is:
—Ho, bon'a fraŭl'in'o, vi est'as ni'a anĝel'o! Parol'u, vi sci'as, ĉu
ne, vi sci'as, ke mi'a Mat'o ne kulp'as? Dir'u, ke la ĝendarm'o'j
las'u li'n ...
—Kar'a knab'in'o!... Marija, jen, mi kon'as vi'a'n nom'o'n... Jes, mult'foj'e mi plor'is pro vi!... Marija, trankvil'iĝ'u, vi'a Mat'o cert'e est'as sen'kulp'a. Ne tim'u, kar'ul'in'o mi'a!
—Mi sci'is, ke vi bon'a est'as! — el'spir'is Marija, volont'e sur'genu'iĝ'i antaŭ ŝi'n, sed ŝi brak'um'is ŝi'n dir'ant'e kun trem'ant'a
voĉ'o:
—Ĉi tie'n, Marija, al mi'a brust'o!
Stip'e viŝ'is si'a'j'n larm'o'j'n.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —Fraŭl'in'o, ne util'us atend'i. Mark'o..., — la par'o ̨estro ĉes'is, ĉar la pord'o mal'ferm'iĝ'is ne'atend'it'e.
—Antonio! — ek'kri'is ĉiu'j.
—Kie est'as Mark'o? — demand'is Antonio sen'temperament'e.
—Ĉe Murelli, katen'it'a! — respond'is Stip'e.
—Li est'as sen'kulp'a. Alfred'o'n mi mort'ig'is. Ek, oni pend'um'u mi'n.
—Vi mort'ig'is li'n? — ĉiu'j konstern'iĝ'is.
—Jes!
—Kie vi est'is la tut'a'n tag'o'n? — Stip'e demand'is li'n.
—Ĉe Mart'in Koĵuliĉ. Ni send'is Joson en Luĉican. Post kiam li vid'is, ke la ĝendarm'o'j kapt'is Mark'o'n kaj Mat'o'n, li kur'is hejm'e'n por anonc'i al mi. Jen mi. Mi ne vol'as, ke est'u ali'a'j pend'um'it'a'j pro mi. Mi est'as trov'it'o, — li fin'is per raŭk'a voĉ'o.
Li'a'j okul'o'j sen'ĉes'e fulm'e mov'iĝ'is. Ek'rigard'int'e Marijan, li'a frunt'o mal'seren'iĝ'is.
—Povr'a Antonio, kio'n vi far'is, — dir'is la par'o ̨estro.
—Mi defend'is mi'n. Mi est'as trov'it'o, ekster'edz'ec'id'o, bastard'o. Al la pend'um'il'o!
—Antonio! — flustr'is Marija.
Antonio ek'trem'is pro ŝi'a voĉ'o, li ek'rigard'is al ŝi kaj spasm'e retro'paŝ'is kvazaŭ tim'ig'it'a leon'o.
—Ni ek'ir'u! — flustr'is El'vir'a.
—Ni ek'ir'u! Mark'o est'as sen'kulp'a! Ni ek'ir'u, por ke Marija ne plor'u..., — Antonio el'buŝ'ig'is per damp'it'a voĉ'o.
Antonio pren'is El'vir'a'n je ŝi'a'j man'o'j kaj tir'is ŝi'n post si. La knab'in'o sur la sojl'o turn'is si'n, ĉirkaŭ'rigard'is laŭ la ĉambr'o, man'sving'is al Marija, al Jela kaj al la mal'san'a Antun, kaj ŝi mal'aper'is. Jela rigard'is perpleks'it'e post ŝi. Ŝi vol'is i'o'n dir'i, sed la vort'o'j kroĉ'iĝ'is kaj ŝtop'iĝ'is en la gorĝ'o.
La par'o ̨estro kaj Stip'e salut'is la Ŝabariĉanojn, kaj ankaŭ ili ek'ir'is al la urb'estr'o. Sur'voj'e ili ating'is El'vir'a'n kaj Antonion.
Dum tia'j okaz'aĵ'o'j en Luĉica, la komision'o fin'is si'a'n mal'agrabl'a'n task'o'n en la dom'o de Saletti. La kurac'ist'o'j zorg'e inspekt'is la kadavr'o'n de Alfred'o. Tra'rigard'int'e la lok'o'n de la krim'ag'o, kaj post la esplor'o'j, ili ĉio'n sur'paper'ig'is.
Kiam ili re'ven'is en la urb'et'o'n, jam krepusk'iĝ'is.
La juĝ'ist'o tre surpriz'iĝ'is, sam'e la kurac'ist'o'j, kiam ili rimark'is Mark'o'n Ŝabariĉ, kiu atend'is ili'n en la koridor'o antaŭ la magistrat'a ofic'ej'o, sid'ant'e inter la ĝendarm'o'j kaj la mal'feliĉ'a fianĉ'o de li'a frat'in'o.
La sinjor'ar'o kaj Mark'o sen verv'o inter'salut'is kap'balanc'ant'e. La juĝ'ist'o en'ir'is en la ofic'ej'o'n kaj tuj ek'ag'is. Mat'o'n hazard'e oni komenc'is pri'esplor'i pli fru'e, kaj iom post'e li aŭd'is la kon'at'a'j'n voĉ'o'j'n el la koridor'o.
El'vir'a, la par'o ̨estro, Stip'e kaj Antonio hast'e en'ir'is en la
dom'o'n de la urb'estr'o. La knab'in'o al'kur'is al la jun'ul'o kaj suspir'is vund'it'e:
—Mark'o! — ŝi ĵet'is si'n en li'a'n brak'um'o'n ĉirkaŭ'brak'um'ant'e li'n. La ĝendarm'o'j mir'ant'e inter'rigard'is si'n.
La juĝ'ist'o mal'ferm'is la pord'o'n kaj rimark'int'e la par'o ̨estron
kaj Stip'e'n, li man'prem'is kun ili rigard'ant'e al la knab'in'o kaj
dir'ant'e:
—Est'u san'a'j, ge'sinjor'o'j! Kiel Di'o help'as, sinjor'o par'o ̨estro? Kiel vi, Stip'e, kiel vi fart'as?
—Ver'e mal'bon'e! — respond'is la negoc'ist'o.
—Mal'feliĉ'o, mal'feliĉ'o! — kap'balanc'is la par'o ̨estro.
—Nek la unu'a, nek la last'a! — respond'is la juĝ'ist'o kares'ant'e si'a'n long'a'n barb'o'n.
(Sekv'is esplor'o de la akuz'it'o'j kaj la suspekt'it'o'j. Stip'e kaj la par'o ̨estro atest'is la evident'a'n sen'kulp'ec'o'n de Mark'o kaj Mat'o okaz'e de la murd'o, dum Antonio mal'kaŝ'e konfes'is la krim'o'n. Li parol'is pri la kaŭz'o'j, kiu'j ig'is la murd'o'n. Tiu'n fatal'a'n nokt'o'n li nur defend'is si'a'n unu'nur'a'n viv'o'n kontraŭ Alfred'o, kiu, renkont'int'e li'n sur la ŝose'o, intenc'is mort'paf'i li'n per pistol'o. Li asert'is kaj atest'is, ke li ne pri'rab'is la mort'ig'it'a'n Alfred'o'n, sed tio'n sen'dub'e far'is li'a'j serv'ist'o'j Luk'a kaj Lovro. Sur'baz'e de tiu ĉi asert'o la juĝ'ist'o ordon'is al la ĝendarm'o'j kapt'i la menci'it'a'j'n serv'ist'o'j'n. Ĉi'moment'e en la ĉambr'o'n en'ir'is la mal'jun'a Saletti kaj li ek'konflikt'is kun Antonio, kiu riproĉ'is antaŭ ĉiu'j, ke li est'as li'a ekster'edz'a fil'o kaj frat'o de la for'pas'int'a Alfred'o kaj de la gracil'a El'vir'a. Asert'ant'e pri tio, li antaŭ'met'is ne'refut'ebl'a'j'n pruv'o'j'n. La mal'jun'a Saletti rabi'is.
Antonio al'ir'is al El'vir'a, kaj li sur'genu'iĝ'is antaŭ ŝi.) La krisp'a kap'o de Antonio kolaps'is sur la genu'o'j'n de El'vir'a...
El'vir'a met'is si'a'j'n blank'a'j'n man'o'j'n sur li'a'n kap'vert'o'n. La roz'kolor'a'j ung'o'j kaj kelk'iu'j plen'form'a'j fingr'o'j kaŝ'iĝ'is en li'a nigr'a abund'a kaj krisp'a har'ar'o.
La kor'o'j de ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j silent'e bat'is, ĉiu'j est'is kor'tuŝ'it'a'j, kelk'a'j okul'o'j larm'is. La urb'estr'o gap'is al la ĉe'est'ant'o'j el angul'o. Antonio genu'is antaŭ El'vir'a. La sun'o brul'ig'is li'a'n fortik'a'n kol'o'n; sur li'a larĝ'a dors'o sur la ruĝ'a ĉemiz'o trov'iĝ'is flik'o sur flik'o; mal'nov'a blu'a pantalon'o est'is tord'it'a supr'e'n ĝis la tenac'a dik'a sur'o, li'a'j nud'a'j pied'o'j kelk'lok'e vund'iĝ'is pro la ŝton'a'j pad'o'j kaj pro la herb'aĉ'o'j.
La silent'o'n en la ĉambr'o inter'romp'is grumbl'eg'o de la nobel'o. La mal'jun'a Saletti, trem'ant'a kaj sku'ant'a kvazaŭ leon'o
vund'it'a en la kor'o'n, salt'is al El'vir'a, pren'is ŝi'a'n man'o'n, lev'is
ĝi'n kaj rabi'e ek'kri'is:
—Tiu ĉi bastard'o mensog'as, mensog'as!
— li tir'is ŝi'n post si, mal'ferm'is la pord'o'n kaj rapid'e mal'aper'is.
—Mi'a patr'o! — el'spir'as Antonio mal'esper'e...
Kiam li post'e rakont'is pri la ek'sci'o de Mart'in Koĵuliĉ, ĉiu'j en la ĉambr'o indign'iĝ'is. La sam'a'n vesper'o'n oni las'is liber'a'j'n Mark'o'n kaj Mat'o'n. La par'o ̨estro kaj Stip'e garanti'is pri ili per si'a'j hav'aĵ'o'j kaj viv'o'j, sed tio ne est'is neces'a, ĉar la tut'a afer'o klar'iĝ'is al la juĝ'ist'o kvazaŭ sur polm'o.
La sekv'ont'a'n tag'o'n oni esplor'is Mart'in'o'n Koĵuliĉ kaj li'a'n
fil'o'n Joson kiel atest'ant'o'j'n, sed nur pri la afer'o de la murd'o
de Alfred'o. Ili ambaŭ atest'is, ke Antonio ven'is al ili kaj ke li
rakont'is, kiel li mort'ig'is la nobel'o'n. Tra'serĉ'int'e oni trov'is la
mon'uj'o'n en unu stal'o de Saletti, kaj la brelok'o'n kaj la horloĝ'o'n oni trov'is en la ĉambr'o de la koĉer'o. En la mon'uj'o oni
trov'is iom pli ol kvin'cent forint'o'j'n. La urb'estr'o Murelli, ĉe'est'ant'a la serĉ'ad'o'n sam'kiel la mal'jun'a Saletti, vid'int'e la mon'o'n ek'kri'is subit'e kaj sen'pri'pens'e:
—Tio est'as mi'a mon'o!
—Kiel? — mir'is Saletti.
—Jes, mi'a mon'o..., — mal'pac'iĝ'is la urb'estr'o.
—Vi'a mon'o?... Parol'u!
—Antaŭ'hieraŭ, sabat'e, mi prunt'e'don'is al Alfred'o kvin'cent...
—Ĉu vi prunt'e'don'is mon'o'n al Alfred'o? Mi ne kred'as!
—Kar'a sinjor'o Saletti, ne koler'u, mi pet'as, sci'u, li kiel jun'ul'o, li povr'a dezir'is Parizon... Ne koler'u, li pet'eg'is mi'n. Mi montr'os al vi li'a'n..., — persist'is Murelli.
—Kio'n vi montr'os al mi?
—Li'a'n ob... obligaci'o'n, — ek'rid'et'is la urb'estr'o rigard'ant'e ter'e'n.
De'nov'e Murelli spert'is skandal'o'n kaj hont'ig'o'n. Saletti dir'is:
—Mi tio'n ne pag'os! — Sed la ĉagren'it'a urb'estr'o montr'is
la obligaci'o'n de Alfred'o. La nobel'o ne re'don'is eĉ mon'er'o'n,
sed insult'is kaj blasfem'is pro li'a uzur'a kondut'o kaj minac'is
al li per akuz'o. Murelli kvazaŭ frenez'is, des pli ĉar la juĝ'ist'o
konversaci'int'e kun Stip'e kaj la par'o ̨estro, inter'parol'is ankaŭ
pri la ŝip'romp'iĝ'o sub Luĉica, kaj pri la merit'orden'o de Murelli. Post kiam li ek'sci'is, ke Murelli for'est'is el Luĉica dum la
ŝip'romp'iĝ'o, kio'n li do far'u krom mir'i? La juĝ'ist'o dir'is:
—
Tromp'o, de'voj'ig'o kontraŭ la alt'a instanc'o! Mi tret'os la vost'o'n de tiu ĉi vulp'o!
Murelli kvazaŭ frenez'iĝ'is kaj rabi'iĝ'is. Anastazija ŝir'is si'a'n har'ar'o'n. Ŝi'a kri'ad'o kaj minac'ad'o al la edz'o, ke ŝi dron'ig'os si'n, ke ŝi ĉagren'it'a salt'os en la mar'o'n, mild'ig'is iom'et'e li'a'n ĉagren'o'n kaj dolor'o'n. Ŝi tiel dolĉ'ig'is li'a'j'n amar'a'j'n temper'o'j'n.
Id'a plor'is, ŝi riproĉ'is si'a'j'n ge'patr'o'j'n; vang'o'frap'o'j, vang'o'frap'o'j kaj de'nov'e vang'o'frap'o'j. Dum la popol'o en Luĉica tondr'e rid'eg'is.
Lund'o'n post'tag'mez'e ar'iĝ'is amas'o da popol'o sur la ŝose'o antaŭ Luĉica. La sinjor'o'j, membr'o'j de la komision'o man'prem'is kun la par'o ̨estro kaj Stip'e kaj sid'iĝ'is en si'a'j'n kaleŝ'o'j'n.
La hom'o'j ne spekt'is plej'part'e la kaleŝ'o'j'n kaj la ĉeval'o'j'n, sed la for'a'n mont'et'o'n, sur kies dekliv'o kurb'iĝ'is la imperi'estr'a ŝose'o.
—Jen de'nov'e! — kri'is infan'o'j. —Jen vid'u la bril'a'j'n long'a'j'n bajonet'o'j'n sur la fusil'o'j! Jes, ili est'as, kvin'op'o; du ĝendarm'o'j, kaj antaŭ ili la serv'ist'o'j kaj Antonio. Ili ating'os Volosko antaŭ la vesper'o; ili rapid'is. Jen ili de'nov'e kaŝ'iĝ'os en la river'et'ravin'o'n. La kompat'ind'a Antonio! Al mi mi'a patr'o dir'is, ke oni ne pend'um'os li'n, ĉar li, mort'ig'ant'e la sinjor'o'n defend'is si'n. Mi vid'is la sang'o'n sur la ŝose'o; ankoraŭ hieraŭ vid'ebl'is la post'sign'o sur la lok'o, kie li kuŝ'is. Dum'nokt'e mi tim'as, ke la sinjor'o tir'us mi'n el la lit'o. Ĉi nokt'e mi dorm'is kun mi'a patr'o. Jen, kia long'a barb'o de tiu sinjor'o! Jes, li est'as juĝ'ist'o! Jen, de'nov'e vid'ebl'as la bajonet'o'j sur la fusil'o'j!...
La kaleŝ'o'j mov'iĝ'is kaj for'vetur'is laŭ la glat'a ŝose'o. La juĝ'ist'o fajr'ig'is cigar'o'n, li sid'is du'on'kuŝ'e en angul'o de la kaleŝ'o kaj komenc'is medit'i pri la antaŭ'esplor'o. Post iom'a medit'o, li konklud'is, ke Antonio port'is la leter'o'j'n, ke li mort'ig'is Alfred'o'n kaj ver'ŝajn'e la asiz'o deklar'os li'n sen'kulp'a. Li est'is plu'e konvink'it'a, ke la luĉicanoj est'a'j bon'a'j hom'o'j, ke Mark'o kaj Mat'o est'as tut'e sen'kulp'a'j, ke Alfred'o'n rab'is la serv'ist'o'j kaj Murelli est'as grand'a fripon'o, tromp'ant'o kaj uzur'ist'o. Re'memor'ant'e pri la bon'eg'a vin'o de Stip'e, li konklud'is en si, ke en si'a viv'o ĝis nun li ne vid'is pli bel'a'n knab'in'o'n ol El'vir'a kaj mild'e rid'et'ant'e li ek'dorm'is.
Griz'a'j dens'a'j nub'o'j, simil'a'j al ond'eg'o, klin'iĝ'is super la ro
kaj mont'o'pint'o'j, kiu'j ĉirkaŭ'ferm'as nord'o'flank'e la kaldron'eg'o'n de Kvarner. Ankaŭ la fier'a Uĉka sur'ĉapel'ig'is si'a'n
vert'o'n per plumb'o'kolor'a nub'aĉ'o, ankaŭ la trist'a Osor, ĉe la
for'a sud'o, kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n kaj ĉirkaŭ'volv'is si'a'n kap'o'n per
mal'hel'a nebul'o ignor'ant'e, ke la intens'a burask'o raz'is ĝi'a'j'n
nud'a'j'n rip'o'j'n kaj for'pel'is la mol'a'n ter'o'n en la mal'klar'a'n mar'o'n. Sur la pal'a vintr'a ĉiel'o flug'is kaj vet'kur'is grand'a'j ĉifon'it'a'j
pec'o'j da ombr'o'j kaj kovr'is de temp'o al temp'o la febl'a'n sun'o'n, kiu klin'is si'n al la varm'a sud'o. La nub'ombr'o'j tren'is si'n
super la mar'surfac'o, super la old'a'j Istri'a'j region'o'j, super la
dekliv'o'j kaj la mont'o'krest'o'j. La sud'a horizont'o est'is seren'a
kaj tra'vid'ebl'a, sed la orient'o, tie super Velebit, ĝi eg'e sur'vual'is si'n. La neĝ'o prem'is nud'a'j'n arb'ar'o'j'n, paŝt'ej'o'j'n kaj herb'ej'o'j'n. Ju pli proksim'e al la klif'o'riĉ'a bord'o, des pli ĝi mal'dik'as,
ĉar la mar'o ĝi'n mord'as, dir'as la tie'a popol'o. Nur super la
blank'a Kraljevica, la neĝ'o ankaŭ hodiaŭ mol'e fal'is. Super la
mar'surfac'o raz'is burask'o, la nord'orient'a vent'o, jen pli, jen
mal'pli fort'e, laŭ la okaz'a sturm'o el sub la nub'o'j al la ond'iĝ'ant'a mar'surfac'o. Ia'lok'e la ond'o'j ŝaŭm'is:
ia'lok'e la mar'o
blank'is, kvazaŭ la vent'o for'est'us, kaj ie tie super la surfac'o
flug'is frid'a nigr'a vent'o'blov'o, kiu subit'e ŝvel'ig'is la bunt'kolor'a'j'n vel'o'j'n de la ital'a'j fiŝ'ist'o'j, kiu'j kroz'is en'e mez'e de la golf'o. Mal'mild'a est'is la vintr'o. La korp'o de Alfred'o Saletti jam
du'on'o'n de la jar'o putr'is en la tomb'ej'o de Luĉica, sub trist'a
kaj sol'ec'a cipres'o.
Est'is la last'a karnaval'a merkred'o, simpl'a labor'tag'o, sed Luĉica ĝoj'is iel ekster'ord'e. En la stret'a'j strat'et'o'j hom'o'j renkont'is kaj ating'is unu la ali'a'n kaj ĉiu'j ĝoj'e rid'is. Mult'a'j el ili est'is vest'it'a'j solen'e, kiel dum Pask'o, aŭ dum ali'a grav'a fest'o'tag'o. Ĉio viv'ant'a en Luĉica el'kur'is sur la strat'o'n aŭ en la voj'krut'ej'o'n, kie trov'iĝ'is la dom'o de Ŝabariĉ. Iu'j mar'ist'o'j lig'is sur la manik'o'j'n, super la kubut'o'j, grand'a'j'n buked'o'j'n el art'e'far'it'a'j kaj or'um'it'a'j flor'o'j, kaj mult'a'j knab'in'o'j sur'met'is tia'n flor'o'j sur si'a'j'n har'ar'o'j'n. Do ornam'it'a'j nupt'o'fest'ant'o'j!
Sur la ŝose'o, antaŭ Luĉica, promen'is la negoc'ist'o Stip'e kaj la mar'ist'o Antun Ŝabariĉ, kiu jam tut'e re'san'iĝ'is post la tri'monat'a mal'san'o. Ili ambaŭ kun'tir'iĝ'is en pez'a'j'n kaj long'a'j'n surtut'o'j'n, sed laŭ ili'a'j ĉapel'o'j, pantalon'o'j kaj ŝu'o'j, oni tuj diven'is, ke ili decid'is nupt'o'fest'i. Ankaŭ ali'a'j hom'o'j trov'iĝ'is sur la ŝose'o, dum kelk'a'j bub'o'j for'ir'is eĉ al Jelenŝĉica.
—Frost'o, frost'o, kar'a Stip'e! He, grinc'et'ant'a neĝ'o sub la pied'o'j! — dir'is la mal'jun'a Ŝabariĉ.
—Ĝi apenaŭ je unu fingr'o alt'as. Laŭ mi'a opini'o, la poŝt'o mal'fru'os hodiaŭ. Vi'a'n fil'o'n ating'is mal'bel'a veter'o; la burask'o kvazaŭ neniam ĉes'os! He, mi raz'is mi'n, kvankam hodiaŭ ne est'as sabat'o, volont'e aspekt'i pli jun'a, kaj la vent'o ŝir'as mi'a'j'n vang'o'j'n kvazaŭ per raz'il'o. Ĉu vi est'as cert'a, ke Mark'o ven'os?
—Li ven'os, Stip'e, ĉial li ven'os. Li leter'skrib'is al si'a frat'in'o, ke li plen'um'os si'a'j'n dev'o'j'n, por ven'i ĝust'a'temp'e. Ni baldaŭ konvink'iĝ'os; jam est'as la naŭ'a hor'o, cert'e la poŝt'o jam proksim'iĝ'as.
—Ja, ne est'us dec'e, se li ne ĉe'est'us la edz'in'iĝ'o'n de si'a frat'in'o. Tiel, kiel vi dir'is..., — Stip'e ĉes'is subit'e kaj ek'rid'et'is al Antun.
El la sud'a flank'o aŭd'iĝ'is paf'ad'o el pistol'eg'o'j kaj ĝoj'a kant'ad'o. Tuj post'e ek'tondr'is paf'o'j en Luĉica.
—Ili ven'as el Jelenŝĉica! — ek'kri'is Antun.
—Ver'ŝajn'e ili el'volv'iĝ'is supr'e'n sur la mont'o'krest'o'n, vid'int'e Luĉican, ili salut'is ni'n. Ho, mult'e da pulv'o paf'brul'os hodiaŭ!
—Di'o gard'u ili'n de mal'bon'o! Stip'e, la pulv'o est'as diabl'o, des pli se la jun'ul'ar'o ebri'et'iĝ'as...
—Ver'e ili frap'eg'as! Kvazaŭ dum milit'o!
—Ankaŭ tiu'j el la urb'o! Ĉu vi ne aŭd'as la tondr'ad'o'n? Sam'e, kiel tiam, kiam la imperi'estr'o vizit'is Rijekan.
—He! Tio est'as mi'a'j pist'uj'o'j, — fanfaron'is Stip'e. —Antun, el'kor'e mi ĝoj'as, ke vi bon'e en'dom'ig'os vi'a'n Marijan. Mi sci'as, oni ne regal'os ŝi'n per luks'aĵ'o, aŭ per eg'a sinjor'in'ec'o, sed sam'e kiel ŝi est'as estim'at'a, sam'e ŝi est'as diligent'a kaj lert'a.
—Jes, jes, ŝi sci'pov'os labor'i kaj mastr'um'i, kontraŭ tio ne riproĉ'ebl'as, ĉar laŭ la dir'aĵ'o de ni'a'j antaŭ'ul'o'j, la dom'o ne apog'as si'n al la ter'o, sed al la mastr'in'o.
—Antun, la hodiaŭ'a tag'o far'iĝ'u feliĉ'a por vi. La zorg'o'j'n, kiu'j traf'is vi'n, ni forges'u! — man'sving'is Stip'e.
Post ne'long'e, sturm'ant'a'j infan'o'j kri'is:
—La nupt'an'o'j! La
nupt'an'o'j!
Impon'a procesi'o montr'iĝ'is el mal'antaŭ la ŝose'kurb'iĝ'o!
Ĝoj'a kaj san'aspekt'a akompan'ant'ar'o ven'is el Jelenŝĉica. Tie
trov'iĝ'is plur'jar'aĝ'ul'o'j, jun'a'j mar'ist'o'j, infan'o'j kaj knab'in'et'o'j,
bel'eg'a'j jun'ul'in'et'o'j, kiu'j baldaŭ kandid'iĝ'os por fianĉ'in'o'j. Tie
trov'iĝ'is ankaŭ en'pens'iĝ'int'a'j kaj feliĉ'a'j jun'a'j edz'in'o'j, ĉiu'j est'is
seren'a'j, ĝoj'a'j kaj san'a'j kiel kornus'o. Mat'o marŝ'is kun dign'o'plen'o, li salut'is la luĉicanojn kaj sving'is per'man'e. Antonio
paŝ'is serioz'e. Ĉiu'j pri'mir'is li'n, la infan'o'j gap'is al li. Hodiaŭ li
ne est'is hirt'har'a kaj ĉifon'vest'it'a, ĉar Mat'o sufiĉ'e pen'is persvad'ant'e li'n sur'vest'i iom pli bon'a'j'n rob'o'j'n el si'a ŝrank'o. Li
est'is bel'aspekt'e komb'it'a, ankaŭ li'a barb'o est'is ord'ig'it'a. Sur
la kap'o li hav'is nigr'a'n ĉapel'o'n, iom tro mal'vast'a'n, sed ĉu oni
rimark'os tio'n? Li'a'j rob'o'j est'is el blu'a angl'a tol'o. Ordinar'a
mar'ist'a vest'aĵ'o. Oni dir'us:
—Vid'u li'n! — Ankaŭ la knab'in'o'j
dir'us:
—Ja li aspekt'as elegant'a kaj bel'a, kvazaŭ iu el ni'a'j mar'ist'o'j!
Antonio pas'ig'is du tag'o'j'n en Jelenŝĉica por help'i al Mat'o kalk'blank'ig'i la ĉambr'et'o'j'n en li'a dom'o. Inter la nupt'an'o'j trov'iĝ'is ankaŭ Per'o kaj Menego. La nigr'okul'a'j knab'in'o'j kant'is plen'gorĝ'e, la mar'ist'o'j lev'is si'a'j'n brak'o'j'n, kaj la pistol'eg'o'j tondr'is unu post la ali'a. La povr'a'j paser'o'j kaŭr'ant'a'j sub la de'flu'il'o'j, trem'is pro mal'varm'o kaj pro tim'o. Ili vol'us for'flug'i de'sur la dom'o'j, kiu'j trov'iĝ'as apud la ŝose'o, en Luĉican, sur la preĝ'ej'a'n tegment'o'n, sed ankaŭ tie la ĉiel'o eĥ'is pro la paf'eg'o'j. Ankaŭ tie trem'is ali'a'j paser'o'j kaj rigard'is al i'a'j best'aĉ'o'j, fakt'e al la pistil'o'j de Stip'e, el kiu'j de moment'o al moment'o el'flug'is alt'e'n ar'o da fajr'er'o'j, kiu'j tondr'is kaj vibr'ig'is la aer'o'n kaj kiu'j rul'iĝ'is sur la plac'o antaŭ la preĝ'ej'o. Sur la dom'o de Stip'e flirt'is grand'a tri'kolor'o. La mar'ist'o'j dir'as, ke la franc'a flag'o en'hav'as la sam'a'j'n kolor'o'j'n, plur'a'j luĉicanoj admir'as Stip'e'n, kiu parol'is, ke iu'j sinjor'o'j vol'is mal'permes'i al li his'i la flag'o'n sur la dom'o, kaj ke li ĉiu'n tri'a'n vort'o'n ili'a'n hak'is per nur unu si'a vort'o.
—Salut'o'n, Antun! Salut'o'n, Stip'e! Bon'a'n tag'o'n!
—Salut'o'n, feliĉ'o'n, ĝoj'o'n! — ĝoj'kri'is la luĉicanoj.
Antonio spekt'is sombr'e la apud'star'ant'o'j'n kaj ek'rigard'is al la kampanil'o, sur kiu ek'lul'iĝ'is la sonor'il'o.
—Ĉu Mark'o al'ven'is? — demand'is Mat'o.
—Ni atend'as li'n, — respond'is Antun kaj Stip'e.
La nupt'an'ar'o en'ir'is en la urb'o'n, kaj post ĝi ankaŭ la plen'kresk'ul'o'j kaj la infan'o'j.
La poŝt'ofic'ist'o Miko montr'iĝ'is sur la fenestr'o kaj dir'is sarkasm'e al Antun:
—Ili for'trink'os barel'o'n da vi'a vin'o! Tiom mult'nombr'a'j ili
pov'us sturm'i Luĉican. Jes, barel'o'n da vin'o!
—Ili for'trink'u ĝi'n ĝoj'e! Sinjor'o Miko, ankaŭ por vi rest'os glas'et'o; ĉu vi ne ven'os hodiaŭ al mi?
—Mult'e da labor'o! — li el'spir'is, ek'rid'et'is kaj lek'is si'a'j'n lip'o'j'n.
—Ven'u post'tag'mez'e gust'um'i nigr'a'n kaf'o'n.
—Laŭ la cirkonstanc'o'j! — respond'is la poŝt'ofic'ist'o rigard'ant'e la mont'eg'o'n.
—Miko, kie post'rest'is la hodiaŭ'a poŝt'o? — demand'is Stip'e.
—Ĉu vi opini'as, ke tie sur la ŝose'o blank'as seb'o?
—La neĝ'o alt'as nur je unu pland'um'o!
—Ankaŭ la vagon'ar'o kutim'as mal'fru'iĝ'i! — Miko pled'is pri la ministeri'o por komunik'ad'o, sku'ant'e si'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—Silent'u, ĉes'u! Ŝajn'as al mi, ke ie knar'as, — menci'is la negoc'ist'o aŭskult'ant'e.
—Jes, vi prav'as! He! La orel'o'j taŭg'as, sed la okul'o'j, la okul'o'j! — Antun plend'is.
—Samtia est'as mi'a patr'o. Ja, eĉ se la vir'in'o'j en la kuir'ej'o flustr'us plej atent'e, li pov'as aŭd'i ili'n! Kiam li'a'j okul'o'j mal'san'is, kurac'ist'o'j don'is al li i'a'n verd'et'a'n flu'aĵ'o'n, kaj nun li kapabl'as vid'i tiom, ke li pov'as frap'i la patr'in'a'n brak'o'n, se ŝi intenc'as per verg'o bat'i la kat'o'n ĉe la fajr'ej'o. Antun, ni en'ir'u en la dom'o'n! Ĉe sinjor'o Miko est'as varm'e.
Kiam ili en'ir'is en la ĉambr'o'n de la poŝt'ofic'ist'o, li ek'koler'is kaj kri'is:
—Ho! Las'u mi'n ne'ĝen'at'a! Ĉu vi ne vid'as la pak'et'o'j'n?
—Kiu ĝen'as vi'n? — ŝerc'e man'sving'is Stip'e.
—Ĉi tiu ĉambr'o! Ĉu vi sci'as, kio ĉi tiu ĉambr'o est'as? Ĉu vi opini'as, ke la imperi'estr'a ĉambr'o simil'as al publik'a plac'o?
Nun ne est'as temp'o por babil'ad'o. Jen, kiom'a labor'o! Nur al Rijeka est'as destin'at'a'j eĉ du leter'o'j! Kaj al Pul'a ankaŭ du. La mar'ist'o'j, frenez'ul'o'j, sen'ĉes'e skrib'as kaj skrib'as! Leg'u la regul'o'j'n fiks'it'a'j'n sur la pord'o.
—Miko, kial, pro diabl'o, vi koler'as! En urb'o'j oni ricev'as mil'o'j'n da leter'o'j, kaj oni pov'as kun ĉiu poŝt'ofic'ist'o inter'parol'i! — Stip'e dir'is spic'e.
—Kio'n vi sci'as? En urb'o'j! Ĉu en urb'o'j ne ekzist'as dek'o'j, tri'dek'o'j, cent'o da ofic'ist'o'j en unu poŝt'ofic'ej'o? Ĉu vi ne vid'as, ke en Luĉica ĉio prem'as mi'a'j'n ŝultr'o'j'n. Ho povr'a Miko! — plend'is la poŝt'ofic'ist'o pri si mem, sigel'ant'e la leter'o'j'n. Tiu'moment'e antaŭ la dom'o'n al'rul'iĝ'is la poŝt'a kaleŝ'o.
Antun kaj Stip'e el'ir'is sur la ŝose'o'n.
—Bon'a'n tag'o'n, pa'ĉj'o!
—Evident'e vi sufiĉ'e trem'is pro la mal'varm'o!
—Mi al'ven'is feliĉ'e! Kiel vi fart'as Stip'e?
—Bon'fart'u! Ja descend'u el tiu skelet'aĵ'o!
Mark'o kun'pren'is la rob'o'n, por ke ĝi ne al'kroĉ'iĝ'u je najl'o, kaj el'salt'is si'n'gard'e sur la ŝose'o'n el la el'uz'it'a kaj mal'firm'a ĉar'o.
Inter'kis'int'e kun la patr'o kaj la negoc'ist'o li dir'is:
—Ĉu vi opini'is, ke mi ne ven'os?
—Filĉjo, vi prav'e far'is, ke vi ven'is hodiaŭ, ĉar sen vi, kiu ĝoj'ig'us vi'a'n frat'in'o'n?
—Pri kio mi okup'iĝ'u en Vieno? Mi vojaĝ'is sen'halt'e, por ating'i ĝust'a'temp'e. Do hodiaŭ okaz'os la ge'edz'iĝ'o?
—Jes, hodiaŭ. Ho, kiom Marija ĝoj'os pri vi'a al'ven'o! — ĝoj'kri'as Stip'e.
— Por dir'i ver'o'n mi rapid'is, Vieno est'as jam enu'ig'a, ankaŭ la libr'o'j ted'as mi'n.
—Mark'o, ĉu vi re'e ir'os al Vieno?
—Ne, Stip'e. Kiel vi fart'as, kar'a amik'o?
—He, bon'e, sed nun ni ir'u hejm'e'n —Ni ir'u, ni ir'u, ja vi sci'as, ke ili atend'as ni'n! — al'don'is la patr'o.
Ili ek'ir'is. Mark'o iom ek'tim'is kaj pal'iĝ'is post kiam li turn'is si'n al la mont'et'o, kie blank'is inter la sen'foli'a'j arb'o'j la front'o de la sinjor'a dom'o...
—Mark'o, ŝajn'as al mi, ke vi'a'j vang'o'j mal'freŝ'iĝ'is. Ja kompren'ebl'e, vi tro lern'is! Ja, mal'facil'a'j afer'o'j est'as tiu'j vi'a'j ekzamen'o'j. Kiom'a temp'o pas'is post kiam ni la last'a'n foj'o'n vid'is ni'n?
... Atend'u iom, laŭ la mi'a, jam kvar'dek'o da tag'o'j. Jes, jes, tiom; memor'u vi'a'n ven'o'n al Triest'o el Vieno.
—Ĉu ankoraŭ oni est'as parol'ant'a'j pri ni'a proces'o?
—Ho, kial ne? Grand'a'n damaĝ'o'n ĝi kaŭz'is al mi, — plend'is la negoc'ist'o.
—Kio okaz'as pri Antonio? Ĉu ankoraŭ li est'as silent'em'a?
—Li strang'e kondut'as, sam'e kiel antaŭ'e, kiel ver'a strang'ul'o! — respond'is la patr'o.
—Li povr'a, tamen li sufer'is en mal'liber'ej'o dum kvar monat'o'j, — Mark'o kompat'is li'n.
—La krim'ul'o sur la mont'et'o, ankaŭ nun sufer'ig'as la popol'o'n. He, se ekzist'us just'ec'o ĉi-mond'e, li ne ĝu'us spekt'ant'e la sun'o'n aŭ la lun'o'n, sed li'a'j ost'o'j putr'us en karcer'o. Ebl'e eĉ hodiaŭ viv'us la edz'in'o de Koĵuliĉ, se li ne est'us aflikt'int'a ŝi'n.
Kio'n far'i? Riĉ'ul'o mon'puf'a ĉies inklin'o'n ĝu'as, eĉ se li la sun'o'n de'pren'us de sur la ĉiel'o, tamen trov'iĝ'us ul'o'j dir'ant'a'j, ke li est'as bon'anim'a hom'o!
—Stip'e, ne koler'u. Ni dev'as est'i kontent'a'j pri la afer'o fin'it'a tia'manier'e! Mark'o sku'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—La proces'o ja ne pov'is fin'iĝ'i pli kontent'ig'e! — man'sving'is la patr'o.
—En la moment'o, kiam li'n for'pel'is la ĝendarm'o'j el Luĉica, mi tuj konsci'is, ke la asiz'o deklar'os li'a'n sen'kulp'ec'o'n kaj la tribunal'o for'ig'os la akuz'o'n, — asert'is Mark'o.
—Ĉu vi memor'as pri la advokat'o, kiu korekt'e pled'is pri li'a afer'o? Oni dir'is al mi, ke li est'as la plej lert'a advokat'o en la tut'a Istri'o, — man'sving'is Stip'e kaj li ek'fajf'is ĉe la fin'o de la fraz'o.
—Sed, kiom'a'j hom'o'j el vi ir'is al Triest'o? — demand'is Antun.
—Ho, eĉ pli ol dek'kvin; ja ĉiu'j'n mi pov'us menci'i re'memor'ant'e, — Stip'e frap'is si'a'n frunt'o'n per la man'o.
—Jes preskaŭ dek'kvin, — konfirm'is Mark'o.
—Por dir'i sincer'e, mi kontent'e rigard'is la juĝ'ist'o'j'n kaj la tut'o'n de la ĉe'est'int'a sinjor'ar'o, — de'nov'e komenc'is parol'i Stip'e. He, saĝ'a'j hom'o'j! Sed, ĉu vi sci'as kiu'n mi plej rigard'is? La nigr'et'a'n juĝ'ist'o'n, kiu demand'ad'is ni'n. Bel'a vir'o! Oni tuj konvink'iĝ'as pri li'a saĝ'ec'o laŭ la aspekt'o de li'a vizaĝ'o! Ankaŭ la sinjor'in'o'j'n super ni, ankaŭ ili'n mi rigard'is. La tut'a'n tag'o'n ili sid'is tie, kvazaŭ ili ne hav'as ali'a'j'n zorg'o'j'n. He, riĉ'ul'o'j pov'as permes'i al si sen'labor'ec'o'n! La sinjor'in'o'j sen'ĉes'e rigard'is Antonion kaj la fil'in'o'n de Saletti, kaj ili en'man'e hav'is vitr'o'j'n kiel en teatr'o, kvazaŭ binokl'o'j'n. Antun, mi'a kor'o ver'e dolor'is, kiam mi vid'is la fil'in'o'n de Saletti tiel trist'a kaj morn'a.
—Ŝi povr'a ne kulp'as, ke ŝi'a patr'o est'as fripon'o, — Antun rimark'is kaj preskaŭ tim'em'e ek'rigard'is al la fil'o, kiu en'pens'iĝ'is.
—Kiam la advokat'o de Antonio parol'is, ver'e, — daŭr'ig'is Stip'e, — mi plor'is... Honor'o'n al ni'a par'o ̨estro, sed tiel li ne sci'pov'as.
—Stip'e, ĉu vi opini'as, ke la advokat'o tiel parol'is por pled'i pri Antonio? — demand'is Mark'o.
—Kompren'ebl'e! — ek'mir'is Stip'e.
—Tio est'as meti'o; li parol'is tiel por honor'ig'i si'n, — ek'rid'et'is Mark'o.
—Vi sinjor'o'j, vi ĉiu'j simil'as unu al la ali'a! — rimark'is Antun bon'intenc'e.
—Tamen, sen'konsider'e al tio, mi plor'is. Ĉiu vort'o de la advokat'o merit'is or'um'ig'o'n! Tiel la tut'a Triest'o ek'sci'is, kiu est'as Antonio kaj kiu est'as la mal'jun'a Saletti! Ĉio'n la advokat'o dir'is kaj mal'kovr'is. Nu, kio'n li nombr'is? Jes, ke hom'o'j est'as mal'honest'a'j, sen'kor'a'j, ke la leĝ'o'j ne valor'as, kaj post tiam
pri infan'o'j sen ge'patr'o'j, pri famili'a feliĉ'o, pri mal'feliĉ'ul'o'j, pri
mal'ben'aĵ'o, pri indulg'o, sed kial mi babil'as? Mi dir'as de'nov'e:
mi plor'is!
—Stip'e, mal'bon'e kaj sen'ord'e tiu ĉi mond'o kondut'as! —
suspir'is Antun. —Ho, kia'j'n serv'ist'o'j'n dung'as Saletti! Ŝtel'ist'o'j
kaj fripon'o'j! He, oni van'e ne dir'as:
La ter'o lig'is paradiz'o'n
ĵur'e...
—Ke sekret'o'j mond'e'n el'merg'iĝ'as pur'e, — Stip'e fin'is la
proverb'o'n kaj daŭr'ig'is:
—Jes, fripon'o'j! Nun ili hav'as sufiĉ'a'n
temp'o'n por medit'i, kiel sav'i si'a'n anim'o'n. Ho, kiel perfekt'e ili
par'iĝ'is, la fripon'o'j, Lovro, Luk'a! Sak'o trov'is sak'flik'aĵ'o'n. Sed
tri jar'o'j en karcer'o ne sufiĉ'as por tia'j fripon'o'j.
—Luk'a kaj Lovro est'as do kondamn'it'a'j je tri jar'o'j de sever'a mal'liber'ej'o? — demand'is Mark'o en'pens'iĝ'int'e.
—Se mi est'us juĝ'int'a, ili balanc'iĝ'us je pend'um'il'o! Fripon'o'j! — koler'is Stip'e. —Ĉu vi ne aŭd'is ili'a'n pled'o'n? Sed la atest'ant'o'j ĉio'n refut'is! La mon'o de Murelli kaj la mon'o, kiu'n mi ŝanĝ'is al la koĉer'o? Pri ĉio la juĝ'ist'o'j ek'sci'is kaj la sinjor'o'j...
—Asiz'o, — help'is Mark'o.
—Jes, la asiz'o, ne est'as strang'e, ke Antonio promen'as liber'e, dum Luk'a kaj Lovro putr'as en la frisk'ej'o.
—Ja, Stip'e, mi preskaŭ forges'is gratul'i al vi.
—Pro kio, kar'a Mark'o?
—Ĉu ne est'as vi ni'a urb'estr'o?
—Gratul'i? Pro la okul'o'j vi'a'j, ne ŝerc'u pri mi! Jes, jes, mi est'as urb'estr'o, sed tio kaŭz'as al mi mult'a'j'n zorg'o'j'n! — Stip'e sving'is per ambaŭ man'o'j.
—Nun fin'e ni hav'os ord'o'n en la komun'um'o.
—Jes, ni hav'os, sed nun, unu'e ni dev'as solid'ig'i la magistrat'a'n kas'o'n, ĉar ĝi eg'e mal'pez'iĝ'is dum la reg'ad'o de Murelli, — respond'is Stip'e per morn'a voĉ'o.
—La kas'o'n? — mir'is Mark'o?
—Jes, jes, la kas'o'n, se tiel nom'iĝ'as mal'plen'a ŝrank'o.
—Ĉu Murelli mult'o'n defraŭd'is?
—Ja dir'u, for'ŝtel'is! — Ĉirkaŭ tri mil'o'j'n...
—Fripon'o!
—Krim'ul'o, ŝtel'ist'o! Jes, fripon'o, li pri'rab'is ni'n ĝis la nud'a
haŭt'o. Oni ek'sci'is ĉio'n, sed kia util'o:
la stal'o rest'u ferm'it'a
post la for'fuĝ'int'a bov'in'o.
—Kie Murelli nun trov'iĝ'as?
—Diabl'o for'pren'u li'n! Kiu sci'us kie'n li for'vag'is? La kruc'et'o kaj ni'a'j tri mil'o'j zorg'ig'is li'n plen'e, sed li el'tir'os si'n el ĉia'spec'a mal'bon'aĵ'o! Mark'o, ĉu vi kon'as la fakt'o'j'n de la mond'o? He, facil'a'j afer'o'j por tia'j krim'ul'o'j, sed mal'facil'a'j por honest'ul'o'j!
Mark'o, kie honest'ul'o nest'as, mal'ĉast'ul'o tuj ĉe'est'as! Jes, jes, mal'facil'a'j temp'o'j ek'est'is kaj oni ne pov'as vid'i ili'a'n fin'o'n! Mi detal'e kon'as ni'a'n popol'o'n, ĝi ne prudent'iĝ'os ĝis sever'a mal'favor'o ig'os ĝi'n kondut'i raci'e, ĝis tegment'o fal'os sur ĝi'a'n vert'o'n, aŭ ĝis oni for'pel'os ĝi'a'n id'ar'o'n al kort'o'bar'il'o ke ili kaŭr'e kun'prem'iĝ'u kaj mal'sat'iĝ'int'a'j la buŝ'o'j'n mal'ferm'u! Sen'pov'a povr'a popol'o! Ĝi ne sci'pov'as liber'iĝ'i el sub la sinjor'ar'o! El neni'u flank'o ĝi ricev'as help'o'n, neni'u instru'as ĝi'n ir'i la ĝust'a'n voj'o'n, ĉar nud'a kvazaŭ fingr'o ĝi sufer'as pli'a'n kaj pli'a'n laŭ'plaĉ'a'n pri'rab'o'n. Amik'o Mark'o, ni esper'u, ke la afer'o'j pli'bon'iĝ'os, ke la sun'o varm'ig'os ankaŭ ni'a'n mal'riĉ'ul'ar'o'n!
—Sed kiel la luĉicanoj kondut'is, dum la for'ir'o de Murelli?
—Mi bedaŭr'as, ke vi for'est'is el la hejm'o! Murelli dum la for'ir'o ne esper'is tiel'a'n pri'trakt'o'n de la luĉicanoj! Mult'e de tumult'o, rikan'ad'o kaj bru'o akompan'is la fuĝ'ant'a'n sen'taŭg'ul'o'n. Mi opini'is, ke li ne sukces'os for'port'i si'a'n kap'o'n viv'a.
Jen, ni ating'is la dom'o'n. Mi baldaŭ ven'os al vi, iu'j'n far'end'aĵ'o'j'n mi dev'as fin'i. Ĉu ni ne en'ir'os en la preĝ'ej'o'n? Jam oni sonor'ig'as dum du'on'o de la hor'o. He, ni flank'e'n met'os ni'a'j'n zorg'o'j'n dum la hodiaŭ'a tag'o! — ĝoj'e kri'is Stip'e.
—Mi ĝu'is promen'i iom, por etend'i mi'a'j'n krur'o'j'n post la vojaĝ'o, ili ja rigid'iĝ'is sur la ĉar'et'o. Stip'e, ni vid'u ni'n baldaŭ!
— Mark'o man'sving'e salut'is li'n.
—Ne permes'u, ke ni dev'os atend'i vi'n! — ek'kri'is Antun post li!
Stip'e ne re'dir'is, sed hast'e paŝ'ant'e al si'a dom'o li lev'is ambaŭ brak'o'j'n kaj sving'is, kvazaŭ dir'ant'e:
Mi ven'os, mi ven'os!
Stip'e ven'is en la dom'o'n, por dekant'i vin'o'n en du vin'uj'o'j'n destin'it'a'j'n por la nupt'o'fest'ant'o'j.
La patr'o kaj la fil'o port'ant'a'j po unu kofr'et'o'n, ek'ir'is plu'e'n laŭ la mal'larĝ'a'j strat'et'o'j kaj salut'ad'is la hom'o'j'n, kiu'j'n ili renkont'ad'is dum'voj'e.
La nupt'o'fest'ant'o'j plen'ig'is la dom'o'n de Ŝabariĉ, eĉ antaŭ ĝi ar'iĝ'is mult'e da popol'o. Marija invit'is al la nupt'o'fest'o si'a'j'n amik'in'o'j'n, kamarad'in'o'j'n kaj najbar'in'o'j'n. La jun'a'j knab'in'o'j kor'tuŝ'e rigard'is kaj spekt'is la bel'a'n edz'in'iĝ'ont'in'o'n, ili admir'is ŝi'a'j'n rob'o'j'n, la flor'kron'o'n, ŝi'a'j'n fingr'o'ring'o'j'n. Marija est'as tre en'pens'iĝ'int'a, kaj aspekt'is kvazaŭ mal'ĝoj'a, sed en'e de ŝi'a'j nigr'a'j kaj ekster'ordinar'e bril'ant'a'j okul'o'j kaŝ'e brul'is dolĉ'a ard'aĵ'o, en'e de ŝi'a ĉarm'a pupil'o de temp'o al temp'o ek'bril'is lum'radi'o de trankvil'a kaj ne'mezur'ebl'a feliĉ'o.
Jela hav'is sufiĉ'e da labor'o pri la ampleks'a fajr'ej'o, sur kiu dign'e star'is grand'a'j pot'o'j, laŭ'vic'e unu apud la ali'a. La mal'jun'ul'in'o lig'is grand'a'n viŝ'tuk'o'n je la zon'o; grand'a'j ŝvit'gut'o'j el'ŝov'iĝ'is sur ŝi'a sulk'iĝ'int'a frunt'o, ŝi profund'e spir'is kaj koler'is pro la vir'kat'o kaj pro iu'j najbar'in'o'j, kiu'j help'is al ŝi kuir'i.
En la mal'grand'a kuir'ej'o est'is ĉio ord'ig'it'a, lav'it'a kaj pur'ig'it'a;
la tut'a dom'et'o aspekt'is ekster'ordinar'e solen'e. Marija plend'is
al si'a patr'in'o zorg'ant'e, ke Mark'o ebl'e ne ven'os, ĉar pas'is jam
la temp'o kiam la poŝt'a kaleŝ'o kutim'e ven'as al Luĉica. La patr'in'o kaj Mat'o konsol'is ŝi'n, kiam bub'o al'kur'is, hast'e spirant'a
anonc'is, ke Mark'o ĵus ven'is. Marija ek'ĝoj'is, ŝi'a vizaĝ'o seren'iĝ'is, ŝi'a'j lip'o'j ĝoj'e ek'rid'et'is; ja ŝi petol'iĝ'is kaj mal'trankvil'iĝ'is
pli ol iam ajn antaŭ'e. La kor'o de Mat'o degel'is pro feliĉ'o, ĉiu'j
li'a'j sent'o'j spegul'iĝ'is en la okul'o'j, kiu'j tener'e kares'is la
vizaĝ'o'n de Marija per daŭr'a'j rigard'o'j. Jela mir'is pro si'a fil'in'o
kaj per avert'a'j rid'et'o'j ŝi riproĉ'is pro ŝi'a tro'a ĝoj'o, kiu ne konven'as, ĉar ŝi nun for'ir'as el la nask'i ̧domo, for de si'a patr'in'o,
kun kiu ŝi viv'is nur feliĉ'e kaj bon'ord'e. La mal'jun'ul'in'o okup'is si'n ĉe la pot'o'j, ŝi suspir'is kaj pens'is:
— Ho, Di'o kar'a, mi
eduk'is ili'n, mi pen'is mult'e por kresk'ig'i ili'n, kaj nun ili las'as
mi'n en mi'a mal'jun'a aĝ'o. Jam hodiaŭ Marija en'nest'iĝ'os ali'lok'e, kaj Mark'o est'as sinjor'o, ankaŭ li ne enu'os ĉi tie en Luĉica. Mi kaj mi'a Antun rest'os sol'a'j kvazaŭ du arb'o'trunk'o'j ĉirkaŭ'brul'it'a'j sur'kamp'e!
Marija mov'iĝ'is en'dom'e, ŝi pudor'e rid'et'is al la nupt'o'fest'ant'o'j, ŝi spekt'is jen tio'n, jen ĉi tio'n, kaj re'memor'int'e pri tiom de la plaĉ'a'j objekt'o'j dum la pas'int'a'j tag'o'j, la verd'ant'a bazilio tener'e kares'at'a per ŝi'a'j okul'o'j kor'tuŝ'is ŝi'n grav'e. Trist'o vual'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n, dolor'a rid'et'o montr'iĝ'is sur ŝi'a'j ruĝ'a'j lip'o'j. Ir'ant'a en'ĉambr'e ŝi halt'is antaŭ fenestr'o kaj rigard'is al la mar'o. La vitr'o'j mal'klar'iĝ'is pro ŝi'a el'spir'o. Ŝi per'fingr'e skrib'is la nom'o'n de si'a trezor'o...
Mat'o star'is post ŝi, san'a, ĝoj'a, bon'stat'a kaj beat'a, sed ne en sinkop'o, kun sang'ant'a kap'o, kiel...
Star'ant'e post ŝi, li rigard'is ŝi'a'n skrib'ad'o'n kaj ĉirkaŭ'prem'is
tener'e ŝi'a'n svelt'a'n zon'o'n. Ŝi turn'is si'n, ek'rigard'is en li'a'j'n
okul'o'j'n kaj ek'flustr'as:
—Mat'o! — kaj kelk'a'j grajn'o'form'a'j larm'er'o'j ek'glit'is laŭ ŝi'a ĉarm'a vizaĝ'o.
—Marija, kio'n signif'as ĉi tiu'j larm'o'j?
—Mat'o, mi memor'as pri la sur'vitr'a skrib'o de vi'a nom'o pas'int'a'n vintr'o'n, re'memor'u, kiam vi sur la lit'o...
—Kar'ul'in'o mi'a, ne pens'u plu pri tio!
—Mi ne pens'os, Mat'o, — la knab'in'o ek'rid'et'is konfid'e kaj mild'e ek'rigard'is en li'a'j'n okul'o'j'n.
Antun kaj li'a fil'o Mark'o stumbl'e en'ir'is la kuir'ej'o'n. Jela brak'um'is la fil'o'n singult'ant'e feliĉ'a. Marija kaj Mat'o kur'is el la ĉambr'o. Ili brak'um'is kaj kis'is si'n. Marija apog'is si'a'n kap'o'n sur la brust'o'n de la frat'o, kaj ŝi met'is si'a'n dekstr'a'n brak'o'n ĉirkaŭ li'a kol'o kaj ek'plor'is.
—Fra'nj'o kar'a, kial vi plor'as?
—Mark'o, mi jam opini'is, ke vi ne ven'os.
—Ĉu mi ne skrib'is el Vieno al vi, ke mi ven'os, se iel ajn mi pov'os. Cert'e promes'i mi ne pov'is, ĉar nur antaŭ tri tag'o'j mi plen'um'is la ekzamen'o'j'n.
—Mi konjekt'is, kar'a filĉjo, pri vi'a al'ven'o, ke vi pli'ĝoj'ig'u ni'n.
—Sed, kar'a pa'nj'o, kial ne ĝoj'i?
—Nu, kiel ĝoj'i sen vi? Kio'n oni opini'us, se vi ne ven'us? Jes, oni dir'us, ke vi hont'as pri ni, vi est'as sinjor'o, ke vi forges'os ni'n, ke vi ne bezon'as ni'n plu.
—Ne parol'u tiel! Kial vi ĉagren'as pro klaĉ'em'a'j lang'o'j? — Antun riproĉ'is la edz'in'o'n.
—Vi prav'as, Antun, riproĉ'u mi'a'n bapt'an'in'o'n! Ja, kiel aspekt'us la afer'o'j, se ni atent'us pri la najbar'a'j babil'ad'o'j, — dir'is ŝerc'e najbar'in'o.
—Mark'o, ĉu vi ne re'ir'os al Vieno plu? — dir'is la patr'in'o per pez'a spir'o el si'a brust'o.
—Mi fin'is la stud'ad'o'n, sci'u; nu kiel dir'i tio'n? Mi far'iĝ'is kurac'ist'o, doktor'o.
—Ek'de nun neni'u mort'os en la tut'a mond'o! — al'rid'et'is la patr'in'o.
—Pa'nj'o, ne koler'ig'u li'n! — pet'as Marija.
—Pa'nj'o, ne obe'u Marijan! El'ŝut'u la zorg'o'j'n el vi'a kor'o, por tiel pli'facil'ig'i la viv'o'n! — ŝerc'is la jun'a kurac'ist'o.
—Filĉjo, mi iĝ'us beat'a, se vi est'us obe'int'a mi'n!
—Mi obe'int'a vi'n!... Jes, jes, mi kompren'as!
—Se vi est'us est'iĝ'int'a pastr'o ... jes, pastr'o, pastr'o!
—Kial, pro diabl'o vi ĉagren'iĝ'as! Di'o pardon'u al mi! Vi, oldunjo trankvil'iĝ'u jam! Mark'o, ne pri'atent'u ŝi'a'n parol'o'n! — ŝerc'e dir'is Antun, kaj sekv'e la nupt'an'o'j ek'rid'is.
—Se Mark'o est'us obe'int'a mi'n, la luĉicanoj ne spert'int'us pli da ĝoj'o ol vid'i hodiaŭ kiel frat'o nupt'o'celebr'as al si'a frat'in'o!
—Kiel vi fart'as, kar'a Mat'o? — demand'is Mark'o met'int'e si'a'j'n man'o'j'n sur li'a'j'n ŝultr'o'j'n.
—Bon'e... bon'e, — respond'is la edz'iĝ'ont'o rid'et'ant'e.
—Kaj vi, Antonio? — don'u vi'a'n man'o'n!
—Jen! — Antonio etend'is si'a'n dekstr'a'n brak'o'n rapid'e kaj li rigard'is al la okul'o'j de Mark'o.
—Ver'e, bel'a vi est'as hodiaŭ! Apenaŭ oni pov'as re'kon'i vi'n en tiu'j vest'aĵ'o'j! — Mark'o ĝoj'is pro li.
Antonio, sku'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n sen'interes'e kaj el'ir'is el la dom'o.
—Strang'ul'o! — Mark'o balanc'is si'a'n kap'o'n, kaj frap'int'e per
polm'o al polm'o, li daŭr'ig'is:
—Nun ek en la ĉambr'o'n por ord'ig'i mi'n iom. Ĉu ni baldaŭ ek'ir'os en la preĝ'ej'o'n?
—Jes, jes, — kap'jes'is mal'jun'ul'in'o.
Mark'o kaj Marija en'ir'is en ĉambr'et'o'n, en kiu ne trov'iĝ'is
la nupt'an'o'j. Est'ant'e tiel sol'a'j, la frat'o pren'is la frat'in'o'n je la
ŝultr'o'j, ek'rigard'is serioz'e al ŝi'a'j okul'o'j kaj demand'is ŝi'n mal'laŭt'e:
—Kiam vi ricev'is mi'a'n leter'o'n?
—Antaŭ'hieraŭ.
—Ĉu vi trov'is en ĝi ankaŭ la ali'a'n por...?
Marija kap'jes'is.
—Kiam vi send'is ĝi'n al ŝi?
—Antonio trov'iĝ'is du tag'o'j'n en Jelenŝĉica.
Mark'o en'pens'iĝ'is. Li'a frunt'o mal'seren'iĝ'is.
—Hieraŭ maten'e mi vid'is El'vir'a'n, — flustr'is Marija.
—Tiel do?... Marija, mi pet'as vi'n, parol'u!
—Vi'a'n leter'o'n mi ne pov'is trans'don'i al ŝi, ĉar mi ne hav'is ĝi'n ĉe mi.
—Kio'n vi far'is do tiam?
—Kiam ni el'ir'is el la preĝ'ej'o, mi flustr'is al ŝi:
Fraŭl'in'o, mi
hav'as leter'o'n destin'it'a'n al vi. Antonio ne est'as en Luĉica,
atend'u por ĝi morgaŭ nokt'e, mal'antaŭ la dom'o. Ankaŭ Mark'o probabl'e ven'os el Vieno morgaŭ.
—Ĉio'n tiel vi dir'is al ŝi?
—Jes, rapid'e. Mi ir'is apud ŝi kelk'a'j'n paŝ'o'j'n.
—Ĉu ŝi kompren'is vi'a'j'n vort'o'j'n?
—Sen'dub'e; ŝi kap'jes'is al mi.
—Ĉu ŝi kap'jes'is?
—Jes, kvazaŭ dir'ant'e:
Bon'e, mi kompren'as!
—Ĉu vi oft'e renkont'as ŝi'n.
—Tre mal'oft'e. Oni dir'as, ke ŝi'a patr'o atent'e gard'as ŝi'n.
—Kiom de la leter'o'j vi trans'don'is al ŝi?
—Ja mi re'skrib'is al vi; du.
—Antonio do trans'don'is nur unu.
—Jes, unu.
—Ĉu iu ali'a rimark'is, vi'a'n trans'don'o'n de la leter'o al ŝi aŭ la ŝi'a'n al vi?
—Neni'u ali'a, mi opini'as!
—Kiel Antonio kondut'as?
—De'post ni'a al'ven'o el Triest'o, li el'parol'is apenaŭ cent vort'o'j'n.
—Marija, vi est'as feliĉ'a!
—Mi ne est'as pro vi...
—Kar'a fra'nj'o, baldaŭ vi ek'genu'os antaŭ la altar'o!
Mark'o brak'um'is ŝi'n, kaj mal'lev'is si'a'n kap'o'n sur ŝi'a'n ŝultr'o'n...
El la kuir'ej'o aŭd'iĝ'is la voĉ'o de Stip'e.
—La bapt'o'patr'o ven'is, — flustr'is Marija.
—Marija, Mark'o, Mat'o, nupt'an'o'j, sinjor'o parohestro trov'iĝ'as jam en la preĝ'ej'o! — kri'is Stip'e.
La ge'frat'o'j el'ir'is el la ĉambr'et'o. Mult'nombr'a nupt'an'ar'o!
Antaŭ la dom'o oni ĝoj'kri'is, kant'is kaj ĝoj'is. Mat'o rid'et'is; Per'o kaj Menego, li'a'j mar'ist'o'j, rilat'as kun ruĝ'a vin'o, kiu kvazaŭ rid'et'as el grand'a'j botel'o'j sur la tabl'o.
—Menego, kiam vi edz'iĝ'os? Kiam ni nupt'o'fest'os ĉe vi? — Stip'e demand'is la mar'ist'o'n.
—Sufiĉ'a'n temp'o'n oni hav'as ĝis tiam; la in'ar'o ne mank'os!
— respond'is Per'o al li.
—Ek en la preĝ'ej'o'n! Ĝoj'e! — ek'kri'is Stip'e.
—Ĝoj'o'n! Ĝoj'o'n! — kri'is la nupt'an'o'j.
Jela asperg'is la ge'edz'iĝ'ont'o'j'n per ben'it'a akv'o, ŝi mal'ĝoj'e ek'rigard'is la fil'o'n Mark'o, ŝi suspir'is kaj for'viŝ'is si'a'j'n larm'o'j'n.
La nupt'an'ar'o el'ir'is el la dom'o, la hom'kolon'o ek'ir'is al la preĝ'ej'o laŭ la mal'grand'a strat'et'o. Antaŭ la preĝ'ej'o kolekt'iĝ'is hom'amas'o. Ĉies okul'o'j direkt'iĝ'is al Marija kaj Mat'o. La nupt'an'o'j en'ir'is en la templ'o'n de Di'o. Antonio en'ir'is last'a. En la preĝ'ej'o reg'is silent'o, nur de temp'o al temp'o la vent'o sku'is la alt'a'j'n fenestr'o'j'n. La par'o ̨estro ben'is la sankt'a'n lig'o'n kaj demand'is la jun'a'j'n ge'edz'o'j'n...
Antonio star'is rigid'a mal'antaŭ la preĝ'ej'a pord'o. Post kiam li aŭd'is la respond'o'j'n de Marija al la demand'o'j de la par'o ̨estro, li sku'iĝ'is, li mal'lev'is si'a'j'n brak'o'j'n apud la korp'o'n, li ek'sent'is mal'lum'o'n antaŭ si'a'j okul'o'j, kaj li'a kap'o kolaps'is brust'e'n... Sen'fort'ig'it'a, kun fend'it'a kor'o, li kaŝ'e el'ir'is el la preĝ'ej'o.
Iom post'e la nov-ge'edz'o'j montr'iĝ'is sur la sojl'o de la preĝ'ej'o. Paf'il'o'j tondr'is, pistol'eg'o'j krak'is, la mal'nov'a'j pistil'o'j trem'ig'is la preĝ'ej'o'n. La verd'a heder'o trem'is sur la du'on'e ruin'iĝ'int'a mur'eg'o, infan'o'j kri'eg'is sur'brak'e de si'a'j patr'in'o'j, kaj paser'o'j frenez'iĝ'is pro tim'o, aŭdac'e ili el'flug'is el sub la tegol'o'j por dis'iĝ'i en la arbust'o'j diskut'ont'e pri la pun'o kiu traf'is ili'n. La nupt'o'fest'ant'o'j laŭt'e bru'eg'is en la stret'a'j strat'et'o'j, tra la tut'a Luĉica oni aŭd'is nur ĝoj'a'n jubil'ad'o'n kaj popol'kant'o'j'n.
Antaŭ la preĝ'ej'o daŭr'e rul'iĝ'is la pistil'o'j de Stip'e, ankoraŭ
la ĉiel'o trem'is pro la eg'a tondr'ad'o, dum en la plej vast'a ĉambr'o en la dom'o de Stip'e oni jam danc'is tradici'a'j'n popol'danc'o'j'n. La plank'o knar'is, la vizaĝ'o'j ruĝ'is, la mar'ist'o'j danc'is,
kant'is kaj klak'is per'man'e kun ek'kri'o'j al la knab'in'o'j:
Turn'iĝ'u,
kar'a, tiel, tiel! Ho, ĝoj'e, sun'o mi'a! Frap'u, frap'u, pom'o ruĝ'a!
Plu'e, plu'e, tiel, tiel! La mar'ist'o'j kant'is danc'ant'e, ili instig'is si'a'j'n am'ant'in'o'j'n, ili kuraĝ'ig'is ili'n per dolĉ'a'j vort'o'j, ja oni ĝu'as rigard'ant'e tiu'j'n fortik'a'j'n, ĝoj'a'j'n kaj fier'a'j'n ge'jun'ul'o'j'n, tiu'j'n ornam'it'a'j'n nupt'o'fest'ant'o'j'n, tiu'j'n lert'a'j'n mar'ist'a'j'n fil'in'o'j'n, svelt'a'j'n, fleks'a'j'n, kies ĉiu vejn'et'o vibr'is, kiu'j afabl'e rid'et'is al si'a'j kun'danc'ant'o'j turn'iĝ'ant'e ĉirkaŭ ili.
Dum la danc'ad'o de la nupt'o'fest'ant'o'j, Mark'o en si'a ĉambr'et'o skrib'is sur blank'a paper'o. Fin'int'e la skrib'ad'o'n, li fald'is ĝi'n, sigel'is kaj ek'ir'is serĉ'i si'a'n fidel'a'n Antonion. Li demand'is kaj demand'is pri li, sed neni'u vid'is li'n. Fin'e knab'o dir'is, ke li vid'is Antonion mal'antaŭ la preĝ'ej'o, ĉe la mal'nov'a mur'o.
Mark'o ek'ir'is al la mur'rest'aĵ'o'j kaj li rimark'is Antonion, kiu merg'is si'a'n kap'o'n en unu de la mur'fend'aĵ'o'j, de kie vid'ebl'is la tut'a golf'o. Kiam li proksim'iĝ'is al li, li frap'et'is li'n ĉe li'a ŝultr'o. Antonio surpriz'iĝ'is, li el'tir'is si'a'n kap'o'n el la fend'aĵ'o kaj tim'ig'it'a ek'rigard'is al li.
—Antonio...
—Mi aŭskult'as.
—Kio'n vi far'as ĉi tie?
—Neni'o'n; mi rigard'as al la mar'o, — li dir'is abrupt'e.
—Kiu'j mal'bon'aĵ'o'j insid'as vi'n? Vi'a vizaĝ'o aspekt'as kvazaŭ oni el'tir'is vi'n el tomb'o!
—El tomb'o? — Antonio ek'grumbl'is mal'laŭt'e.
—Jes, jes... Antonio, met'u ĉi tiu'n leter'o'n en poŝ'o'n. Mi anonc'as al ŝi, ke mi ven'is hodiaŭ en Luĉican kaj mi vol'as konversaci'i kun ŝi morgaŭ. Ĉi'nokt'e ir'u sur la mont'et'o'n kaj trans'don'u la leter'o'n al ŝi.
—Van'a vojaĝ'o.
—Kial?
—Strang'e! Ĉu ni ne dis'trumpet'is ĉie, ke vi am'as ŝi'n?
—Kia do konsekvenc'o de tio?
—Ŝi'a patr'o gard'as ŝi'n. Ŝi ne sci'as, ke mi ven'os.
—Ŝi sci'as; Marija sci'ig'is al ŝi hieraŭ, ke ŝi atend'u vi'n mal'antaŭ la dom'o.
—Ŝi ne ven'os.
—Mi mem ir'us, sed kio'n oni dir'us, se mi for'est'us el la dom'o hodiaŭ? Mi mal'ĝoj'ig'us mi'a'j'n ge'patr'o'j'n, ĉar ili diven'us, kie'n mi est'us for'ir'int'a. Plu'e, El'vir'a ne atend'as mi'n hodiaŭ, sed morgaŭ ŝi iel aranĝ'os rest'i kun mi iom pli long'e.
—Mal'facil'e.
—Vi opini'as tiel?
—Kiam mi intenc'is trans'don'i vi'a'n last'a'n leter'o'n, antaŭ dek'kvin tag'o'j, mi rond'ir'is ĉirkaŭ la dom'o, por ke ŝi rimark'u mi'n, sed van'e, eĉ probabl'e la patr'o mi'n, li, jes li, ŝi'a...
—La patr'o.
—Probabl'e, ke li rimark'is mi'n du'foj'e.
—Sed, kiel vi trans'don'is la leter'o'n?
—Iu'n tag'o'n, kiam ŝi ir'is el la preĝ'ej'o, mi antaŭ'e'n preter'ir'is ŝi'n, de for'e mi ek'sving'is per la leter'o kaj mi kuŝ'ig'is ĝi'n sur la voj'o'n.
—Ĉu ŝi rimark'is ĝi'n?
—Jes, mi vid'is ŝi'n lev'int'e ĝi'n.
—Jes, vi prav'as, ŝi ja respond'is je ĉiu leter'o.
—Parol'u pli mal'laŭt'e.
—Antonio, mi'a povr'a Antonio! Kiam ni last'foj'e est'is en Triest'o, mi ne hav'is temp'o'n demand'i vi'n pri io ajn. Kiel vi pas'ig'is la temp'o'n en la mal'liber'ej'o?
—Pli bon'e ol hodiaŭ...
—Mi ne kompren'as vi'n.
—Mi ĉie fart'as sam'e, ĉu ĉe nupt'o'fest'o, aŭ ĉu en mal'liber'ej'o.
—Kial vi, hom'o, tiel parol'as? — Mark'o demand'is li'n pren'int'e li'a'j'n man'o'j'n amik'ec'e.
—Mi bastard'o...
—Ne frenez'u!... Antonio, ir'u do post la ses'a hor'o. El'vir'a cert'e ven'os.
—Mal'facil'e. Li, la mal'jun'a... li gard'as.
—Vi ne ŝat'as ir'i sur la mont'et'o'n.
—Jes, mi ne ŝat'as.
—Kial do?
—Ĉar mi dev'us parol'i kun ŝi, — li el'ŝov'is trans si'a lang'o.
—Ĉu vi ja tim'as El'vir'a'n? Antonio, ŝi est'as tiel bon'kor'a.
—Jes, bon'kor'a.
—Ir'u, mi pet'as vi'n! Ver'a turment'o traf'as mi'n. Vi far'os grand'a'n komplez'o'n al mi kaj al ŝi.
—Li... li... gard'as...
—Ŝi'a patr'o jam dorm'os tiu'hor'e.
—Mi ir'os... jes... mi ir'os.
—Dank'o'n, Antonio! Mi pet'as vi'n, est'u ĝoj'a almenaŭ hodiaŭ.
Antonio ek'trem'is. Mark'o surpriz'iĝ'is kaj demand'is li'n:
—Ja dir'u al mi, kio okaz'as kun vi?
—Jes, mi ir'os, post la dek'a hor'o, — li flustr'is kaj turn'int'e la
dors'o'n al Mark'o li mal'rapid'e for'ir'is. Mark'o, rigard'ant'e post
li per mal'ĝoj'a rigard'o, suspir'is:
—Povr'a mi'a Antonio!
Long'a vintr'a nokt'o en'ŝov'iĝ'is en la golf'o'n de Kvarner. Tenebr'a'j nub'o'j vual'ig'is la ĉiel'o'n. La vent'o iom mal'intens'iĝ'is. El Luĉica aŭd'ebl'is sporad'a krak'ad'o de pistol'eg'o'j, ankoraŭ oni aŭd'is ulul'ad'o'n de la nupt'a popol'kant'o tra la mal'hel'a, pez'a, plumb'ec'a mal'lum'o. En la dom'o de Ŝabariĉ sid'is la nupt'an'o'j ĉe ĝoj'ig'a vesper'manĝ'o. Ili plen'ig'is tri ĉambr'et'o'j'n, dum en la kuir'ej'o apart'e lok'iĝ'is infan'o'j, kiu'j vet'e kverel'is pri la pli bel'a'j pec'o'j de la flav'a viand'frit'aĵ'o. Antaŭ ili regal'iĝ'is abund'eg'o, pro tio ili hodiaŭ ne bezon'as skrap'i ost'o'j'n per tranĉ'il'o'j. La nupt'an'o'j sufiĉ'e danc'is antaŭ kaj post la tag'manĝ'o, eĉ ĝis la mal'lum'a nokt'o. Kiam la negoc'ist'o Stip'e frap'is per'man'e la mal'supr'aĵ'o'n de unu el li'a'j grand'a'j barel'o'j, ĝi mal'ĝoj'e re'eĥ'is en la supr'a du'on'o de la du'on'mal'plen'ig'it'a barel'o. Sekv'e de tio, la okul'o'j de la plej'part'a ĉe'est'ant'ar'o bril'is kaj la orel'o'j ruĝ'is. Sur ĉies vizaĝ'o flagr'is ĝoj'o. La nupt'an'o'j kant'is kaj refren'is; rapid'e vic'iĝ'is sprit'a'j tost'parol'o'j. Jen parol'as la par'o ̨estro, jen Mark'o, kaj Stip'e, post'e ankaŭ Menego, en kies parol'o'n en'plekt'iĝ'is tiu de la amik'o Per'o. La ĝoj'o kaj la ĝoj'kri'o'j daŭr'is kaj daŭr'is!
—Marija, mi est'as sci'vol'em'a, kiel vi akomod'iĝ'os en Jelenŝĉica, — flustr'is Mat'o.
Marija mild'e rid'et'is kaj rigard'is mal'supr'e'n, dum li daŭr'ig'is:
—He, nur du hor'o'j'n ankoraŭ, kaj ni ek'ir'u el Luĉica. Ho,
kiom aspir'as ni'n mi'a'j ge'patr'o'j!
—Kial ni ir'us en tia mal'bel'a nokt'o, — riproĉ'is al li la jun'a nov'edz'in'o mild'e kaj hont'em'e.
—Ja ni est'as jun'a'j, kar'ul'in'o! Je la du'a hor'o post la nokt'o'mez'o vi'n brak'um'os mi'a patr'in'o ĉe la sojl'o de ni'a dom'o.
Sen fort'a vent'o, mal'varm'o ne ekzist'as. Mi mem intenc'is ek'ir'i pli fru'e de ĉi tie. Rigard'u, kar'a mi'a, rigard'u, kiel Stip'e el'kor'e ĝoj'as.
—Sed Mark'o ne est'as bon'humor'a, — rimark'is Marija kaj ŝi ek'rid'et'is melankoli'e.
—Kie est'as Antonio?
—Antaŭ ne long'e mi vid'is li'n en la kuir'ej'o, — Marija el'buŝ'ig'is mal'laŭt'e kaj en'pens'iĝ'is...
Sur la mont'et'o, antaŭ la dom'o de Saletti, star'is hom'o mez'e de sen'foli'a arb'ar'o kaj rigard'is al Luĉica, kie sang'kolor'e bril'is la fenestr'o'j de nur unu dom'o. La kampanil'o el'star'is en la nokt'a mal'lum'o kvazaŭ gigant'a fantom'o; en kviet'a val'o re'bril'is grand'a marĉ'o, dum iom for'e, la kirk'et'o en la tomb'ej'o.
Dens'a'j kaj pez'a'j nub'o'j mal'lev'iĝ'is super la ter'o'n, la mal'lum'a horizont'o prem'iĝ'is de ĉiu'j flank'o'j kaj katen'is la trist'ec'a'n vintr'a'n nokt'o'pejzaĝ'o'n kaj la kor'o'n de Antonio. Rar'a'j ne ̧flokoj kirl'iĝ'is en la frost'a mal'lum'o. La burask'o blov'is per vari'a intens'ec'o, dum la nud'a'j branĉ'o'j de la arbust'o'j, kiu'j mister'e el'star'is, frap'is unu la ali'a'n, grat'is si'n reciprok'e kaj trem'is kvazaŭ old'a mort'int'o'skelet'o. La vast'a'n, rigid'a'n kaj frost'a'n silent'o'n inter'romp'is raŭk'a boj'ad'o kaj trist'a ulul'ad'o de mal'sat'a'j hund'o'j, paf'il'krak'ad'o kaj sekret'a'j voĉ'o'j, kiu'j al'flug'is el la urb'et'o. Ie mal'proksim'e muĝ'is ankaŭ la vent'o; aer'e io ek'trem'is, ek'flirt'is, ek'ĉirp'is kaj ek'fajf'is.
Jam de'long'e bat'is la naŭ'a hor'o de sur la kampanil'o. Antonio streĉ'is si'a'j'n grand'a'j'n okul'o'j'n en la sang'a'j'n fenestr'o'j'n en Luĉica. Li'a'n ne'mezur'ebl'a'n mal'ĝoj'o'n, kiu stern'iĝ'is laŭ li'a vizaĝ'o, ĉirkaŭ'volv'is la mal'lum'a nokt'o. Li rigard'is al la fenestr'o'j kun mal'facil'a kaj intens'a spir'ad'o. Dik'a'j ŝvit'gut'o'j tra'penetr'is el li'a frost'a frunt'o. Venen'a serpent'o ĉirkaŭ'volv'is li'a'n vund'it'a'n kor'o'n kaj ĝi ĉirkaŭ'prem'is ĝi'n per si'a'j mal'varm'a'j kaj fer'a'j ring'o'j, sed ne pov'ant'e romp'i kaj dis'pec'ig'i ĝi'n. Antonio ĝu'us en la ĉirkaŭ'ant'a nokt'o, se li'a kor'o ne est'us krev'int'a, se el tiu ĉi povr'a kor'o ne est'us el'verŝ'iĝ'int'a kaj dis'iĝ'int'a la naŭz'a mal'lum'o, kiu plen'ig'is kaj nigr'ig'is ĉiu'j'n spac'o'j'n...
Ankoraŭ'foj'e krak'is paf'il'o en Luĉica, ankoraŭ oni pov'is aŭd'i divers'a'j'n voĉ'o'j'n el la mar'ist'a dom'o.
La nupt'an'o'j de Ŝabariĉ ĝoj'e vesper'manĝ'is...
La nub'o'j pend'is super la arb'ar'o'j, la horizont'o kun'prem'iĝ'is, en la nebul'o mal'aper'is la kampanil'o kaj la kirk'et'o sur la tomb'ej'o. La neĝ'o fal'is kirl'e; la flok'o'j pli'oft'iĝ'is, kelk'a'j jam blank'iĝ'is sur la nigr'a barb'o de Antonio kaj sur li'a'j larĝ'a'j ŝultr'o'j. La fenestr'o'j ankoraŭ sang'is...
Antonio plor'is...
Sen'iluzi'iĝ'int'a pro dolor'o, li lev'is la kap'o'n de sur si'a brust'o kaj rigard'is al la urb'et'o. Ĉie mal'lum'e kvazaŭ en tomb'o. Li ek'ir'is plu'e'n laŭ la kon'at'a pad'o, kaj kiam li lev'iĝ'is sur la mont'et'pint'o'n, li ĉirkaŭ'ir'is la kviet'a'n sinjor'a'n palac'o'n kaj li halt'is ne for'e mal'antaŭ ĝi, en la bosk'o. Rigid'a, silent'a est'is la ĝarden'o de El'vir'a. La neĝ'o flug'et'is sur la laŭr'o'n. La pad'et'o'j'n kaj la eben'a'j supr'aĵ'o'j blank'iĝ'is per ĝi. Inter la arbust'o'j blank'as kaj glaci'iĝ'as la skulpt'aĵ'o'j de la nud'a'j di'in'o'j.
Antonio rigard'is kaj rigard'is al la sinjor'a palac'o. Post iom'a atend'ad'o li ek'aŭd'is grinc'et'o'n. En la dom'o de Saletti, mal'antaŭ'e, mal'ferm'iĝ'is la mal'grand'a pord'o. Antonio ek'trem'is. El la dom'o aper'is nigr'a siluet'o kaj ĝi ek'ir'is, ir'ant'e hast'e, al la kaŝ'ej'o, kie kutim'as inter'parol'i Mark'o kaj El'vir'a.
Antonio, konvink'int'a, ke tiu est'aĵ'o est'as vir'in'o, ek'ir'is post
ŝi. Post kiam El'vir'a ven'is en la kaŝ'angul'et'o'n, ŝi apog'is si'n
kontraŭ la postament'o'n de skulpt'aĵ'o, kiu est'is star'ig'it'a tie. La
knab'in'o sur'hav'is komplet'e nigr'a'n vest'aĵ'o'n. Kiam ŝi rimark'is,
ke al ŝi proksim'iĝ'as hom'o, ŝi ek'vok'is mal'laŭt'e:
—Antonio!
—Jen leter'o, — Antonio dir'is, kiam li paŝ'is antaŭ ŝi'n, kaj trans'don'int'e la leter'o'n, li intenc'is tuj for'ir'i.
—Atend'u, mi pet'as! —Ĉu Mark'o ven'is? — flustr'is la knab'in'o.
—Jes hodiaŭ.
—Li neni'o'n sci'ig'is al mi...
—Leg'u la leter'o'n...
(El'vir'a pri'demand'is Antonion pri la nupt'o'fest'o en la dom'o de Mark'o Ŝabariĉ, ankaŭ pri la humur'o de Mark'o. Antonio klopod'is las'i El'vir'o'n sol'a tuj, prav'ig'ant'e si'a'n mal'trankvil'a'n for'ir'o'n, ke la patr'o de El'vir'a ili'n trov'os inter'parol'ant'a'j'n ĉi tie.
Antonio kompren'is tiu'j'n afer'o'j'n dum la juĝ'a pri'esplor'o, ke li kaŝ'e post'sekv'as ĉiu'n paŝ'o'n de El'vir'a. Al Antonio ne plaĉ'is ankaŭ tio, ke El'vir'a kompat'is li'n pro li'a povr'a destin'o, kaj pro mal'bon'aĵ'o'j kaj mal'just'aĵ'o'j, kiu'j traf'is li'n dum li'a viv'o pro la kulp'o de ŝi'a patr'o. Sed El'vir'a kun si'a frat'in'a mild'ec'o ne for'las'is li'n.) —Silent'u! Mi aŭd'as paŝ'o'j'n, — ek'flustr'is Antonio.
—Ho, Di'o!
—Silent'u! Hom'o!
—Tio est'as mi'a patr'o, — ek'tim'is El'vir'a kaj ŝi al'prem'iĝ'is al Antonio.
—Ha, vi naŭz'a sen'hont'ul'in'o, mi trov'is vi'n! — ek'blek'is la mal'jun'a Saletti, kaj pren'int'a El'vir'o'n per si'a mal'dekstr'a man'o, li tir'is ŝi'n al si, dum li etend'is la dekstr'a'n al Antonio. Pistol'eg'o ek'fulm'is kaj ek'krak'is. Antonio ek'trem'int'e, el'ig'is si'a'n tranĉ'il'o'n el la zon'o, li salt'is sur Saletti kaj per si'a tut'a fort'o en'ŝov'is ĝi'n en li'a'n brust'o'n. La mal'jun'ul'o balanc'iĝ'is kaj renvers'iĝ'is en neĝ'o'n. El'vir'a ek'ĝem'is, sven'is kaj fal'is sur la korp'o'n de la patr'o. La okul'o'j de Antonio ek'bril'is. Li lev'is la knab'in'o'n sur'brak'e'n, hast'e el'ir'is el la ĝarden'o, rapid'is mal'supr'e'n de la mont'et'o kaj mal'aper'is en la mal'lum'o...
La nupt'o'fest'ant'o'j de Marija fin'is la vesper'manĝ'o'n. Mark'o tost'is per el'kor'a'j vort'o'j, sed kri'ad'o en la kuir'ej'o inter'romp'is li'a'n parol'o'n. Ĉiu'j mir'is pro la kri'o'j. Antonio pal'a hast'e en'ir'is en la ĉambr'o'n, port'ant'e El'vir'a'n sur'brak'e.
La nupt'an'o'j konstern'iĝ'is kaj ŝton'iĝ'is.
Antonio kuŝ'ig'is El'vir'a'n sur la lit'o'n, li ek'rigard'is al Marija,
Mat'o kaj al Mark'o, kaj li raŭk'e kaj sen'iluzi'iĝ'int'e el'buŝ'ig'is:
—Mark'o, jen ŝi por vi! Vi ĉiu'j est'as feliĉ'a'j, nur la trov'it'o
est'as mal'ben'it'a!
Mark'o al'salt'is al El'vir'a, kaj post kiam ŝi mal'ferm'is si'a'j'n
okul'o'j'n, li ek'kri'is:
—Antonio, kio'n vi far'is?
Sed inter'temp'e Antonio mal'aper'is.
Mark'o for'sku'is la neĝ'o'n de sur El'vir'a, li ek'tim'is kaj li mal'esper'iĝ'int'a ek'kri'is:
—El'vir'a, vi est'as sang'ig'it'a ĉe la ŝultr'o!
—Ĝi ne est'as mi'a sang'o... Probabl'e ĝi est'as de Antonio, — el'spir'is El'vir'a, kaj ŝi ferm'is si'a'j'n nigr'a'j'n okul'o'j'n.
Du tag'o'j'n post la edz'in'iĝ'o de Marija en Luĉican ven'is la komision'o por inspekt'i la kadavr'o'n de la mal'jun'a Saletti. La kurac'ist'o'j sekc'is la vund'o'n, tra kiu el'ĉerp'iĝ'is la sang'o el la kor'o de la nobel'o, kaj vid'int'e la mort'int'o'n antaŭ si, la komision'o registr'is en la protokol'o, ke tiu sol'a vund'o kaŭz'is la mort'o'n. La ĝendarm'o'j serĉ'is Antonion ĉie, sed van'e.
Mal'mult'a'j hom'o'j akompan'is Salettin al la tomb'ej'o. Neĝ'o ŝut'e fal'ad'is dum la en'ter'ig'o. Sub la sol'ec'a cipres'o faŭk'e mal'ferm'iĝ'is profund'a fos'aĵ'o, kaj apud ĝi, sur la gras'a argil'a ter'o, star'is nigr'a port'il'o. La neĝ'o blank'is sur la par'o ̨estro, sur la hom'o'j, sur la kap'o kaj la ŝultr'o'j de la jun'a knab'in'o, kiu klin'iĝ'is super la ĉerk'o'n kaj apog'is si'a'n vizaĝ'o'n sur la ĉerk'o'kovr'il'o'n. Apud la knab'in'o star'is Mark'o Ŝabariĉ kaj rigard'is la kirl'ant'a'j'n ne ̧flokojn super la mal'ferm'it'a tomb'o, kie ili trankvil'iĝ'int'a'j descend'is laŭ ĝi'a vak'aĵ'o al la mol'a fund'o, kie ili tuj mal'aper'is, kiam ili fal'is sur la mal'sek'a'n ter'o'n...
Dum la par'o ̨estro preĝ'is super la mort'int'o, iu'j bub'o'j vag'is laŭ la tomb'ej'o por nombr'i la kruc'o'j'n, kiu'j el'star'is el la neĝ'o. Rimark'int'e i'o'n strang'a'n sub unu neĝ'a araĵo, inter du tomb'mont'et'o'j, ili ek'tim'is kaj kur'is al hom'o'j por dir'i, ke hom'o kuŝ'as tie sub la neĝ'o. La hom'o'j ek'mir'is, ili ek'ir'is kun la bub'o'j al la lok'o, ili for'ig'is la neĝ'o'n kaj konstern'iĝ'is.
Antonio!
Ĉe unu li'a flank'o la neĝ'o est'is sang'e'makul'it'a. Kiam la par'o ̨estro ek'sci'is, ke Antonion oni trov'is mort'int'a, li plen'pulm'e el'spir'is, li ek'rigard'is la mal'seren'a'n ĉiel'o'n kaj pet'is la hom'o'j'n met'i la trov'it'a'n korp'o'n en ĉerk'o'n, kiu est'is en la tomb'ej'a dom'et'o. Nun la hom'o'j komenc'is ĵet'i ter'o'n per ŝovel'il'o'j sur la tomb'o'n de la nobel'o. La knab'in'o mal'lev'is si'a'n kap'o'n sur la ŝultr'o'n de Mark'o, ŝi trem'is pro plor'ad'o kaj aflikt'o.
Dum oni fos'is ali'a'n kav'o'n proksim'e de Saletti, ĉe la kontraŭ'a flank'o de la cipres'o, la par'o ̨estro preĝ'is kun la ali'a'j en la mal'grand'a kirk'et'o por la spirit'o de Antonio. Iu kamp'ar'an'o tomb'o'fos'ant'o konjekt'is, ke probabl'e Antonio intenc'is ir'i al Mart'in Koĵuliĉ laŭ la voj'et'o apud la tomb'ej'o, sed li kolaps'is kaj konsci'a, ke li ne pov'os ir'i plu'e'n, li tren'is si'n ĝis la tomb'o'mont'et'o, kie li fin'is si'a'j'n mal'ĝoj'a'j'n tag'o'j'n... La sam'a tomb'o'fos'ant'o asert'as, ke sub la tomb'mont'et'o'n est'is en'ter'ig'it'a la trov'it'o, kiu dron'is okaz'e de la ŝip'romp'iĝ'o sub Luĉica.
Mark'o viŝ'is la vizaĝ'o'n de Antonio, li sek'ig'is kaj ord'ig'is li'a'n nigr'a'n har'ar'o'n kaj inspekt'is la vund'o'n sub la ŝultr'o, super la kor'o. For'viŝ'int'e la koagul'it'a'n sang'o'n de sur li'a larĝ'a brust'o, li rigard'is mut'e kaj dolor'e al la pal'a'j vang'o'j, al la kun'prem'it'a'j blu'et'a'j lip'o'j kaj al la rigid'iĝ'int'a'j kaj vast'e mal'ferm'it'a'j okul'o'j. Ard'a'j kaj abund'a'j larm'o'j glit'is gut'e laŭ la vizaĝ'o de Mark'o, post kiam li mal'lev'is la pez'a'n kaj mal'varm'a'n dekstr'a'n man'o'n de si'a fidel'a Antonio.
Kiam post iom'a temp'o la ŝnur'eg'o'j grat'is la trist'a'j'n bret'o'j'n, kaj sur ili'n tondr'e fal'is la unu'a'j ter'bul'o'j. En la sol'ec'a cipres'o ek'susur'is la vent'o, ĝi ek'balanc'is la branĉ'o'j'n kaj de'sku'is iom da neĝ'o sur la ĉerk'o'n de Antonio. En la tomb'o'n mal'lev'is po unu bul'o'n da ter'o ankaŭ la par'o ̨estro, Mark'o kaj El'vir'a, frat'in'o de la mort'int'o.